Samenvatting van alle hoorcolleges (lessen) van het OPO Sociologie en aangevuld met de kennis vanuit de cursus. Met deze samenvatting was ik van de eerste keer geslaagd!
Inhoud
Sociologie ...............................................................................................................................................1
DEEL 1: Op verkenningstocht naar de sociologie ........................................................................ 3
Hfdstk 1: Sociologie, een poging tot definitie ............................................................................. 3
1.1 Definitie ..............................................................................................................................3
1.2 Sociologie binnen de wetenschap ............................................................................................3
1.3 Taken van een socioloog ..........................................................................................................4
Hfdstk 2: Het ontstaan en de grondleggers van de sociologie ..................................................... 5
2.1 Grondleggers van de sociologie ................................................................................................5
DEEL 2: De bouwstenen van de sociologie ................................................................................. 6
Hfdstk 1: Sociaal handelen, sociale interactie en communicatie ................................................. 6
1.1 Sociaal handelen .......................................................................................................................6
1.2 Sociale interactie en communicatie ..........................................................................................7
Hfdstk 2: Het routinekarakter van de samenleving .................................................................... 8
2.1 Sociale relaties ..........................................................................................................................8
2.2 Sociale positie ...........................................................................................................................9
2.3 Sociale rol ...............................................................................................................................10
Hfdstk 3: Cultuur .................................................................................................................... 12
3.1 Definitie van cultuur (p. 37-38)...............................................................................................12
3.2 Componenten van cultuur (p. 38-44) .....................................................................................12
3.3 Subculturen (p. 44-48) ............................................................................................................14
3.4 Etnocentrisme en cultureel relativisme ..................................................................................15
3.5 Institutionalisering en instituties ......................................................................................16
Hfdstk 4: Groeperingen (p. 52-55) ........................................................................................... 16
4.1 Typologie – Robert Merton ....................................................................................................16
4.2 Referentiegroepen .................................................................................................................17
4.3 Functies van groeperingen .....................................................................................................17
Hfdstk 5: Socialisering ............................................................................................................. 18
5.1 Definitie (p. 56-59)..................................................................................................................18
5.2 Primaire, secundaire en tertiaire socialisering (p. 59-61) .......................................................18
5.3 Differentiële socialisering (p. 62-63).......................................................................................19
5.4 Anticiperende socialisering (p. 63) .........................................................................................20
5.5 Het collectief ritueel (p. 64) ....................................................................................................20
Hfdstk 6: Conformisme, deviant gedrag en sociale controle ..................................................... 20
6.1 Conformisme (p. 65-66)..........................................................................................................20
1
, 6.2 Deviant gedrag .......................................................................................................................21
6.3 Sociale controle ......................................................................................................................22
Hfdstk 7: Gezag en macht ........................................................................................................ 23
7.1 Macht (p. 74-75) .....................................................................................................................23
7.2 Gezag (p. 75) ...........................................................................................................................24
Hfdstk 8: Sociale ongelijkheid en stratificatie ........................................................................... 24
8.1 Definitie en basisprincipes (p. 76-78) .....................................................................................24
8.2 Sociale stratificatie (p. 78-87) .................................................................................................25
8.3 Sociale mobiliteit (p. 87-90)....................................................................................................29
8.4 Sociale ongelijkheid ................................................................................................................30
DEEL 3: Samenlevingen in beweging ....................................................................................................34
Hfdstk 1: Globalisering ............................................................................................................ 34
1.1 Definitie van globalisering ......................................................................................................34
1.2 Demografisch gevolg van globalisering: superdiversiteit (Vertovec, Blommaert en Geldof) .36
Hfdstk 2: Van modernisering naar postmodernisering ............................................................. 37
2.1 Modernisering ........................................................................................................................37
2.2 Postmoderniteit......................................................................................................................41
Hfdstk 3: Het vraagstuk van de sociale cohesie ........................................................................ 41
3.1 Individualisering, rationalisering en sociale cohesie: utilitair individualisme .........................42
3.2 Sociale cohesie volgens E. Durkheim ......................................................................................42
3.3 Recente studies over sociale cohesie .....................................................................................43
3.4 Solidariteit in België ................................................................................................................45
Hfdstk 4: Demografische evoluties .......................................................................................... 46
4.1 Wat is demografie? ................................................................................................................46
4.2 Opbouw van een bevolking ....................................................................................................47
4.3 Beweging van een bevolking ..................................................................................................50
4.4 Demografische transities ........................................................................................................51
Hfdstk 5: Gezinnen in beweging .............................................................................................. 52
5.1 Definitie van gezin ..................................................................................................................52
5.2 Drie gezinstijdperken ..............................................................................................................52
5.3 Tijdsbesteding ........................................................................................................................54
5.4 Van bevelshuishouden naar onderhandelingshuishouden .....................................................55
5.5 Gevolgen van (echt)scheiding .................................................................................................56
2
,DEEL 1: Op verkenningstocht naar de sociologie
Hfdstk 1: Sociologie, een poging tot definitie
1.1 Definitie
Géén eenduidige definitie
Een greep uit verschillende definities:
o “Sociologie is de wetenschap die zich bezighoudt met het analyseren, beschrijven en
verklaren van:
- het gedrag van en tussen mensen,
- de daaruit voortgekomen gedragspatronen, structuren en opvattingen in hun
ontstaan, voortbestaan en veranderen.”
(De Jager & Mok)
o “Sociologie is de wetenschap van de enigszins stabiele structuren en processen van
sociale aard.” (Van Doorn & Lammers)
Sociologie is een samenstelling van
o Socius (Latijns woord voor ‘metgezel’) / societas (‘samenleving’)
o Logos (Grieks woord voor ‘wetenschap’)
→ DUS: wetenschap van de menselijke samenlevingen
Sociologie bestudeert de sociale werkelijkheid
1.2 Sociologie binnen de wetenschap
Ervaringskennis Wetenschapkennis
Beperkt (gaat uit van één individuele ervaring) Onbeperkt, aselect
Absoluut (wat we waarnemen, nemen we voor Altijd aanvechtbaar (weerlegbaar)
waar aan)
Moeilijk verwoordbaar Perfect mededeelbaar (eigen vaktaal, jargon)
Gericht op het totale object Aspectueel (een gegeven bestuderen vanuit één
perspectief)
Strikte voorwaarden bij verzamelen,
verwerken en analyseren van gegevens
(geldigheid, betrouwbaarheid,…)
Vertrekt vanuit de onderzoekscyclus
Sociale wetenschappen Natuurwetenschappen
Onderzoekselementen Verschillend (ze kunnen ook Identiek en volledig
zichzelf veranderen, vb. de smlv.) reproduceerbaar
Wetmatigheden Niet universeel Overal (universeel) geldig
(vb. wat wij hier belangrijk vinden,
kan verschillen met andere landen)
Onderzoeker Maakt wel deel uit van zijn Buiten het veld, staat los van de
onderzoeksveld onderzoekselementen
Gezamenlijke kenmerken sociale wetenschappen:
o Studieobject: mensen, individuen, de mensensamenleving bestuderen
3
, o De zoektocht naar wetmatigheden
o Een wetenschappelijke analyse
Het verschil tussen sociologie en andere menswetenschappen
o Sociologie:
- Kijkt vanuit de samenleving naar het menselijk gedrag,
- Vanuit de sociale structuur en cultuur het menselijk gedrag proberen te
verklaren
- Heeft oog voor vaste gedragspatronen. Minder aandacht voor het
particuliere, het hoogst persoonlijke
o Psychologie:
- Kijkt naar het menselijke gedrag vanuit persoonlijke factoren
- In onze maatschappij groeiende nadruk hierop (= psychologisering)
o Vb. burn-out op de werkvloer
- Psychologie kijkt naar de persoonlijke factoren die ertoe geleid hebben (stress,…)
- Sociologie kijkt naar de sociale structuur; vb. ‘wat zijn de kenmerken van de werkvloer die
ervoor hebben gezorgd dat die persoon een burn-out heeft gekregen?’ (geen voldoening,
geen leuke collega’s,…)
o Interdisciplinariteit!
- Vanuit verschillende invalshoeken naar een casus kijken en deze met elkaar
verbinden
Definitie van sociologie: “sociologie is de menswetenschap die op een systematische wijze
kennis en inzicht wil verwerven in sociale relaties tussen mensen, meer bepaald de vaste
gedragspatronen”
Sociologie analyseert op 3 niveaus:
o Micro: niveau van de individuen en hun sociale relaties binnen bv. het gezin,
vriendengroep
o Meso: niveau van sociale groepen (vb. ondernemingen, scholen, verenigingen,
geloofsgemeenschappen, jeugdbewegingen)
o Macro: niveau van het maatschappelijk systeem (vb. verzorgingsstaat,
(post)moderne maatschappij)
1.3 Taken van een socioloog
Een socioloog heeft verschillende taken:
o Empirisch-analytische taak: cijferaar
- Betrouwbare kennis verzamelen over de samenleving
▪ Is dat echt zo? Is dat een nieuw verschijnsel? Doet zich dat ook elders voor?
Hoe kunnen we dat verschijnsel verklaren vanuit de cultuur en structuur van een
samenlevingsverband?...
- Ideaal voor beleidsvoorstellen: wat kunnen we eraan doen?
- Voor objectief en waardenvrij te werk te gaan (zonder een waardeoordeel)
o Kritische taak: mythejager
- Ingaan tegen vooroordelen, tegen mythes
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper HannahSRW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
