BASISBEGINSELEN VAN DE VOEDINGS-
EN DIEETLEER
MOTIVATIE VOEDINGS-DIEETLEER IN VERPLEEGKUNDE
Voedingsleer
o Opname voeding en voedingstoffen is de basis van de gezondheid
o Als verpleegkundige eerst contact met patiënt
Advies m.b.t. gezonde voeding
o Voedingsleer als basis voor dieetleer
o Basiskennis in de voedingsleer is noodzakelijk
Dieetleer
o Rol voeding/dieet bij behandeling van ziekten
o Betrokkenheid verpleegkundige met patiënt
o Rol verpleegkundige in voedingszorg
o Patiënt vraagt informatie aan verpleegkundige adviseren/ doorverwijzen
o Basiskennis en inzicht noodzakelijk
INLEIDING
BEHOEFTE AAN VOEDINGSSTOFFEN
Voedingsstoffen = nutriënten
o Eiwitten
o Koolhydraten
o Vetten
o IJzer
o Natrium
Voedingsmiddelen zorgt voor de voedingsstoffen
o Kaas
o Brood
o Boter
o Vlees
Individuele verschillen
o Weinig mensen een heel lage behoefte
o Weinig mensen een heel hoge behoefte
o Meeste mensen rond gemiddelde
o 50% meer nodig dan het gemiddelde
o Aanbevolen behoefte: gemiddelde + 2 standaarddeviatie = 97,5%
Aanbevolen hoeveelheid
o Deficiëntie voorkomen
o Voorraden op peil houden
o Normale belastende situaties opvangen (vb ziekte, verkoudheid)
1
, Houdt rekening met
o Bioavailability (mate van resorptie thv darm)
o Individuele verschillen in vertering, resorptie en stofwisseling
50 essentiële voedingsstoffen
o Via voeding opnemen
Essentiele AZ
Isoleicine
Leucine
Lysine
Methionine
Phenylalanine
Threonine
Tryptofaan
valine
essentiële vetzuren
linolzuur arachidonzuur synthese
alfa-linoleenzuur EPA en DHA
glucose, vitaminen, water
o Macronutriënten worden in grtoe hoeveelheden per dag opgenomen
o Micronutriënten <1gram/dag
o Specifieke behoefte
Tekorten stoornissen in metabolisme en ziekte
Deficiëntie
o Tekort aan essentiele voedingstoffen met klinische verschijnselen
Latente deficiëntie = marginale voedingtoestand
o Geen klinische verschijnselen wel slechte voedingstoestand
o Symptomen: vermoeidheid en verminderde weerstand
o Risico voor chronische aandoeningen zoals cardiovasculaire aandoeningen
Intoxicatie
o Teveel aan essentiële voedingsstoffen opstapeling
o Afbraak en uitscheiding is onvoldoende intoxicatie
o Toxische grens: niet via voeding wel via supplementen
Voldoende energie nodig
o Eiwitten, vetten en koolhydraten en alcohol macronutriënten, leveren energie
o Micronutriënten : vitaminen en mineralen leveren geen energie
Ondervoeding
o Te weinig energie opnemen
Overvoeding
o Te veel energie opnemen
FUNCTIE MACRONUTRIËNTEN
Eiwitten
o 1g= 4 kcal niet al energiebron maar bouwsteen
o Voedseleiwitten
Leveren essentiële AZ en stikstof
Hieruit worden lichaamseiwitten opgebouwd
o Lichaamseiwitten
Bouwstoffen van lichaamsweefsel
2
, Bijdragen tot functie van lichaamsweefsel
Eiwit in bloedvatwand: elasticiteit bloeddrukregulatie
Eiwit in nagels: hardheid nagels beschermen onderliggende weefsels
Eiwit in skelet: netwerk waarin mineralen vastgehouden worden
stevigheid
Bestanddeel van enzymen, bepaalde hormonen, antistoffen
In bloed: transport van vetzuren, mineralen en O2
Colloïd-osmotische druk: uitwisseling water en voedingsstoffen tussen bloed en
weefsel te weinig eiwitten in bloed verlaagde druk en meer vocht naar de
weefsels oedeem
Vetten
o Energiebron: 1g= 9 kcal
o Transport en opslag van vetoplosbare vitaminen: Vit A, D, E en K
o Warmte-isolatie via onderhuids vetweefsel
o Bescherming van weefsel en organen
o Bouwstenen van celmembranen
o Vorming van eicosonaoïden (lokaal werkend weefselhormoon)
o Verzadigde vetten
Door lichaam zelf gemaakt opname via voeding niet noodzakelijk
Verhoging plasmacholesterolgehalte
Verhoging LDL zorgen voor plaques en dicht slippen ader = verhoging risico op
trombose
o Enkelvoudig onverzadigde vetten
Verlaging LDL
o Meervoudig onverzadigde vetten
Verlaging LDL
Verhoging HDL
Verlaging risico op coronaire hartziekten
o Omega 3 vetzuren
Ontwikkeling van de hersenen
Groei en maturatie van zenuwstelsel bij zuigelingen en prematuren
Anti-inflammatoire werking
Preventie hart- en vaatziekten
Verlagen triglyceriden
Verlaging bloeddruk
Betere bloeddoorstroming en minder trombosevorming
Verlagen kans op hartritmestoornissen
o Omega 6 vetzuren
Bestanddeel van het celmembraan
Speelt een rol in de cholesterolstofwisseling
Vormt de basis voor prostaglandines
o Transvetzuren
Verhoging risico op coronaire hartziekten
Verhoging sterfte aan coronaire hartziekten
Ongunstig effect op vetmetabolisme
o Cholesterol
Verhoging risico op coronaire hartziekten
Verhoging van de LDL
Meer risico op ontwikkeling van diabetes type 2
3
, Koolhydraten: primaire energiebron
o 1g= 4 kcal
o Glucose via bloed naar lichaamscellen
o Geoxideerd tot CO2 en H2O+ energie
o Koolhydraten zijn belangrijkste energieleverancier
o Te veel glucose in het bloed glycogeen in spieren en lever
o Glycogeen maximaal glucose omzetten naar vet
o Voedingsvezels
Polymere koolhydraten met drie of meer enkelvoudige suikers die in de dunne darm
niet verteerd en niet opgenomen wordt
Van nature voorkomen in levensmiddelen vb brood, groente en fruit
Uit grondstoffen voor levensmiddelen zijn verkregen op basis van fysische,
chemische en enzymatische behandeling en waarvan gunstig fysiologisch effect in
aangetoond adh algemeen aanvaard onderzoek
Bevordert de darmmobiliteit/peristaltiek
Tragere maagontlediging geleidelijke resorptie koolhydraten en trage vrijstelling
van glucose in bloed na de maaltijd
Fermentatie in colon korteketenvetzuren pH daalt en peristaltiek stijgt,
beschermen tegen colonkanker
Waterbindend vermogen
Volume voedselbolus vergroot in maag tragere maagontlediging
verzadiging
Volume faeces vergroot in colon vlottere defecatie
Daling serumcholesterolgehalte
o Alcohol
Negatief effect op geestelijke gezondheid
Negatief effect op sociaal functioneren
Beschadigt de leverfunctie
Hartfalen
Hemorragische beroerte
voorkamerfibrillatie
o Toegevoegde/ vrije suikers: toegevoegd en van nature aanwezig
Toegevoegd ingrediëntenlijst
Van nature: honing, siroop, fruitsap en fruitsapconcentraten
Glycemiepiek
Visceraal vet en obesitas
Tandcariës
Craving: drang naar zoet
Vocht
o Vocht- en elektrolytenbalans
o Vervoeren van voedingsstoffen en afvalproducten
o Hydratatie
o Thermoregulatie
o Behouden bloedvolume
o Oplosmiddel voor minerale, vitaminen, AZ
o Essentieel voor allerlei orgaanfuncties
o Regulatie van het elektrolytenevenwicht
Weinig water opgenomen osmotische druk in bloed stijgt extracellulaire en
intracellulaire vocht daalt dorstgevoel
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ChloéG. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.
