Bewegingswetenschappen
Hoofdstuk 1 : Inleiding
1.1 Begripsbepaling
De studie van het normaal menselijk bewegen en de preventie, evaluatie en revalidatie van
een bewegingsstoornis, nemen in de ergotherapie en kinesitherapie een centrale plaats in.
Kinesiologie
Komt vanuit het Grieks “kinesis” en dat betekend “bewegen”
“Ology” betekent “leren” dus letterlijk is dat “bewegingsleer”
Het is een vakwetenschappelijk onderzoek waarbij somatische aspecten van het
bewegen worden bestudeerd.
Om deze bewegingsanalyse te doen, maken we gebruik van gegevens uit andere
wetenschappen:
• anatomie geeft ons informatie over de vorm en structuur van het menselijk lichaam &
zijn onderdelen.
• fysiologie bevat de biologische studie van levende organismen.
• neurologie handelt over de interactie tussen het zenuwstelsel en de spieren.
• psychomotoriek beschrijft de interactie tussen psyché en het motorische.
• biomechanica leert ons hoe fysicaprincipes worden gebruikt om aan te tonen hoe
krachten binnen het lichaam interageren.
Biomechanica
Vormt een onderdeel van de kinesiologie.
Beweging kan beschouwd worden als een mechanisch fenomeen dat enkel optreedt
als gevolg van krachtsinwerking.
= studie van de structuur en functie van biologische systemen door middel van
methoden uit de mechanica.
Het is de wetenschap die de in- en uitwendige krachten, werkend op het menselijk
lichaam of op delen ervan, bestudeert samen met het effect veroorzaakt door die
krachten.
Voorbeeld
Welke krachten zijn nodig om de bal in evenwicht te houden op de hand?
Wts = gewicht van bal
Wtf = gewicht van onderarm en hand
Ft = torsiekracht van de biceps op het gewricht
Fb = kracht van de biceps
Pagina 1 van 81
,1.2 Doel
De focus op specifieke bewegingen of aanpassingen moeten gebeuren met kennis
van een bredere omgeving. Dan pas kunnen we integreren in ADL-activiteiten en
toepassen op een individuele omgeving.
Hiervoor moeten we dus:
• Menselijke houdingen en bewegingen kunnen analyseren.
• Gericht kunnen waarnemen en onze kennis optimaliseren.
• Deze kennis toepassen in de therapie van je beroepsdomein.
Hoofdstuk 2: Inleidende begrippen
2.1 Mechanica van gewrichten
2.1.1 Gewrichtstypes volgens de vorm van de gewrichtsoppervlakte
• Kogel- of bolverbinding: heup, schouder, occiput-atlas
• Ellipsoïde of ei-verbinding: pols
• Zadelverbinding: carpometacarpaal gewricht van de duim
• Cilinderverbinding
• Scharnier (dwars): ulna met de humerus
• Draaiverbinding (lengte): radius met de humerus, atlantoaxiaal gewricht
• Vlakke verbinding: 4e en 5e carpometacarpaal gewricht, sternoclaviculair gewricht
• Condylaire verbinding: knie
2.1.2 Vergelijking tussen mechanische verbinding en reële gewrichten
Gelijknamig gekromd
• Gewrichtsvlak in 1 richting convex gekromd en de tegenovergestelde vlak in de
zelfde richting is concaaf gevormd.
• Nooit perfecte bollen of cilinders
Convex – convex = concaaf – concaaf
Concaaf – convex = convex – concaaf
• 2 i.p.v 6 types
Pagina 2 van 81
,Asymmetrisch
• Beide helften van een gewricht zijn nooit elkaars spiegelbeeld
• vb: laterale en mediale condyl van de knie verschillen van vorm
Anisotroop
• Elk deeltje van het gewrichtsvlak is anders gekromd
• Stukjes boog van een cirkel
• Met een eigen straal
• Met een eigen middelpunt
Evolute
= de verzameling van alle kromtemiddelpunten, waarvan de lengte evenredig
is met de afstand op het oppervlak.
De evolute convex ligt altijd binnen het botstuk.
De evolute concaaf ligt altijd buiten het botstuk
De grootte van het gewrichtsoppervlak:
De oppervlakte van een convex oppervlak is altijd groter dan dat van
een concaaf oppervlak.
Pagina 3 van 81
, Discongruent
• Kromming van convex is groter dan de kromming van concaaf.
• Als we dus met een passer een cirkel maken die de kromming volgt, dan zal de straal
van de verschillende cirkels van convex kleiner zijn dan de straal van de verschillende
cirkels van concaaf.
• Dat heeft tot gevolg dat de evolute van convex dichter bij het gewrichtsvlak ligt dan
de evolute concaaf.
CPP: Closed Packed Position
—> Als de evoluten wel samenvallen
—> De kromtestralen zijn gelijk
LPP: Loose Packed Position
—> Als de evoluten niet samenvallen
—> Concaaf en convex zijn niet gelijk aan elkaar
Slotopmerking
Bij ongelijkheden met omwentelingslichamen zorgen vervormbaar kraakbeen, disci
en menisci voor een grotere mobiliteit.
Kraakbeen
• vervormbaar —> grotere congruentie
Disci en menisci
• verhogen stabiliteit en mobiliteit
• zorgen voor het samenbrengen van het convex en concaaf gewrichtsoppervlak
tot een menselijk gewricht.
Kapsels, ligamenten en spieren
• zorgen voor het bewegen, sturen, stabiliseren, afremmen, inzetten,… van
bewegingen.
2.2 Osteokinematica en artrokinematica
Osteokinematica
Beschrijft de bewegingen van botstukken in de ruimte.
Termen zoals: flexie, extensie, rotatie, abductie en adductie.
Artrokinematica
Beschrijft het intra-articulair bewegingsgedrag
Termen zoals: rol, glij, schommel, schuif, tractie en translatie
Pagina 4 van 81
Hoofdstuk 1 : Inleiding
1.1 Begripsbepaling
De studie van het normaal menselijk bewegen en de preventie, evaluatie en revalidatie van
een bewegingsstoornis, nemen in de ergotherapie en kinesitherapie een centrale plaats in.
Kinesiologie
Komt vanuit het Grieks “kinesis” en dat betekend “bewegen”
“Ology” betekent “leren” dus letterlijk is dat “bewegingsleer”
Het is een vakwetenschappelijk onderzoek waarbij somatische aspecten van het
bewegen worden bestudeerd.
Om deze bewegingsanalyse te doen, maken we gebruik van gegevens uit andere
wetenschappen:
• anatomie geeft ons informatie over de vorm en structuur van het menselijk lichaam &
zijn onderdelen.
• fysiologie bevat de biologische studie van levende organismen.
• neurologie handelt over de interactie tussen het zenuwstelsel en de spieren.
• psychomotoriek beschrijft de interactie tussen psyché en het motorische.
• biomechanica leert ons hoe fysicaprincipes worden gebruikt om aan te tonen hoe
krachten binnen het lichaam interageren.
Biomechanica
Vormt een onderdeel van de kinesiologie.
Beweging kan beschouwd worden als een mechanisch fenomeen dat enkel optreedt
als gevolg van krachtsinwerking.
= studie van de structuur en functie van biologische systemen door middel van
methoden uit de mechanica.
Het is de wetenschap die de in- en uitwendige krachten, werkend op het menselijk
lichaam of op delen ervan, bestudeert samen met het effect veroorzaakt door die
krachten.
Voorbeeld
Welke krachten zijn nodig om de bal in evenwicht te houden op de hand?
Wts = gewicht van bal
Wtf = gewicht van onderarm en hand
Ft = torsiekracht van de biceps op het gewricht
Fb = kracht van de biceps
Pagina 1 van 81
,1.2 Doel
De focus op specifieke bewegingen of aanpassingen moeten gebeuren met kennis
van een bredere omgeving. Dan pas kunnen we integreren in ADL-activiteiten en
toepassen op een individuele omgeving.
Hiervoor moeten we dus:
• Menselijke houdingen en bewegingen kunnen analyseren.
• Gericht kunnen waarnemen en onze kennis optimaliseren.
• Deze kennis toepassen in de therapie van je beroepsdomein.
Hoofdstuk 2: Inleidende begrippen
2.1 Mechanica van gewrichten
2.1.1 Gewrichtstypes volgens de vorm van de gewrichtsoppervlakte
• Kogel- of bolverbinding: heup, schouder, occiput-atlas
• Ellipsoïde of ei-verbinding: pols
• Zadelverbinding: carpometacarpaal gewricht van de duim
• Cilinderverbinding
• Scharnier (dwars): ulna met de humerus
• Draaiverbinding (lengte): radius met de humerus, atlantoaxiaal gewricht
• Vlakke verbinding: 4e en 5e carpometacarpaal gewricht, sternoclaviculair gewricht
• Condylaire verbinding: knie
2.1.2 Vergelijking tussen mechanische verbinding en reële gewrichten
Gelijknamig gekromd
• Gewrichtsvlak in 1 richting convex gekromd en de tegenovergestelde vlak in de
zelfde richting is concaaf gevormd.
• Nooit perfecte bollen of cilinders
Convex – convex = concaaf – concaaf
Concaaf – convex = convex – concaaf
• 2 i.p.v 6 types
Pagina 2 van 81
,Asymmetrisch
• Beide helften van een gewricht zijn nooit elkaars spiegelbeeld
• vb: laterale en mediale condyl van de knie verschillen van vorm
Anisotroop
• Elk deeltje van het gewrichtsvlak is anders gekromd
• Stukjes boog van een cirkel
• Met een eigen straal
• Met een eigen middelpunt
Evolute
= de verzameling van alle kromtemiddelpunten, waarvan de lengte evenredig
is met de afstand op het oppervlak.
De evolute convex ligt altijd binnen het botstuk.
De evolute concaaf ligt altijd buiten het botstuk
De grootte van het gewrichtsoppervlak:
De oppervlakte van een convex oppervlak is altijd groter dan dat van
een concaaf oppervlak.
Pagina 3 van 81
, Discongruent
• Kromming van convex is groter dan de kromming van concaaf.
• Als we dus met een passer een cirkel maken die de kromming volgt, dan zal de straal
van de verschillende cirkels van convex kleiner zijn dan de straal van de verschillende
cirkels van concaaf.
• Dat heeft tot gevolg dat de evolute van convex dichter bij het gewrichtsvlak ligt dan
de evolute concaaf.
CPP: Closed Packed Position
—> Als de evoluten wel samenvallen
—> De kromtestralen zijn gelijk
LPP: Loose Packed Position
—> Als de evoluten niet samenvallen
—> Concaaf en convex zijn niet gelijk aan elkaar
Slotopmerking
Bij ongelijkheden met omwentelingslichamen zorgen vervormbaar kraakbeen, disci
en menisci voor een grotere mobiliteit.
Kraakbeen
• vervormbaar —> grotere congruentie
Disci en menisci
• verhogen stabiliteit en mobiliteit
• zorgen voor het samenbrengen van het convex en concaaf gewrichtsoppervlak
tot een menselijk gewricht.
Kapsels, ligamenten en spieren
• zorgen voor het bewegen, sturen, stabiliseren, afremmen, inzetten,… van
bewegingen.
2.2 Osteokinematica en artrokinematica
Osteokinematica
Beschrijft de bewegingen van botstukken in de ruimte.
Termen zoals: flexie, extensie, rotatie, abductie en adductie.
Artrokinematica
Beschrijft het intra-articulair bewegingsgedrag
Termen zoals: rol, glij, schommel, schuif, tractie en translatie
Pagina 4 van 81
