LESNOTITIES ORTHOPEDAGOGIEK – WERKVELDEN (ZELFSTUDIE)
Kind en Gezin binnen het Agentschap Opgroeien
Sinds januari 2020 maakt Kind en Gezin, naast Jeugdhulp en een stukje van het
aanbod van het Vlaams Agentschap voor personen met een Handicap, deel uit
van het Agentschap Opgroeien. Het Agentschap bundelt de krachten om zoveel
mogelijk kansen te creëren voor alle kinderen en jongeren en hun gezinnen die in
Vlaanderen en Brussel opgroeien. Het Agentschap Opgroeien valt onder het
beleidsdomein ‘Welzijn, Volksgezondheid en Gezin’. Kind en Gezin heeft daarin
als opdracht actief bij te dragen tot het welzijn van gezinnen en kinderen. De
dienstverlening betreft drie domeinen:
• Preventieve gezinsondersteuning
• Kinderopvang
• Adoptie
De missie van Kind en Gezin noemt twee centrale uitgangspunten bij de
uitvoering van hun opdracht:
• Kinderrechten, gebaseerd op het internationaal verdrag inzake de rechten
van het kind
• Aandacht voor diversiteit, wat moet zorgen voor meer kansen op
erkenning van gezinnen, kinderen en jongeren van waardering en
deelname van iedereen
1. Kind en Gezin & Jeugdhulp
Vooraleer we ingaan op de dienstverlening van Kind en Gezin, situeren we Kind
en Gezin binnen de Jeugdhulp. Belangrijk hierbij is het verschil tussen
rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en niet-rechtstreeks toegankelijke
jeugdhulp, via de intersectorale toegangspoort. Bij rechtstreeks toegankelijke
hulp krijgen ouders en/of jongeren hulp zonder al te veel administratie en zonder
aanvraagprocedure. Het is dus laagdrempelige jeugdhulpverlening. Kind en Gezin
is één van de sectoren die de functie van brede opstap opneemt, via de
1
, LESNOTITIES ORTHOPEDAGOGIEK – WERKVELDEN (ZELFSTUDIE)
preventie- en inloopteams. Er bestaan ook diensten die wel voor iedereen
toegankelijk, maar toch gespecialiseerd zijn en waar men voor specifieke
problemen of vragen terecht kan. Bij Kind en Gezin zijn dat de Centra voor
Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG). De CKG’s maken ook deel uit van één
gezin één plan. Kinderen, jongeren en hun ouders maken steeds meer gebruik
van de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en crisisnetwerken worden vaak
geconsulteerd voor directe ondersteuning. Om deze trend te keren en gezinnen
te ondersteunen, ook in wachtperiodes, wordt meer geïnvesteerd in een snelle en
voldoende nabije jeugdhulp, met als vertrekpunt ‘één gezin één plan’. Dat heeft
geleid tot het vormen van regionale samenwerkingsverbanden. Deze bestaan uit
verschillende organisaties en diensten, zowel uit welzijn als uit onderwijs (bv.
algemeen welzijnswerk, CLB, GGZ, Jeugdzorg, CKG). Het is de bedoeling dat elke
hulpvraag binnen de maand wordt beantwoord. Vanaf dan blijft de ondersteuning
flexibel aanwezig bij de jongere en het gezin, ook in periodes waarop gewacht
wordt op het meest geschikte aanbod om de hulpvraag te beantwoorden. In
complexere situaties, waar verschillende organisaties of hulpverleners met één
gezin werken, wordt één plan uitgewerkt.
2. Dienstverlening op de verschillende domeinen
2.1 Preventieve gezinsondersteuning
Preventieve gezinsondersteuning omvat decretaal een aantal taken:
• Ouders informeren en adviseren over de gezondheid, ontwikkeling,
opvoeding, voeding en veiligheid van kinderen
• Risico’s detecteren, opvolgen en signaleren
• Preventieve gezondheidszorg, zoals opvolgen van vaccinatieschema
• Gezinnen en toekomstige ouders met specifieke behoeften ondersteunen
Kind en Gezin werkt preventief en elk gezin kan op vrijwillige basis beroep doen
op de dienstverlening van Kind en Gezin. Er hoeft dus geen directe hulpvraag te
zijn. Kind en Gezin heeft een eigen aanbod van dienstverlening voor preventieve
gezinsondersteuning, maar staat daarnaast ook in voor de erkenning en
subsidiëring van een aanbod dat door andere instanties wordt uitgevoerd.
2
, LESNOTITIES ORTHOPEDAGOGIEK – WERKVELDEN (ZELFSTUDIE)
2.1.1 Eigen dienstverlening
Prenataal aanbod
Reeds voor de geboorte kunnen alle aanstaande ouders beroep doen op de
dienstverlening van Kind en Gezin. Ze kunnen deelnemen aan infosessies,
meestal in samenwerking met de kraamklinieken. Er zijn ook schriftelijke
informatiedragers, die informatie bieden over het verloop van de zwangerschap
en de ontwikkeling van de baby, de bevalling, de thuiskomst met de baby, wat
men nodig heeft voor de verzorging van de baby. Vroeger vond de eerste
kennismaking tussen ouder en Kind en Gezin meestal in de kraamafdeling plaats,
maar omdat het verblijf op de kraamafdeling korter is geworden, gebeurt het
steeds vaker bij de aanstaande moeder thuis.
Prenatale steunpunten richten zich tot maatschappelijk kwetsbare vrouwen, voor
wie de drempels van de reguliere zorg (bv. gynaecoloog, arts, vroedvrouw) voor
de opvolging van de zwangerschap te hoog blijken (bv. door financiële
beperkingen, verslavingsproblematieken, onzeker verblijfsstatuut). Het gratis
aanbod bestaat uit huisbezoeken en/of consulten in een prenataal steunpunt.
Men biedt dan, aangepast aan de behoeften van de zwangere vrouw, medische
en psychosociale begeleiding.
Een recente tendens bij Kind en Gezin is het inzetten op het thema ‘transitie naar
het ouderschap’. Zeker bij een eerste kind is het ouderschap een uitdaging waar
veel ouders vragen bij hebben.
Postnataal aanbod
Een belangrijk deel van de dienstverlening richt zich op ouders van jonge
kinderen. Bijna alle pasgeborenen krijgen tijdens de eerste drie levensmaanden
3
