Samenvatting geschiedenis - Republiek Der Zeven Nederlanden
0 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Geschiedenis
Niveau
HAVO
In deze samenvatting wordt de gehele geschiedenis van de Republiek Der Zeven Nederlanden beschreven. De leerstof wordt ondersteunt door afbeeldingen. Daarnaast is aan het einde van de samenvatting een tijdlijn toegevoegd voor een fijn overzicht.
Samenvatting Geschiedenis – Republiek Der Zeven Nederlanden – PTA 3
Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden in 1515-1572?
Daarvoor zijn er twee belangrijke oorzaken geweest:
1. Centralisatiepolitiek van Karel V. (later Fillips II, zoon van Karel. V) waardoor privileges
van edelen en steden in de Nederlandse gewesten worden bedreigd.
2. De afkeer onder Nederlandse protestanten én katholieken, tegen de steeds
gewelddadiger en intensiever wordende kettervervolgingen in de Nederlandse gewesten.
1. Centralisatiepolitiek van Karel V.
In 1515 komen de Nederlandse gewesten onder het bestuur van Karel V. te
staan.
De situatie in de Nederlanden is erg verschillend van in de andere Europese
landen. - Handel en nijverheid bloeit → gevolg daarvan is de bloei van
steden in Nederlanden.
- Door de toenemende rijkdom groeit ook de macht van de stedelijke
burgerij (zij betalen belasting aan de vorst in ruil voor privileges. )
(Een voorbeeld van een privilege:
- Politiek: eigenbestuur, rechtspraak, bouwen van een stadsmuur.
- Economie: Jaarmarkten, tolheffingen en gildes.
Het gevolg hiervan was dat in de steden een nieuwe groep, de burgerij
ontstond. Niet alleen de mensen in de steden, maar ook de steden zelf werden steeds
zelfstandiger. Voor koningen was het maar moeilijk om er controle over te houden.
Dat was een probleem voor Karel V. → want hij wilde juist centraliseren.
- Besturen vanuit één plek.
- In het gehele gebied gelijke wetten en belastingen in te voeren.
Steden en gewesten in de Nederlanden wilde hun macht en privileges juist niet kwijt.
Karel V. zoekt naar mogelijkheden om het bestuur toch te centraliseren. Hij verbleef
vanaf 1531 in Brussel om zicht op de gewesten en de steden te houden en hij stelde de
collaterale raden in.
- Raad van State: gaf advies over het beleid van de 17 gewesten in de Nederlanden.
- Raad van Financiën: Stelde begroting op en hield zich bezig met bedes (verzoeken
om geld aan alle steden en gewesten).
Doel van de collaterale raden: grotere macht voor ambtenaren, die trouw waren aan
Karel, ten koste van de Nederlandse adel.
Het gevolg hiervan was weerstand van steden en gewesten in de Nederlanden, verlies
van macht en privileges.
2. Afkeer kettervervolgingen in de Nederlanden
De aanleiding van de kettervervolgingen in de Nederlanden was
dat Maarten Luther het Duitse Wittenburg laat weten (1517) dat
hij de machtsaanspraken en zelfgemaakte wetten en regels van
de kerk onterecht vindt.
- Kritiek op aflatenhandel.
- Einde maken aan heiligenvereringen en andere soorten van
‘bijgeloof’.
Karel V. is juist streng katholiek en veroordeelt de kritiek van Luther. Dit past ook bij het
centralisatiebeleid van Karel, eenheid in geloof = eenheid in het rijk.
→ het gevolg daarvan was dat Luther in 1521 moest voorkomen en verdedigen in de
Rijksdag in Worms (vergadering van Duitse vorsten, geestelijke en steden).
Karel gaf hem de kans om zijn mening te herzien → maar Luther weigerde om zijn mening te
hier zien en bleef bij wat hij had gezegd. → Daarop verklaart Karel hem vogelvrij.
De gevolgen daarvan waren:
- Scheuring in de christelijke kerk (kerk kon nu niet meer van binnenuit hervormd worden)
→katholieken en prostestanten.
- Luther kreeg bescherming van Duitse vorsten (Reden: volk mocht niet
in opstand komen tegen de vorst).
De splitsing in de christelijke wereld:
Luther en Calvijn (ook kerkhervormer) moedigen mensen aan zelf de
bijbel te lezen en terug te gaan naar de oorsprong van het geloof.
Er ontstaan twee verschillende stromingen binnen het protestantisme:
Lutheranisme: (protestantse stroming) Calvinisme: (protestantse stroming)
Door geloven kom je in de hemel. Predestinatie leer (voorbestemd voor
hemel).
Vorst hoofd van de kerk verzet is verboden. Geen kerkhoofd, iedere gemeente bestuurt
zichzelf, verzet tegen een vorst is
toegestaan.
Heiligenverering is afgoderij. Heiligenverering is afgoderij.
Door de ontwikkeling van boekdrukkunst kunnen alle ideeën, dus ook de protestantse ideeën
snel verspreid worden.
Begin van de kettervervolgingen:
- Vanaf 1520 werden alle geschriften van ketters (iemand die een ander
geloof aanhoudt dan het officiële) verbrand.
- Karel V. zet inquisitiesysteem op (kerkelijke rechtbank en vaardige
plakkaten (wetten: geen bijeenkomsten van andere gelovigen) uit om
probleem met geloof op te kunnen lossen.
- Straffen waren nog mild (enkele keer doodstraf bij vele herhalingen).
- In 1529 werden straffen verhoogd: alle mannen moesten onthoofd worden , alle
vrouwen werden verdronken of werden levend begraven. Ook levend verbranden
kwam voor.
Het gevolg van de vele kettervervolgingen waren: de bloedplakkaat. Dit was een
verbod op drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van ketterse boeken en
afbeeldingen, het bijwonen van ketterse bijeenkomsten, het prediken van een
andere religie en het huisvesten van ketters. Alles wordt met de doodstraf en
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper msiemons1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,59. Je zit daarna nergens aan vast.
