Bevat volgende hoofdstukken
- Inleiding
- De geriatrische patiënt
- De geriatrische reuzen ( dementie, delier,...)
- De oudere patiënt in het ziekenhuis
Demografische transitie: geboortecijfers dalen alsook sterftecijfers, oorzaak van vergrijzing.
Babyboomers worden ouder en hebben zelf minder kinderen.
Uitdadingen zorg wordt steeds moeilijker
Doelen: meer tewerkstelling
Steeds meer ouderen
o Meer mensen met dementie
o Meer alzheimer
Paradoxale omgang
o Oudere patiënt met irreversibele kwalen krijgt niet de relevant behandeling <-> ingrijpende
behandeling zinvol
o ouderen krijgen niet altijd zorg passend bij de situatie door tekort aan kennis en
inlevingsvermogen van professionals
o een tekort aan kennis en inlevingsvermogen van professionals in de zorg die er toe leiden dat
ouderen regelmatig niet die zorg krijgen die passend is bij de oudere persoon of de situatie
waarin deze zich bevindt
o vb uitvoeren van operatie of het nog zinvol is
succesvol ouder worden
o ouder worden= veranderingen
o tijdig symptomen herkennen
o voordelen ouder worden positief inzetten t.a.v. de beperkingen
o conditie herwinnen na tegenslagen om dagelijks actief te blijven
o factoren die levensgeluk ouderen bepalen:
autonomie
zelfacceptatie
grip op de omgeving
persoonlijke groei
positieve relaties met anderen
o niet alle ouderen verouderen succesvol = ouderen met verschillende aandoeningen ervaren:
grote opgave om op eigen kracht het evenwicht te vinden
grotere kans op (iatrogene) complicaties
lijden onder beeldvorming ziekten passen bij ouderdom, te oud om behandeld
te worden, geen rekening gehouden met specifieke situatie van kwetsbare oudere
worden vaak ‘ongepast’ behandeld
geen specialistische zorg maar generalistische zorg
voorkomt lijden
voorkomt iatrogene complicaties
voorkomt onnodige kosten
geen reactieve houding maar proactieve houding
proactief werken
o signaliseren
o beoordelen
1
, o behandelen
nood aan kennis en inlevingsvermogen om persoonsgerichte relatie met geriatrische patiënten op te
bouwen
helpen om de best mogelijke gezondheidsconditie van de geriatrische patiënt te herwinnen of
bereiken
DE GERIATRISCHE PATIËNT
5-8% is 65+
Door toenemende vergrijzing geriatrische patiënten toenemen
Geriatrische patiënt is doorgaans hoogbejaard, vaak vrouw en alleenstaand met multiple pathologie-
aspecifieke klachten en problemen op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied- vrijwel altijd
zelfzorgtekorten
Men kan tijdelijk een geriatrische patiënt zijn
Niet gedefinieerd aan de hand van de leeftijd
VERMINDERDE HOMEOSTASE
Dit houdt in dat ouderen een verminderd vermogen hebben om bij verstoringen te compenseren
waardoor ze somatisch, psychisch en/of sociaal kwetsbaar worden. Deze kwetsbaarheid neemt
doorgaans toe.
Organen maken verandering door onder invloed van het ouder worden waardoor ze minder reserves
hebben (atrofie, verminderde doorbloeding)
de homeostatische reserve verminderd,
o Onder normale belasting merkt men niets van deze verminderde homeostatische reserve
o bij belasting dat er sneller decompensatie optreedt.
De reeds bestaande pathologie en de verminderde reservefunctie spelen bij het ontstaan en herstel
van ziekte een belangrijke rol
Verbeteringen
o Geheugenfunctie
o Coping gedrag
o Oordeelsvermogen
Vb pneumonie mindere pompfunctie van het hart, hart werkt al minder goed snelle
decompensatie sneller delier of nierfunctiestoornissen door mindere doorbloeding
‘normale’ veroudering ≠ ‘pathologische’ veroudering
o kennis hieromtrent belangrijk
o klachten en symptomen eigen aan veroudering
o moeilijk onderscheid
o verminderde homeostase bij ouderen – rekening mee houden
o Bij ziekte (belasting) sneller decompensatie
CASCADE BREAKDOWN
= kettingreactie of neerwaartse spiraal
Cascade breakdown kan optreden van het fysische naar het psychische en sociale vlak nauw
verweven
Vb incontinentie schaamte verlies van contacten eenzaamheid depressie verwaarlozing
bedlegerig decubitus delier verval infectie dood
Een ziekte vlug neig tot snelle verergering
2
,VEEL COMPLICATIES
uitgelokt door verhoogde kwetsbaarheid
complicaties die bijdragen tot de ernst van de ziekte of letale afloop
Complicaties (niet zelden): immobiliteit, instabiliteit, urine-incontinentie, psychiatrische
aandoeningen, ondervoeding
TRAGE RECONVALESCENTIE
bestaande pathologie + ernst doorgemaakte ziekte vaak traag en onvolledig herstel
tijdens herstel: op basis van draagkracht mobilisatie, ergo & kine opvoeren
zowel voor ernstige aandoeningen zoals CVA, collumfractuur als voor de eenvoudige aandoeningen
zoals een griep.
ANDERE PRESENTATIE VAN ZIEKTEN
ANAMNESE
moeilijke diagnostiek omwille van andere presentatie ziekten vage anamnese + onduidelijke
symptomen
! heteroanamnese: gekleurd verhaal - opgelet
o angst voor uit-huis-plaatsing partner;
o wens tot uit-huis-plaatsing partner
problemen
o de oudere heeft een andere beleving van ziekte
o de oudere wil de klachten niet onder ogen zien (schrik voor de gevolgen bijv.
ziekenhuisopname)
o de oudere met depressie of cognitieve functiestoornissen uit zijn klachten minder goed
o de oudere vermeldt de klachten die met inspanning samenhangen niet, opgelet bij
beginnende dementie
4 opvallende klachten
o Iimmobiliteit
o Instabiliteit
o incontinentie
o psychische stoornis
= de ‘giants of geriatrics’ of de ‘geriatrische reuzen
gezamelijk kenmerk
o meervoudige oorzaak
o chronische verloop
o oorzaak hulpbehoevendheid
o moeilijke genezing
SYMPTOMEN
veranderingen symptomatologie bij ouderen:
o Symptoomverarming: vb acuut hartinfarct zonder pijn
o Symptoomverschuiving: delier bij urineweginfecties in plaats van pijn bij urineren
o Symptoomomkering: apathie bij thyreotoxicose ipv gejaagdheid
3
, o Symptoomvermeerdering: pijn bij heupfractuur in been waar arthrose was
symptomen
o leidt tot atypische presentatie van aandoeningen
o voorbeeld urineweginfectie bij oudere: incontinente, delier
o bij jongeren: koorts, pijn
o 1 symptoom kan de uiting zijn van meerdere aandoeningen (bijv. enkeloedeem)
Symptoomarm
o Hoge pijndrempel en veranderde pijnbeleving
o Verminderde reactiviteit van temperatuurcentrum
o Verminderde dorstprikkel
o Slechte barorecptorreflex
Pathologieën symptoomverarming
o myocardinfarct zonder de typische pijn op de borst, soms alleen gepaard gaande met
kortademigheid, verwardheid of bewustzijnsdaling
o pneumonie zonder koorts, hoesten of tachypnoe
o peritonintis zonder de symptomatologie van een acute buik
o ernstige uitdroging zonder dorst (vaak pas vastgesteld bij opname in het ziekenhuis)
o delier bij onopgemerkte bronchopneumonie
gevolg
o erkenning veranderde symptomatologie:
voorkomen miskenning ziekte
voorkomen vertraging behandeling
o tekort aan onderzoek bij atypische ziektepresentatie (opgepast – delier!)
MULTIPATHOLOGIE
het hebben van meerdere aandoeningen tegelijk op fysisch, psychisch en/of sociaal vlak
gevolg multipathologie: aanzienlijke beperkingen ADL-functies en zelfstandigheid, glucose-intolerantie
aantal aandoeningen komen zeer frequent voor bij dezelfde patiënt bijv. osteoporose met verhoogde
kans fracturen, rugpijn, soms verminderde longfunctie
Interacties kunnen vaak optreden
Artrose wervelkolom, knieën, heupen met pijn, slechte mobiliteit daardoor weer spierzwakte en
afhankelijkheid
gevolgen:
o complexe zorg
o hoofdzaken onderscheiden van bijzaken
o waken over zelfstandigheid
o waken over de kwaliteit van leven
Het functioneren geriatrische patiënt wordt bepaald door:
o het aantal en de aard van de lichamelijke en psychische aandoeningen
o de betekenis van deze aandoeningen voor de zelfredzaamheid
o ! elke afwijking behandelen polyfarmacie
Polyfarmacie komt vaak voor bij ouderen en wordt o.a. in de hand gewerkt door:
o de multipathologie
o het steeds herhalen van voorschriften zonder na te gaan of er nog een indicatie is
o het zonder overleg voorschrijven van meerdere artsen tegelijkertijd
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ChloéG. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
