Samenvatting

Samenvatting Maatschappijwetenschappen examenstof 2021

1 keer verkocht

Vak
Maatschappijwetenschappen

Niveau
VWO / Gymnasium

In deze samenvatting staat álles wat je moet weten voor het examen maatschappijwetenschappen. Ikzelf had vooral moeite met het lastige Nederlands in het boek, dus heb ik door het jaar heen een uitgebreide en goede samenvatting geschreven van alle stof, in begrijpelijk Nederlands. Hiermee heb ik ve...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 58 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 6 juli 2021
Aantal pagina's 58
Geschreven in 2020/2021
Type Samenvatting

referentiekader
sociale identiteit
kans
variabele
socialisatie
socialisatoren
internaliseren
primaire socialisatie
secundaire socialisatie
tertiaire socialisatie
politieke socialisatie
enculturatie
ac

Instelling Middelbare school
Niveau
VWO / Gymnasium
Vak
Maatschappijwetenschappen
School jaar 6

€7,99

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Examen maatschappijwetenschappen:

Leerwerk: hoofdstuk 1 t/m 16

Hoofdstuk 1:

Paragraaf 1.1:

- Bijvoorbeeld een voornaam geven aan een kind heeft te maken met iemands
referentiekader. Een referentiekader is het geheel van kennis, ideeën, ervaringen en
overtuigingen van waaruit iemand denkt en handelt. Een referentiekader wordt ook wel
‘sociale bril’ genoemd. Iedereen kijkt, ziet en beleeft de wereld op zijn eigen manier door zijn
eigen sociale ‘bril’. Over dezelfde gebeurtenissen denken mensen verschillend, zoals een
boer laten aan tafel, dat komt door de verschillende referentiekaders.
Iemands voornaam hoort bij wie iemand is en maakt daarmee onderdeel uit van iemands
identiteit. Identiteit gaat over beelden, over ideeën.
- Er zitten drie verschillende aspecten van identiteit in de definitie, namelijk; persoonlijk,
sociaal en collectief. Mensen willen graag een positief zelfbeeld en proberen dat ook uit te
dragen naar anderen.
- Naast ouders en vrienden zijn ook andere groepen belangrijk voor iemands identiteit:
mensen horen bij groepen. Dit hoort bij onze sociale identiteit, oftewel het deel van iemands
identiteit dat past bij groepen waar iemand deel van uitmaakt. Dat wordt ook wel
groepsidentificatie genoemd: iemand hoort bij een bepaalde groep. Als de sociale identiteit
en persoonlijke identiteit botsen, geeft dat spanning tussen het individu en de groep. Dan is
het dilemma: aanpassen of wegwezen. De sociale identiteit kan de persoonlijke identiteit
echter ook versterken.
Bij collectieve identiteit gaat het om het beeld dat mensen hebben van een groep, en wel
het beeld dat ze blijvend kenmerkend voor die groep vinden. Daarnaast hebben mensen
verwachtingen van het gedrag van anderen met een bepaalde identiteit.
- De beelden en verwachtingen van iemands identiteit kunnen ook tot spanning leiden. Zo zijn
er mensen die bij het woord ‘moslims’ denken aan woeste mannen met baarden die
bommen rondstrooien. Moslims herkennen zich niet in dit beeld. De persoonlijke identiteit
botst dan met de collectieve identiteit. Ook kan het zijn dat groepen van mensen eisen dat ze
hun persoonlijke identiteit opgeven en alleen die van de groep mag gelden. Dat is typisch
voor sekten. Ook als van nieuwkomers in een land wordt verwacht dat zij zich volledig
aanpassen, botsen daar collectieve en persoonlijke identiteit: de nieuwkomers moeten
namelijk hun persoonlijke identiteit ‘achterlaten’ (assimilatie).

Paragraaf 1.2:

- Een wetmatigheid is een ‘wet’ waarbij je geen uitzonderingen verwacht.
- De woorden ‘vaker’ en ‘gemiddeld’ geven al aan dat er geen sprake is van een ‘100%-
wetmatigheid’; het kan best dat er een Felix is met ouders die een laag opleidingsniveau
hebben of een Cornelia met hoogopgeleide ouders. Er zijn dus wel uitzonderingen nodig. Het
woord kans is bij onderzoek doen heel belangrijk en betekent: de waarschijnlijkheid dat een
bepaalde gebeurtenis zal optreden. De kans dat iets gebeurt hangt altijd van iets anders af. In
de voorbeelden zijn steeds verbanden (relaties) gelegd tussen verschillende variabelen. Een
variabele is een kenmerk van een actor of samenleving en kan variëren. Een aantal

, voorbeelden van variabelen zijn; leeftijd, gewicht of IQ (individu). Woonplaats, inkomen,
opleidingsniveau (de groep). Rijk of arm, traditioneel of modern (samenleving) etc.

Paragraaf 1.3:

- Mensen zijn veel afhankelijker van andere mensen dan andere soorten. Op plaatsen waar
mensen bij elkaar komen gelden steeds andere typische (gedrags)regels. Het hele proces van
het gedrag aanleren en aangeleerd krijgen noemen we socialisatie.
- Socialisatie wordt ook wel ‘het proces van leren samenleven’ genoemd. Socialisatie bestaat
dan ook uit twee delen:
1. Het proces van overdracht: mensen brengen de cultuur van een groep of
samenleving voor aan ‘nieuwkomers’. Mensen proberen anderen zich te laten
gedragen zoals van hen verwacht wordt in die groep of samenleving. Actoren,
bijvoorbeeld ouders, leraren, medeleerlingen en medeburgers, de mensen dus die
een cultuur overdragen, noemen we socialisatoren.
2. Het proces van verwerving: in dit deel van het socialisatieproces maken mensen zich
de cultuur van een groep of samenleving eigen. De waarden en normen die ergens
bij horen nemen mensen over en internaliseren ze: ze maken zich een cultuur eigen.
Dit proces begint bij de geboorte en vervolgens in nieuwe groepen of een nieuwe
samenleving.
- Het proces van socialisatie vindt plaats waar mensen met elkaar omgaan. Die vormen een
eigen groep en ontwikkelen daarbij hun eigen normen.
- Bij socialisatie maken we onderscheid tussen primaire, secundaire en tertiaire socialisatie.
1. De eerste vorm is primaire socialisatie. Dit is socialisatie tussen mensen die direct
met elkaar verbonden zijn, zoals het gezin en vrienden. Dat zijn dus groepen waarin
de leden een persoonlijke en emotionele band met elkaar hebben. In deze groepen
vindt socialisatie plaats in informele sfeer, de regels staan niet op papier. Dat is ook
niet nodig want vaak is het heel natuurlijk, daarom wordt het ook wel ‘sociale huid’
genoemd.
2. Secundaire socialisatie wordt ook wel ‘sociale kleren’ genoemd. Secundaire
socialisatie vindt plaats in een formele sfeer, zoals een school, werk of verenigingen.
In deze secundaire groepen nemen mensen de waarden en normen van de groep
over, zij schikken zich naar de cultuur die daarin heerst. Bij de sociale kleren van de
secundaire socialisatie maken mensen keuzes: mensen kunnen zelf bijvoorbeeld een
school of werk kiezen. En ze leren zich in de ene groep anders te gedragen dan in de
andere. Binding in secundaire groepen wordt versterkt door collectieve rituelen.
Door dingen op een gezamenlijk vast moment te beleven worden het
gemeenschapsgevoel en de groepsidentiteit versterkt.
3. Tertiaire socialisatie vindt plaats door anonieme socialisatoren, actoren met wie
mensen niet rechtstreeks een band hebben. Socialisatie vindt dan ook niet
herkenbaar plaats. Dit kan door het lezen van literatuur, maar ook door media en
social media. Ook de overheid is een socialisator die anoniem socialiseert. De
overheid wil het gedrag van mensen beïnvloeden. Op die manier leert de overheid
mensen ook gedrag aan. En op school is er veel impliciete socialisatie. Je leert er niet
alleen vakken, maar ook ongemerkt discipline.
- Een bijzondere vorm van socialisatie is politieke socialisatie. In elk land bestaat er een
politieke cultuur met specifieke regels en tradities die daarbij horen. Hoe de politieke
opvatting van mensen tot stand komt wordt bestudeerd door politicologen en daarbij spelen
variabelen als opleidingsniveau en sociaaleconomische klasse een belangrijke rol. In het

, onderwijs vindt voor een belangrijk deel politieke socialisatie plaats, maar ook het politieke
systeem van een land speelt een rol.
- Een laatste onderscheid bij socialisatie heeft te maken met wanneer iemand iets aanleert. Bij
enculturatie leert iemand de cultuur aan waarin hij geboren wordt en bij acculturatie gaat
het juist om het aanleren van een cultuur die nieuw is voor mensen.

Paragraaf 1.4:

- De invloed van variabelen op elkaar wordt weergegeven in een conceptueel model. Dat is
een schema met pijltjes en hokjes. In de hokjes staan woorden, korte omschrijvingen van de
variabele.
Soort school Mate van gepest worden

Een conceptueel model wordt gelezen van links naar rechts. Het kan uitgelegd worden door
‘verschillen soorten scholen zorgen voor verschillen in pestgedrag van kinderen’. Ook kan er
een vraag van gemaakt worden: ‘In hoeverre hebben verschillende soorten scholen invloed
op de mate van gepest worden?’ Als variabele zou je bij soort school basisschool of
voortgezet onderwijs kunnen gebruiken en bij mate van gepest worden bijvoorbeeld veel of
weinig gepest (schaal 1-10).
- Om het conceptueel model te kunnen onderzoeken staan de hokjes en pijlen in het model
voor hypothesen. Een hypothese is een toetsbaar idee over de werkelijkheid. De pijl tussen
twee variabelen geeft dus de relatie tussen de variabelen aan. Een hypothese hoeft niet waar
te zijn. Een hypothese wordt na onderzoek aangenomen (‘het klopt’) of verworpen (‘het
klopt niet’).

Paragraaf 1.5:

- Soms is te voorspellen hoe mensen zich gedragen, maar dat is niet altijd het geval. Er zijn
vaak uitzonderingen, toch zijn er wel wetmatigheden. De uitzonderingen zijn de
uitzonderingen op de regel. De uitzonderingen bevestigen dat er waarschijnlijkheden zijn.
- De socialisatie van kinderen leidt vaker tot de succesvolle overdracht en verwerving van
cultuur dan tot tegendraads gedrag. Veel van de waarden en normen van ouders worden
overgenomen door kinderen. Deze vorm van socialisatie heet opvoeding en elke ouder kent
een eigen opvoedingsstijl.
- Ouders die hun kinderen streng opvoeden worden repressief genoemd en ouders die hun
kind meer betrekken bij de opvoeding worden participatief genoemd. Kinderen die
participatief worden opgevoed krijgen vaker positieve sancties. Bij repressieve ouders krijgen
kinderen juist vaker negatieve sancties. Het blijkt dat het soort opvoedingsstijl invloed heeft
op hoe een kind later is, hoe een kind bijvoorbeeld aankijkt tegen gezag of hoe het zich op
school gedraagt.

Hoofdstuk 2:

Paragraaf 2.1:

- Alle vormen van identiteit worden gevormd door het proces van socialisatie. Met de ene
groep heb je echter een andere soort binding dan met de andere.
- Mensen kunnen niet alles alleen, ze zijn afhankelijk van anderen. Mensen zijn afhankelijk van
elkaar en zijn daardoor aan elkaar verbonden. Er zijn vier type bindingen: affectieve,
cognitieve, economische en politieke bindingen.

, 1. Affectieve bindingen: emotionele bindingen. Mensen geven elkaar liefde en steun en
zijn daarvoor ook van elkaar afhankelijk. Affectieve bindingen verwijzen naar
gevoelens om ergens bij te horen.
2. Cognitieve bindingen: bindingen op het gebied van kennis. Mensen zijn afhankelijk
van anderen die hen iets leren.
3. Economische bindingen: bindingen die te maken hebben met werk, met goederen
die nodig zijn voor het bestaan. Mensen hebben daar dus anderen voor nodig.
4. Politieke bindingen: bindingen die te maken hebben met zaken die geregeld moeten
worden op het gebied van bijvoorbeeld onderwijs, zorg, verkeer, veiligheid. Dit zijn
collectieve goederen en diensten. Die worden geregeld door een overheid die over
macht beschikt. De overheid moet de mogelijkheid hebben om dwang uit te
oefenen. Alleen zij heeft het recht deze macht te gebruiken of geweld uit te oefenen.
- Cognitieve, economische en politieke bindingen kunnen tegelijk ook affectief zijn. Kinderen
hebben met hun ouders een affectieve, economische en cognitieve band.
- De bindingen die mensen met elkaar hebben kunne ertoe leiden dat mensen een groep
vormen. Dat kan gebeuren als mensen iets met elkaar delen, zoals dezelfde hobby of
dezelfde interesse. Mensen kunnen zich daardoor verbonden voelen met elkaar. Ook kan het
zijn dat mensen gemeenschappelijke waarden hebben, hetzelfde belang, gelijke ervaringen
hebben of vergelijkbare verwachting.
- Mensen die horen bij dezelfde groep delen iets met elkaar en beïnvloeden elkaar, dat is
groepsvorming. Groepen hebben gemeenschappelijke regels of gedragingen ontwikkeld die
horen bij hun groep. Kortom: mensen die willen horen bij een groep passen hun gedrag aan
de groepsnorm aan en beïnvloeden zelf ook weer de groepsnorm.
- Sommige mensen horen wel bij de groep en anderen duidelijk niet. Dat heeft te maken met
insluiting en uitsluiting. De groep mensen die erbij hoort wordt ingroup genoemd: daar is
binding mee, een gemeenschappelijke sociale identiteit. Om de groepsregels te handhaven is
er in een groep vaak spraak van sociale controle: dat is het geval als mensen anderen ertoe
brengen (of dwingen) zich te houden aan de normen van de groep.
- De mate van sociale controle verschilt per groep en kan net als groepen zelf formeel en
informeel zijn. Er is sprake van informele sociale controle als groepsleden elkaar wijzen op
de waarden en normen van de groep. Formele sociale controle verwijst naar mensen die
vanuit hun beroep of functie anderen op de regels wijzen. Op basis van formele wetten,
besluiten of vastgelegde regels hebben sommige mensen de taak gekregen ervoor te zorgen
dat anderen zich aan de regels houden. Bijvoorbeeld een politieagent die een bekeuring
uitdeelt aan iemand die te hard rijdt. Tegenover de ingroup staat de outgroup: de mensen
die niet bij de groep horen. Dat zijn mensen tegen wie je je afzet of met wie je in een soort
strijd/competitie bent. Stereotypen zijn vaststaande gegeneraliseerde beelden (beelden
waar iedereen van de groep aan voldoet) en ideeën over een groep mensen. Vaak zijn
stereotypen gebaseerd op vooroordelen: dat zijn vooringenomen meningen over een groep
mensen (dus geen feiten). Stereotypen hebben vaak een negatieve lading maar kunnen ook
neutraal worden gebruikt. Door stereotypen en vooroordelen over anderen zet de ene groep
zich af tegen de andere groep waardoor de binding in de groep toeneemt.
- Een groep houdt soms op een groep te zijn of soms wordt afscheid genomen van een aantal
leden van de groep. Dat gebeurt vaak in drie verschillende situaties:
1. Mensen kunnen er niet meer bij horen (bijv. verhuizing)
2. Mensen mogen er niet meer bij horen (bijv. door ouders)
3. Mensen willen er niet meer bij horen (bijv. mensen die niet meer bij de katholieke kerk
willen horen)

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper beaudineslijper. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen