Deze uitgebreide samenvatting van het vak N1WZ bevat voldoende informatie om te slagen voor het examen. Alle theorie is hierin samengevat, maar er zijn ook extra schema's toegevoegd om de leerstof en verbanden tussen concepten duidelijker te maken.
Deel 1: Compositionele
grammatica
Hoofdstuk 1: Woord- en zinsbetekenis
1.1 Klankenreeksen en woorden
Klanken: kleinste betekenisvolle eenheden in gesproken taal
Letters: schrifttekens en tekenreeksen die klanken(reeksen) proberen weer te geven
basiselementen (elementaire tekens)
Voorwaarden woord:
1) fonologisch welgevormd
2) betekenis
3) gebruikt
Lexicon = mentaal woordenboek gekoppeld aan passende betekenis
in juiste categorie plaatsen (woordsoort)
adequaat verbinden met andere woorden (valentie) en vormen (vormleer)
Voorbeelden grammaticale betekenis:
- meervoudsvorm
- verledentijdsvorm
- valentie van een werkwoord
1.2 Woordbetekenis
1.2.1 Denotatie (=referentie)
Denotatie = verwijzing van teken naar zaak, via mentale voorstelling of begrip van de zaak
Semiotische driehoek:
Conceptuele betekenis maakt mogelijk om af te toetsen of teken toepasbaar is op referent in de
werkelijkheid (referentiële betekenis)
Taalteken, begrip en referent: zowel diachrone als synchrone variatie
Semiotiek = studie van tekens (verbaal en niet-verbaal)
3 types van tekens:
- index: verwijzing naar iets
- icoon: afbeelding
- symbool: conventioneel teken
1
,N1WZ
1.2.2 Connotatie
Connotatie = additionele betekeniselementen bovenop kernbetekenis; invloed op gebruikswaarde
(vaak emotioneel of stilistisch gekleurd)
1.3.1.1 Homonymie
Homonymie = toevallige samenval van woordvormen (geen verband)
Homofonen: verschillende woordsoort of gelijkluidende woorden met verschillende spelling
Homografen: dezelfde manier geschreven, verschillende betekenissen
1.3.1.2 Polysemie
Polysemie = niet-toevallige samenval van woordvormen (onderling verband)
(meestal resultaat van betekenisdifferentiatie)
Polysemie Homonymie
Taaluniverseel Taalspecifiek
Constructief Niet-constructief
Systematisch Niet-systematisch
Oorzaken polysemie
1) Metafoor
gelijkenis tussen referenten
naam voor A wordt toegepast op B
<-> vergelijking: “als”
2) Metonymie
verbondenheid van referenten
door associatie
Vormen:
Stof of materiaal voor voorwerp
Omvattende voor omvatte
2
,N1WZ
Eponiem (genoemd naar maker) of geoniem (naar plaats van herkomst)
Kenmerkende eigenschappen
Deel voor geheel (en omgekeerd)
D -> G: pars pro toto
G -> D: totum pro parte
Term voor perspectief A voor omgekeerde perspectief B
3) Betekenisverruiming
ruimer toepassingsveld/betekenisomvang
via verlies van betekeniskenmerk/connotatie
4) Betekenisverenging
beperkter toepassingsveld
via toevoeging van betekeniskenmerk of connotatie
1.3.2 Meerwoordigheid
Synonymie:
Volledige synonymie: onderling verwisselbaar in alle contexten
Partiële synonymie: beperkingen op onderlinge verwisselbaarheid
woorden kunnen niet los gezien worden van de context :
(partiële) synonymie gebruikswaarde ingeperkt door gebruikscontext
-> betekenisverwante woorden gaan onderling collocaties aan
1.4 Woorden in familieverband
1.4.1 Hyperonymie en hyponymie
Hyperonymie: superordinatie
overkoepelt betekenisomvang van hyponiem
ruimste toepassingsbereik
Hyponymie: subordinatie
door hyperoniem gedekt
Elke X (hyponiem) is Y (hyperoniem), maar niet elke Y is een X
1.4.2 Antonymie
Antoniemen = onderling betekenisverwante woorden met betekenistegenstelling
Vermogen om verbogen/vervoegd te worden ( flexie)
Deel uit te maken van samenstellingen en afleidingen ( compositie en derivatie)
Productiviteit: van bekende woorden nieuwe samenstellingen/afleidingen maken
gesloten woordklasse: onmogelijk
open woordklasse: mogelijk
1
(on)mogelijkheid om op zichzelf als zin te fungeren
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lou-louvanrobaeys. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,49. Je zit daarna nergens aan vast.
