Een uitgebreide samenvatting voor het vak 'Inleiding tot de wijsbegeerte' met grote slaagkans. Deze samenvatting is gebaseerd op het boek "Denken over denken" van Pieter Adriaens en aangevuld met de hoorcolleges. Dit is een eerste jaarsvak aan de KU Leuven. De samenvatting is in het Nederlands en g...
H1: Wat is filosofie?
Ambrose Bierce
Verschil psychologie en filosofie
Bertrand Russel
1. Drie kenmerken: attitude, methodologie, domein
Nigel Warburton
1.1. Attitude
Kritisch denken
1.2. Methodologie
1.2.1 Intuïtie
Fauteuilfilosofen (armchair philosophers)
1.2.2 Conceptuele analyse
1.2.3 Gedachte experiment
Experimentele filosofie
1.3. Domein
Uniek kenmerk?
2. Vier deeldomeinen
2.1. Metafysica
Aristoteles
o Tijd
o Verhouding lichaam en geest
o Wilsvrijheid
2.2. Logica
2.3. Epistemologie of kennisleer
2.4. Ethiek of moraalfilosofie
Normatieve universum
Wetenschapsfilosofie
1) Algemene wetenschapsfilosofie
2) Toegepaste wetenschapsfilosofie
3. Een zeer korte geschiedenis van de westerse filosofie
Hedendaagse filosofen
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 1
, 7e eeuw v.Chr. - Hesiodos
6e eeuw v.Chr. - Oude Griekenland
6e eeuw v.Chr. – Miletus
Plato en Aristoteles
313 anno Domini – Middeleeuwen -Religie
Late middeleeuwen/ Nieuwe Tijd - Moderne wetenschap
* Analyse van Feyman:
4. Besluit
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 2
, H1: Wat is filosofie?
Ambrose Bierce (Amerikaanse satiricus):
=> “Een stelsel van vele wegen die van nergens naar niets leiden.”
=> filosofen houden zich idd bezig met vragen waarop geen eensluidend en sluitend
antwoord op kan w gegeven
Moeilijk om lijst v kenmerken op te stellen die voorkomen bij alle filosofen en hun
opvattingen en enkel bij filosofen en hun opvattingen
o essentie v filosofie lijkt niet te bestaan
Anti-essentialisme
=> essentialisme = sommige zaken hebben essentiële eig => eig dat iets
moet hebben om dat ding te zijn bv redelijkheid = essentie vd mens
=> niet anti over heel de lijn maar wel over levende wezens => mensen
hebben geen essentie vb mensen zonder redelijkheid geen mens?
Bestaan wel filosofische boeken = prototypes
Prototypes
-> beeld filosofie => hoe meer je nr rand gaat, hoe groter de vraag of
het filo is
o moeilijk af te bakenen v andere kennisdomeinen (bv wetenschap en religie)
Verschil psychologie en filosofie
o Psychologie => wil zekerheden => wetenschap
o Filosofie => zekerheden ondermijnen
Bertrand Russel (quote ppt)
o Taak filosoof = leren leven met onzekerheden maar je er ook niet dr laten
verlammen
“Most people are not WEIRD” (Henrich)
o Westers
o Educated
o Industralized
o Rich
o Democratic
o => slechts 12% vd wereld bevolking = weird => wel bijna alle onderzoek hierop
gebaseerd
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 3
, Dubbele vraag:
o Positieve def: filosofie is …
o Negatieve def: filosofie verschilt van …
o Dubbele doelstelling
1. Drie kenmerken: attitude, methodologie, domein
Opvallend hvl definities er zijn v filo en hoezeer die v elkaar verschillen
Nigel Warburton (Britse filosoof; 2010,xii)
o “Philosophy is an unusual subject in that its practitioners don’t agree what
it’s about.”
Etymologie vh woord: liefde voor wijsheid of het verlangen om het te weten
o !! Aristoteles → alle mensen verlangen van nature naar wijsheid (niet
enkel filosofen)
o Wat bedoelt men eig met wijsheid?
Volksmond: filosoof = iemand die zekere levenswijsheid ad dag legt => niet
typerend vr filosofen (bv ook politici, wetenschappers,…)
“Waarin verschilt de filosofie van andere basisdomeinen zoals wetenschappen?”
1.1. Attitude
Kritisch denken
o filosofen piekeren over de dingen die mensen vanzelfsprekend vinden
“party-poopers”
→ nefast vr feestvreugde omdat ze zich ergeren aan banaliteiten
waarop ons dagelijks leven rust en omdat ze zich niet kunnen of
willen neerleggen bij overgeleverde inzichten
Autoriteiten worden uitgedaagd en hun uitspraken in twijfel te trekken
→ dit geldt voor autoriteit van personen en voor autoriteit van eigen
vermogens, zoals onze zintuigen en cognitieve vermogens
→ René Descartes: onze zintuigen bedriegen ons vaker dan we denken
=> Zintuigen onbetrouwbaar = kennis onbetrouwbaar? Al onze kennis?
Bv. Müller-Lyer illusie
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 4
, o Kritiek ≠ einddoel v filosofen = opent mogelijkheid dat dingen anders
zouden (of hadden) kunnen zijn
=> We moeten ons niet neerleggen bij de status quo
Is kritisch denken een uniek filosofische bezigheid? → NEE
→ niet al het kritisch denken is filosofisch
→ Gemeenschappelijke attitudes hedendaagse wetenschappers en filosofen
- kritisch en ruimdenkend
- uitsluitend beroep op rationele argumenten en overwegingen
- laten zich niet misleiden dr schijnbare vanzelfsprekendheden
Feynman (had hekel aan filosofie): “Een van de kwaliteiten van de wetenschap
is dat ze ons de waarde van rationeel denken bijbrengt, en het belang van de
vrijheid van denken. Ze leert ons dat het loont om te twijfelen aan de waarheid
van wat ons wordt verteld.”
-> als hij gelijk heeft kunnen we vraag stellen waarin wetenschap verschilt v filo
1.2. Methodologie
Zijn er methoden die enkel worden gebruikt dr filosofen en niet door wetenschappers
en omgekeerd ?
Filosofen doen geen laboratoriumwerk maar dit geldt ook vr
geschiedkundigen,…
Zowel filosofen als wetenschappers gebruiken een waaier aan methoden
1.2.1 Intuïtie
Verschillende betekenissen in filosofie
o 17e - 18e E: intuïtie = kennis die op een onmiddellijke manier wordt
verkregen
o Descartes: intuïtie = heldere en welonderscheiden ideeën
-> ideeën die geen redelijke mens zou betwijfelen
(des idées claires et distinctes)
o 20e E: intuïtie = spontane overtuigingen die we in onze eigen geest
aantreffen wanneer we over een bepaald onderwerp
beginnen te denken. Ook wel gezond verstand
(common sense) genoemd.
=> moeilijk te veranderen of op te geven, zelfs in
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 5
, aanwezigheid van overtuigend bewijsmateriaal
=> vb zon draait rond de aarde, overtuiging dat ik met
mijn geest mijn lichaam kan beïnvloeden
Intuïties zijn erg variabel: tussen culturele groepen/ personen/ tijdstippen/ contexten
Fauteuilfilosofen (armchair philosophers)
o maken enkel gebruik van intuïties en zelden of nooit van empirisch
onderzoek
o (+:goedkoop, -: representativiteit)
o Springen nu wat voorzichtiger om met intuïtie want variabel
GEEN unieke methoden => ook wetenschappers gebruiken intuïtie
1.2.2 Conceptuele analyse
Filosofie = conceptual engineering (- Floridi)
o = Het ontrafelen en verbeteren van concepten die we in het dagelijks
leven te nonchalant gebruiken (vb concept liefde, tijd, vrijheid, ziekte,…)
populaire methoden maar ze wordt niet door alle filosofen gebruikt en zeker
niet enkel door filosofen
o zit id kern v alle wetenschappen
heel wat reuzenstappen id ontw v menselijke kennis zijn het gevolg
v verbeterde concepten
bv fysica dr differentiatie v gewicht en massa, sociale wetensch dr
onderscheid tss sekse en gender
vb. concept ‘ziekte’: wat betekent iemand ziek verklaren?
1.2.3 Gedachte experiment
= Een instrument van de verbeelding om nieuwe informatie te verkrijgen
zonder gebruik te maken van nieuwe empirische data
speelt zich volledig af in ‘laboratorium vd menselijke geest’
voordelen: - verheldering van het probleem door visualisatie
- leveren gegevens op voor of tegen een theorie
- financiële/ technologische/ morele problemen omzeilen
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 6
, vb. hersenen in een vat (brain in a vat) → sceptische positie over kennis
o = Wetenschapper geeft de hersenen dmv. een computer signalen die ervoor zorgen dat
we de wereld rondom ons kunnen ervaren. De hersenen kunnen echter niet nagaan of
hun gedachten echt zijn.
→ We kunnen niet echt weten of we slechts hersenen in een vat zijn.
Sceptici: We kunnen uit een gedachtenexperiment probleemloos afleiden dat
onze zekerheden eigenlijk geen echte fundamentele zekerheden zijn
(-> moeten dus niet zo’n experiment in de echte wereld uitvoeren)
GEEN uniek onderscheidend kenmerk
=> ook in wetensch gebruikt (bv kat-paradox, lift-experiment v Einstein)
Benadrukt wel eigenheid vh domein vd filosofie => houden zich bezig met
kwesties die zo fundamenteel zijn dat ze moeilijk op een klassieke wetensch
manier kunnen w bestudeerd
Experimentele filosofie
o Zijn v mening dat Empirisch wetenschappelijke methoden soms kunnen
bijdragen aan een oplossing vr traditionele filosofische problemen
o vb. crossculturele verschillen in intuïties over bepaalde morele dilemma’s
→ theorieën worden meestal door westerlingen gevormd
1.3. Domein
Eigenheid filo te maken met aard van de vragen en problemen?
o Filosofische vragen zijn vaak erg abstract en eigenaardig, zelfs als ze op
toegankelijke manier w gepresenteerd
=> vaak vragen die we ons ih dagelijks leven niet vaak moeten stellen
Nagels: “We zouden niet ver komen in het leven als we de ideeën tijd, getal,
kennis, taal, goed en slecht niet meestal als vanzelfsprekend beschouwden. In
de filosofie onderzoeken we die dingen zelf.”
vb. Bestaat tijd echt, onafhankelijk van ons denken? Wat betekent het om in de
tijd te reizen?
Uniek kenmerk? Ja en neen
Inleiding tot de wijsbegeerte H1: Wat is filosofie? 7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolsch. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
