Deze samenvatting bevat het onderwerp de rechtsstaat van het boek Thema's maatschappijleer. De onderwerpen die worden behandeld zijn o.a. de rechtszaak, het gerechtshof, gedragstheorieën en soorten straffen.
Samenvatting Thema's Maatschappijleer (rechtsstaat) voor HAVO
Alles voor dit studieboek (128)
Geschreven voor
Middelbare school
HAVO
Biologie
4
Alle documenten voor dit vak (1995)
Verkoper
Volgen
baukjejansen
Voorbeeld van de inhoud
Maatschappijleer Hoofdstuk 2
Paragraaf 1
● Vaak komen normen en gedragsregels voort uit geloof, tradities en gewoonten.
● Rechtsnormen: Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd.
○ Ontstaan om het maatschappelijke leven geordend te laten verlopen en
conflicten op te lossen.
○ Komen voort uit normen en waarden
● Rechtsstaat: Een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur van de overheid.
● 1789 einde van de absolute monarchie
● Absolute monarchie: Alle macht ligt in de handen van de koning
● Grondwet: Hierin staat wat de grondrechten zijn en hoe het land geregeerd moet
worden.
● 1798 eerste grondwet
● 1917 alle volwassen mannen hebben kiesrecht
● 1919 alle vrouwen hebben kiesrecht
● Dictatuur: één machthebber of een partij bepaalt in feite wat de regels zijn
● Je hebt rechten én plichten
○ Bv. leerplicht of iemand die in levensgevaar is helpen.
● 2 verschillende rechtsgebieden:
● Publiekrecht: regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burger en
overheid (burger + overheid)
○ Staatsrecht: alle regels voor de inrichting van de Nederlandse staat
■ Bv. de rechten van politiek Den Haag etc.
○ Bestuursrecht: Regelt de verhouding tussen burger en overheid. Beschermt
je ook tegen de overheid.
■ Bv. vergunningen aanvragen en bezwaar indienen als er iets gebeurt
wat jij niet wilt.
○ Strafrecht: Alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag strafbaar is.
● Privaatrecht/ Burgerlijk recht: regelt de betrekkingen tussen burgers onderling
○ Personen- en familierecht: Regelt zaken die gaan over huwelijk,
echtscheiding, geboorte, overlijden en het adopteren van kinderen.
○ Ondernemingsrecht: Bepaalt wanneer je een bedrijf mag oprichten etc
○ Vermogensrecht: gaat over mensen hun vermogen.
■ Bv. koop, huur of arbeidsovereenkomsten of nalatenschap.
Paragraaf 2
● Doel van de rechtsstaat -> veiligheid
● Grondbeginselen:
○ Verdeling van de macht
○ Grondrechten vastgelegd in de grondwet
○ De overheid mag alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van burgers
● Machtenscheiding= trias politica
, ● Trias Politica:
○ Wetgevende macht: Maakt de wetten
■ parlement en de regering samen.
○ Uitvoerende macht: zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd ministers zijn
verantwoordelijk en zorgen dat anderen mensen het doen.
■ Ambtenaren zoals politie
○ Rechterlijke macht: beoordeelt of burgers of machthebbers wetten hebben
overtreden en doet uitspraak in conflicten.
■ Onafhankelijke rechters
● Machtsverdeling niet helemaal gescheiden want ministers doen wetsvoorstellen
(wetgevende macht) en moeten zorgen voor de uitvoering van de wetten
(uitvoerende macht).
● Trias politica moeten elkaar scherp houden en controleren.
● Checks and balances: een systeem waarin de trias politica elkaar controleert en
evenwicht houdt.
● Neutrale rechters zorgen voor bescherming.
○ Eerlijke rechtspraak
○ beschermd tegen overheid
○ geen eigen rechter gaan spelen
● Twee soorten grondrechten:
○ Klassieke grondrecht: Rechten die de overheid moet garanderen.
■ Bv. vrijheid van godsdienst
○ Sociale grondrechten: De overheid kan deze rechten niet garanderen maar
moet zich er wel voor inspannen.
■ Bv. recht op werk.
● Legaliteitsbeginsel: volgens dit beginsel mag de overheid alleen beperkingen
opleggen aan de vrijheid van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.
● Legaliteits beginselen in Wetboek van Strafrecht:
○ Strafbaarheid: Iets is alleen strafbaar als het in de wet staat
○ Strafmaat: In de wet staat bij ieder strafbaar feit de maximale straf.
○ Ne bis in idem- regel: Na de uitspraak van een rechter kun je in principe niet
voor een tweede keer voor hetzelfde feit worden vervolgd.
Paragraaf 3
● Overheid moet zorgen voor veiligheid van burgers en rechtshandhaving.
○ Geweldsmonopolie van de staat: De staat mag als enige in een land geweld
gebruiken.
○ Overheid moet zich wel aan de regels blijven houden
○ Rechtsbescherming: grondwet beschermt burgers tegen andere burgers en
tegen machtsmisbruik van de overheid.
● Rechtsbescherming is belangrijkste verschil tussen rechtsstaat en een totalitaire
samenleving of dictatuur.
● Misdrijven: meer ernstige strafbare feiten
○ Bv. diefstal, mishandeling en moord.
■ Maximale straf is levenslang
● Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper baukjejansen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
