SAMENVATTING L-FILOSOFISCHE GRONDSLAGEN VAN DE
GEESTESWETENSCHAPPEN
Inhoud
Table of Contents
Inhoud...................................................................................................................................................1
Popper en het demarcatieprobleem................................................................................................26
,1. Inleiding
“Epistemologie”: komt van epistêmê: zowel ‘kennis’ als ‘wetenschap’
Hangen samen: wanneer men kennis heeft, bevindt men zich in een toestand van
wetenschap
Epistemologie = filosofische kenleer, bestudeert de aard, reikwijdte en rechtvaardiging van
kennis
“Hoe kennis verwerven”
o Relevante vragen: Wat is kennis?, Hoe onderscheidt kennis zich van
mening/overtuiging?, Hoe kunnen we kennis verwerven/rechtvaardigen?
Wat is kennis? -> 3 componenten:
o Standaardtheorie: Kennis als ‘gerechtvaardigde, ware overtuiging’ (JTB)
Definitie gaat terug op Plato (zie Meno & Theaetetus)
o Kennis veronderstelt overtuiging
Ik kan maar iets weten indien ik ervan overtuigd ben dat het het geval is
o Kennis veronderstelt waarheid
Ik kan maar iets weten als dat ook waar is
Standaardtheorie v/d waarheid: waarheid als correspondentie
(overeenstemming met feiten)
o Kennis veronderstelt rechtvaardiging
Ik kan maar iets weten als ik ook weet waarom het waar is
Vb. zeggen: ‘Trump heeft de verkiezing gewonnen’
Bronnen van kennis:
o Waarneming/ervaring: a posteriori kennis: kennis komt achteraf -> eerst ervaring
Ervaringskennis
Vb. ‘Het regent’
Belangrijkste kennisbron voor ‘empiristische’ theorieën
O.a. Aristoteles, Britse empiristen, positivisten, vroege Wittgenstein
o Verstand: a priori kennis: van te voren hebben -> niet afhankelijk van ervaring
Vb. ‘De som van de hoeken van een driehoek is 180°’
Belangrijkste kennisbron voor ‘rationalistische’ theorieën
O.a. Plato, Descartes
Kunnen een rol spelen in rechtvaardiging van kennis
Hoe men opvattingen bekomt (bv. via een droomervaring)
Context of discovery
, <->
Hoe men deze rechtvaardigt (onderzoek naar die droomervaring)
Context of justification
Kunnen hetzelfde zijn
Demarcatieprobleem: heeft betrekking op de vraag waar de scheidingslijn loopt tussen
wetenschappelijke en niet-wetenschappelijke uitspraken.
Wetenschapsfilosofie beraadt zich over speciaal type kennis: wetenschappelijke kennis
o Welke methode gebruikt, Hoe wetenschappelijke kennis rechtvaardigen, hoe
verhouden wetenschappelijke modellen zicht tot werkelijkheid, Wat onderscheidt
wetenschappelijke van niet-wetenschappelijke kennis, hoe verhouden verschillende
wetenschappen zich tot elkaar?
Metafysica: “Aard van de werkelijkheid waarover we kennis verwerven”
1. Plato (428 – 347 v. Chr.)
Plato over a priori kennis
1.1. Inleiding
Auteur v filosofische dialogen
Ethische uitgangspunt: onderzoekt het ethische en wat dat inhoudt cf. Socrates
1Ste invloedrijk model van a priori kennis
o Ideeënleer
o Leer v/d onsterfelijke ziel
Eerste definitie van kennis als JTB
1.1. De Meno-paradox
Meno, ‘over de deugd’ = dialoog over deugdzaamheid
Centrale vraag: Kan de deugd onderwezen worden?
Deugd bestaat in een vorm van inzicht/kennis
o Socrates w overtuigd dat ware deugd gereduceerd kan worden tot kennis
Niemand is slecht en doet bewust kwaad
Wie het goede kent, zal het goede doen
Men handelt doelbewust, met als doel: iets goed
Dit niet doen is doordat men zich vergist in wat goed is
Bv. moorden omdat eerwraak belangrijker/beter is
(Hoe) kunnen we kennis verwerven?
De ‘Meno-paradox’:
o Wie kent, hoeft niet te zoeken
, o Wie niet kent, weet niet waarnaar hij naar op zoek is
Kennisverwerving is dus ofwel overbodig, ofwel onmogelijk
Een Sofistische (geen reële) paradox steunend op ambiguïteit? Onderscheid tussen:
o De vraag begrijpen (pre-theoretisch begrip)
o Het antwoord/de definitie kennen (theoretische articulatie)
Oplossing v Socrates: de theorie van de anamnese/wederherinnering
o Elk leren (mathêsis) is een zich-herinneren (anamnêsis), we hebben de kennis al
Kennis is reeds (onbewust) aanwezig
Kennis is nog niet (bewust) aanwezig
Nood aan wederherinnering (anamnese)
Plato’s a priori kennis veronderstelt de pre-existentie van de ziel
Praktisch ‘bewijs’: de ondervraging van de slaaf
Kennis veronderstelt ‘oorzakelijkheidsredernering’
= weten waarom de overtuiging waar is (=JTB)
1.1. Wederherinnering en Ideeën
Phaedo, over de ziel: 1 van de mooiste dialogen (dramatische enscenering) over laatste
levensdag Socrates
o Onderwerp: onsterfelijkheid van de ziel
Het argument van de wederherinnering
o De pre-existentie van de ziel wordt afgeleid uit de observatie dat de mens beschikt
over niet-empirische kennis (die men dus niet in dit leven kan hebben verworven)
Welke kennis? Conceptuele kennis: begrippen (die Ideeën veronderstellen)
Argument van de wederherinnering
o We spreken van gelijke stokken (en begrijpen wat we daarmee bedoelen)
Dus: begrip ‘Gelijkheid is verondersteld in onze empirische oordelen
o Waar komt begrip “Gelijkheid” vandaan?
Niet uit waarneming (geen empirisch begrip)
Want: gelijke stokken zijn nooit zomaar gelijk, maar tegelijk ook
ongelijk
Bv. Wat voor de ene rechtvaardig is, mss voor de andere niet
Dan moet ons begrip van Gelijkheid voorafgaan aan waarneming
Want: waarnemingsoordelen veronderstellen begrip van Gelijkheid
Gelijkheid moet dus reeds van voor we waarnemen zijn gekend
Dus: kennis van Gelijkheid (Idee) is a priori
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper wallyfh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,48. Je zit daarna nergens aan vast.
