Leerdoelen kanker
De student kent de concepten van ongereguleerde
celgroei en kanker.
Kankers ontstaan wanneer celdeling getroffen wordt door ongecontroleerde proliferaties
o Veranderingen in DNA en chromatine niveau als primitieve bijdragers
Meeste kankers zijn ontstaan door serie van mutaties en epigenetische
ontregelingen in bepaalde kankergevoelige genen
Mutaties door fouten in DNA replicatie en herstel
o Kleine minderheid van menselijke kankers veroorzaakt door bepaalde virussen
De student kent de concepten benigne, maligne en
metastase met betrekking tot tumoren.
Kanker is algemeen begrip dat gegeven wordt aan heterogene groep van aandoeningen
o Kennen enkele gemeenschappelijke eigenschappen (ongecontroleerde celgroei,
celverspreiding…), maar kennen ook enkele verschillen
Niet-invaderende tumoren in aangroeiend weefsel = benigne tumor
Zelf-limiterende tumoren, die traag groeien
→ meestal “makkelijk” chirurgisch te verwijderen
Vaak niet gevaarlijk, behalve grote tumoren die duwen tegen
nabijgelegen structuren en zo verstoring van functies geven
Invaderende tumoren in aangroeiend weefsel = maligne tumoren
Meest voorkomende vorm van kankers, vaak ontstaan uit benigne
Kennen twee functies, die hen onderscheiden van anderen
o Kunnen invaderen in naburig weefsel
o kunnen uitbreken en in lymfatisch systeem of bloedvaten
terechtkomen → migreren over heel lichaam = metastase
De student kent positieve en negatieve regulatoren van
celgroei en celdood en begrijpt hun verhouding met
betrekking tot tumoren.
Groei treedt op indien er een positieve netto-balans is tussen proliferatie en dood
o Proliferatie vereist bij groei, maar een groot deel ingewikkelde opeenvolgingen van
controles voorkomen ongecontroleerde groei
Soms zijn remmingen nodig en moeten cellen sterven
Remmingen en dood zijn beide sterk gereguleerde processen
o Proliferatie en apoptose kennen gesofisticeerde intercellulaire signalisatie
Sommige signaal-pathways geven instructies om proliferatie of cellarest te
ondergaan, anderen induceren apoptose
Klassieke kankergevoelige genen zijn terug te vinden in regulatie celdeling, of kennen een
directe rol in groei-signaal-pathways
o Niet-klassieke kankergevoelige genen werken niet direct in op één van beide
gebieden, maar kunnen belangrijk zijn in DNA-herstel of genoomonderhoud
, → fouten in genen kunnen effect hebben op genen die wel direct celgroei of
apoptose reguleren
De student kent telomeren en telomerase en begrijpt
het belang ervan bij immortaliteit van cellen.
Normale cellen kennen end-replicatieprobleem
o Na vele duplicaties zien we dat er geen telomeren meer aanwezig zijn om het verlies
aan DNA op het einde van de streng op te vangen → cellen gaan in crisisstatus
DNA-herstellingsmechanismen herkennen korte restanten telomeren niet
meer als telomeren, maar als dubbelstrengige DNA-breuken
→ herstel van deze geeft elders breuken → toenemende snelheid van
genoominstabiliteit → cellen gaan in apoptose
Telomerase = ribonucleïneporteïne met reverse transcriptase en noncoding RNA (ncRNA)
→ ncRNA wordt gebruikt als template voor reverse transcriptase
o Worden onderdrukt als verdediging tegen kankers, maar kunnen terug geactiveerd
worden door onderdrukken van tumor supressoren zoals p53 of RB1
→ omzeilen van senescentie door de kankercellen
De student kent de 10 “hallmarks of cancer”
Verkregen biologische capaciteiten Voorbeelden van hoe deze capaciteiten verkregen
werden
Zelfvoorziening in groeisignalen Cellulaire oncogenen activeren
Ongevoeligheid naar groei Inactivatie van TP53 → vorkomen p53-gemedieerde
onderdrukkende signalen celcyclus arrest
Mogelijkheid tot ontlopen apoptose Produceren van IGF overlevingsfactor
Replicatieve onsterfelijkheid Inschakelen van telomerase
Genoominstabiliteit Inactivatie bepaalde genen betrokken in DNA-
herstellingsmechanismen
Angiogenese Produceren factor dat VEGF induceert
Weefsel invasie en metastase Inactivatie van E-cadherine
Mogelijkheid tot ontlopen Verlammen infiltrerende cytotoxische T-lymfocyten
immuunsysteem en natural killer cells door secretie van TGF β of
andere immuun onderdrukkende factoren
Induceren van tumor-promotor Omleiden van ontstekings veroorzakende
ontstekingen immuunsysteem cellen om tumoren te infiltreren en
hun te helpen in verschillende tumorfuncties
Herprogrammering energiemetabolisme Induceren aerobe glycolyse
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauraheyndrickx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.