Korte en toch volledige samenvatting van het vak verbintenissenrecht, gemaakt op basis van lesnotities, powerpoint en handboek. 15 mee gehaald in eerste zit!
Verbintenissenrecht samenvatting 2020-2021 Margot Horowitz 1
DEEL I. Het begrip verbintenis en de verschillende soorten verbintenissen
HOOFDSTUK I. Het begrip verbintenis
Afd. 1 De vermogensrechtelijke verbintenis
• BW schrijft geen definitie voor van de vermogensrechtelijke verbintenis
• Rechtsleer wel: 4 cumulatieve vereisten voor een verbintenis
◦ Rechtsband tussen personen
◦ Ontstaan uit rechtshandeling of rechtsfeit waaraan rechtsgevolgen worden gehecht
◦ Met als voorwerp het doen ontstaan van in geld waarneembare aanspraken
◦ Die in rechte kan worden afgedwongen
• §1. Een rechtsband tussen personen
◦ Tussen minstens 2 personen
▪ waarvan een van de twee een vorderingsrecht heeft op de andere
• bv huur ovk: verhuurder kan aanspraak maken op de betaling van de huur
◦ Verschil met zakenrecht: verleent zeggenschap over een bepaalde zaak
▪ verbintenis: geeft SE aanspraak op een bepaalde gedraging
◦ Leidt to een verschil in geldingskracht tussen zakenrecht en verbintenis:
▪ verbintenis: Inter partes (= tussen partijen)
▪ zakenrecht: Erga Omnes (=moet door iedereen worden gerespecteerd)
• §2. De verbintenis ontstaat uit een rechtshandeling of een rechtsfeit waaraan
rechtsgevolgen worden gehecht
◦ RH: handeling waarbij rechtsgevolgen worden beoogd (eenzijdig of meerzijdig)
▪ eenzijdig: wilsuiting van een rechtssubject is voldoende voor rechtsgevolgen
• door Cass. erkent als een bron van verbintenissen
▪ meerzijdig: rechtsband tussen min 2 personen met oog op het doen ontstaan van ovk
• bv huur of koop/verkoop overeenkomst
◦ RF: feiten waaraan rechtsgevolgen worden vastgeknoopt die niet beoogd werden
▪ staan centraal in het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht: 1382 e.v.
• §3. Met het ontstaan van in geld waarneembare aanspraken tot voorwerp
◦ voorwerp: iets doen, iets niet doen of iets geven
◦ resultaats- of inspanningsverbintenis
◦ maakt in vermogen van SE een in geld waarneembare vermogenspost uit
◦ maakt in vermogen van SA een passief uit dat zijn vermogen belast
• §4. Een (vermogensrechtelijke)verbintenis kan in rechte worden afgedwongen
◦ bij niet vrijwillige uitvoering vd verbintenis: dwangsom mogelijk
◦ verschil met andere verbintenissen die niet in rechte kunnen worden afgedwongen:
▪ natuurlijke verbintenis, gentleman's agreement...
,Afd. 2. De natuurlijke verbintenis 2
• §1. Definitie
◦ geen definitie: situering tussen morele plichten en vermogensrechtelijke verbintenissen
▪ morele plichten: dingen die mensen doen omdat ze zich moreel verplicht voelen
• bv je mama helpen in de keuken
• niet in rechte afdwingbaar: maar soms kan deze toch afdwingbaar worden
◦ bv alleenstaande vrouw krijgt een kind en haar nieuwe vriend voed die samen
met haar op. Als zij en haar vriend uit elkaar gaan, kan zij dan bepaalde
financiële aanspraken maken?
▪ Wordt aangenomen dat een persoon door zijn gedraging een louter moreel
engagement kan omzetten in een natuurlijke verbintenis:
• natuurlijke verbintenis wordt dan afdwingbaar en wordt dus een
vermogensrechtelijke verbintenis
◦ 2 voorwaarden moeten vervuld zijn voor deze omzetting:
▪ schuldenaar moet erkennen dat hij tot nakoming is gehouden
• door de uitvoering van een morele plicht heeft hij te kennen gegeven dat hij zich
wilt verbinden op grond van een eenzijdige wilsuiting
◦ nieuwe partner heeft jaren mee financieel ingestaan: geen twijfel over
◦ juridische grondslag: art. 1235, lid 2 BW
▪ geen terugvordering mogelijk tav natuurlijke verbintenissen die men
vrijwillig voldaan heeft
• nieuwe partner van alleenstaande vrouw was juridisch niet verplicht
tot hulp dus dan kan die prestatie niet worden teruggevorderd
▪ gehoudenheid schuldenaar door maatschappij als vanzelfsprekend aanvaard
• soevereine beoordeling door de feitenrechter
• §2. Toepassingen
◦ Is een lesbische meemoeder na beëindigen relatie gehouden tot alimentatieplicht?
▪ Zij is hier wettelijk niet toe gehouden
▪ Feitenrechter zal in concreto moeten nagaan of het gedrag vd vrouw tijdens de
periode van samenwoning moet worden geïnterpreteerd als de uiting van eenzijdige
wil tot het naleven van de onderhoudsplicht.
◦ Betaling begrafeniskosten door niet erfgenaam (feitelijke samenwoonpartner)?
,HOOFDSTUK II: De verschillende soorten verbintenissen 3
Afd. 1. Indeling volgens het voorwerp van de verbintenis
• §1. Verbintenis om iets te doen, niet te doen of te geven
◦ A. Definitie
▪ iets te doen: verplichting om een bepaalde handeling of prestatie te stellen
▪ iets niet te doen: verbinding voor SA om zich te onthouden van een handeling
▪ iets te geven: verplichting om zakelijk recht op goed over te dragen
◦ B. Belang van het onderscheid
▪ Beperkte relevantie van dit onderscheid
• §2. Inspannings- en resultaatsverbintenissen
◦ A. Definitie
▪ Verschil in intensiteit van datgene waartoe men gehouden is:
• inspanningsverbintenis: verbind je ertoe om inspanning te leveren van normaal
zorgvuldig persoon om je verbintenis uit te voeren (verwijzing: art. 1137 BW)
• resultaatsverbintenis: verbind je ertoe om een bepaald resultaat te garanderen
(verwijzing: art 1147 BW)
▪ Verbintenis kan soms in beide worden opgesplitst:
• Je hebt pijn aan je rechterknie en arts besluit dat die geopereerd moet worden
◦ resultaatsverbintenis: arts zal rechterknie opereren en niet de linkerknie
◦ inspanningsverbintenis: opereren zoals een normaal zorgvuldige arts
◦ B. Belang van het onderscheid
▪ Juridische relevantie voor de bewijslast:
• resultaatsverbintenis: contractuele wanprestatie staat vast als het resultaat niet
wordt bereikt
• inspanningsverbintenis: wanprestatie staat pas vast wanneer wordt bewezen dat
de SA zich niet heeft gedragen als een normaal zorgvuldige persoon geplaatst in
dezelfde omstandigheden
• §3. Indeling volgens het aantal voorwerpen van de verbintenis
◦ A. De cumulatieve verbintenis
▪ 1. Definitie
• Verbintenis die meerdere prestaties tot voorwerp heeft, die door partijen als
ondeelbaar worden beschouwd
◦ ze moeten allemaal worden uitgevoerd door de SA en de SE kan zich tegen
de gedeeltelijke uitvoering ervan verzetten (art. 1244, lid 1 BW)
◦ bv verkoop door bouwpromotor van appartement en een garage
▪ 2. Belang
• zelfde juridische regels als eenvoudige verbintenis: geen bijz. rechtsgevolgen
• essentieel: het ondeelbaar karakter
◦ B. De alternatieve verbintenis
▪ art. 1189 BW: verbintenis met betrekking op meerdere prestaties, waarvan er slechts
één moet worden uitgevoerd opdat de SA bevrijd is
• SA maakt onherroepelijke keuze op moment vd uitvoering
◦ bv keuze van in welke munt de lening wordt terugbetaald
▪ art. 1193-1195 BW: regels als prestatie niet kan worden uitgevoerd
◦ C. De facultatieve verbintenis
▪ Verbintenis waarbij SA zich kan bevrijden door het leveren van een andere prestatie
dan diegene die werd bedongen
• zeer beperkte toepassing: alleen art. 1681 BW
, Afd. 2. Indeling volgens het aantal schuldeisers of schuldenaars 4
• §1. De gezamenlijke of samengevoegde verbintenis
◦ Regel: De deelbaarheid = splitsing verbintenis in evenveel delen als er partijen zijn
▪ hypothese dat er meerdere personen betrokken zijn aan de actief- of passief zijde
• bv koppel dat samen appartement huurt: 2 aan passief zijde
◦ verbintenis tot betalen vd huurprijs is in principe deelbaar: art. 1202 BW
▪ hoofdelijkheid wordt niet vermoed
• 800€ huurprijs: verhuurder zal beide voor 400 moeten aanspreken
◦ leidt tot complexe juridische situaties
◦ SE draagt risico voor insolvabiliteit van een vd schuldenaars
▪ als vrouw niet meer kan betalen moet de man nog steeds slechts zijn deel
◦ 3 uitzonderingen: ondeelbare, hoofdelijke verbintenis en verbintenis in solidum
• §2. Uitzondering 1: De ondeelbare verbintenis
◦ A. Draagwijdte en bronnen van ondeelbaarheid
▪ verbintenis kan ondeelbaar karakter hebben met betrekking tot actief of passief zijde
• verbintenis is dus uit zijn aard of door de contractuele regeling niet deelbaar
▪ objectieve ondeelbaarheid: gevolg van het aard van het voorwerp
• art. 1217: voorwerp kan onmogelijk in verschillende delen worden gepresteerd
• art. 1218: gedeeltelijke uitvoering vd prestatie heeft geen praktisch nut
▪ subjectieve ondeelbaarheid: ondeelbaarheid wordt contractueel bedongen
• verbintenis is deelbaar maar wordt contractueel ondeelbaar gemaakt
◦ bv hoofdelijkheid bedingen in huurovereenkomst
▪ ondeelbaarheid strekt zich uit tot de erfgenamen (art. 1223 BW)
◦ B. De gevolgen van de ondeelbaarheid
▪ Gevolgen in obligatio verhouding: tussen SE en SA
• Meerdere SE: elk van hun kan de uitvoering eisen van de SA (art. 1224 BW)
• Meerdere SA: SE kan hele prestatie van elk van hun (of hun erfgenaam)vorderen
▪ Gevolgen in contributio verhouding: tussen verschillende SE en SA onderling
• Ondeelbaarheid speelt enkel bij de obligatio verhouding niet bij de contributio
◦ onderlinge afrekening tussen de verschillende SA/SE
• §3. Uitzondering 2: De hoofdelijkheid
◦ A. Definitie
▪ verbintenis waarbij meerdere subjecten tot het geheel gehouden of gerechtigd zijn
• art. 1202 BW: wordt nooit vermoed: moet uitdrukkelijk bedongen zijn
▪ kan actief zijn (zijde schuldeisers) of passief (zijde schuldenaars)
▪ strekt zich uit tot de erfgenamen maar enkel ten belope van hun deel in nalatenschap
◦ B. Actieve hoofdelijkheid
▪ 1. Draagwijdte en gevolgen
• art. 1197 BW: Meerdere SE die elk de gehele betaling vd SA kunnen vorderen
◦ vervolgens verdeling tussen de SE onderling
◦ houdt zeker risico in dus wordt in de praktijk weinig toegepast
▪ 2. Bronnen
• Moeten zijn bedongen: ovk is hiervoor de bron
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margothorowitz. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
