S1: Geschiedenis van de psychologie
1.1 Filosofische wortels
1.1.1 Animisme
= we gaan ervanuit dat alles een ziel heeft, bijvoorbeeld de naam ‘manneke maan’
• Gegroeid vanuit introspectie. Vb: Aristoteles: stenen vallen omdat ze verenigd willen worden met
moeder Aarde → MAAR: verschil met “Ik sta ‘s morgens op omdat ik dit wil”?
• Animisme: filosofisch wereldbeeld dat stelt dat alles (mensen, dieren, objecten) een geest/ziel
heeft wil/geest/ziel zijn niet objectief en direct observeerbaar
- Gebruik van de wetenschappelijke methode
- Gedrag is onderworpen aan dezelfde (fysische)wetten als andere natuurfenomenen
1.1.2 Dualisme
Descartes: vader van de moderne filosofie
• “Dieren voelen geen pijn/ hebben geen ziel → voor pijn te voelen moet je een
bewustzijn/ ziel hebben.
• Wereldbekende quote: “I doubt therefore I think, I think therefore I am”
• Wereld = pure mechanische entiteit
- Dieren zijn mechanische apparaten
- Menselijk lichaam & sommige gedragingen (reflexen)
• Mensen hebben ook een geest
• Descartes zegt dat we niet alles mogen aannemen want de geest stuurt het
lichaam aan
• Cartiaans dualisme – interactionisme
• Pijnappelklier → foto
1.1.3 Empirisme
Locke → Empirisme: ervaring is de bron van kennis.
Hume → Positivisme & Associatie
1.1.4 Idealisme
Berkeley
• Alleen wat in de geest is heeft werkelijkheidswaarde
• Kennis van de wereld komt niet uit de directe ervaring
• ‘Esse est precipi’ = zijn is waargenomen
• Naast de geest zijn er dus geen andere dingen, wanneer je iets niet waarneemt bestaat het niet.
1.1.5 Materialisme
Mill
• Het enige dat bestaat is materie
• Geest is materie
• Mensen en dieren zijn fundamenteel
• Alles is materie
1
,Algemene Psychologie: Specialisatielessen 2019
1.2 Moderne psychologie
1.2.1 Structuralisme
Wundt
Structuralisme = historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de geest en
de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten naar de ‘elementen’ van de bewuste
ervaring.
• Op zoek naar bouwstenen van het denken: structuralisme; cfr. Atoommodel (vb: wat doet die
rode circkel met jou, hoe voel je je daarbij?)
• Via methode van de introspectie (= beschrijving van je eigen innerlijke bewuste ervaringen, naar
jezelf kijken)
• Kritiek: subjectief, variabel tussen observatoren, vaak retrospectie
• Meer nadruk op gedrag ipv geest
Geheugen
Ebbinghaus
• Eigen proefpersoon
• Experimentele methode ‘juz’, ‘bul’, golf’
• Minimaliseerde meetfouten door herhaalde metingen
1.2.2 Functionalisme
James & Angell
• Meer geïnteresseerd in de functies & processen van het bewustzijn ( structuralisme)
• Geïnspireerd door evolutietheorie
• Basis voor behaviorisme
1.2.3 Evolutie & erfelijkheid
Darwin → Gedrag heeft geschiedenis, aanpassing van een organisme om te overleven
Galton → Invloed genetica op gedrag, individuele verschillen
1.2.4 Psychodynamische theorie
Freud
• Ontwikkeling van een psychodynamische theorie van persoonlijkheid
• Gebaseerd op observatie van patiënten → ANNA O. : onbewuste verdrongen herinneringen
• Nadruk op structuur van de persoonlijkheid → grotendeels onbewust
• Structuralisme + functionalisme: de mentale structuur dient om biologische driften en
instincten te sturen, als basis voor onderzoeken
2
, Algemene Psychologie: Specialisatielessen 2019
1.2.5 Behaviorisme
• School in de psychologie: alleen uiterlijk waarneembaar gedag kan bestudeerd worden
→ FUNCTIONALISME
Thorndike
• Wet van het effect → functionalisme + natuurlijke selectie
• Toch nog gebruik van mentalistische termen
Pavlov
• Fysioloog die de spijsvertering bestudeerde
• ‘per toeval’ de klassieke conditionering ontdekt
Watson
• Formele start van behaviorisme met boek “Psychology from the standpoint of a behaviorist”
• Maakt geen onderscheid tussen mens en dier bij de bestudering van gedrag
• Menselijk gedrag wordt volledig gestuurd door externe stimuli
• Omstreden uitspraken en experimenten
Radical (neo) behaviorism
Skinner
➔ Objectief in tegenstelling tot Wundt
• Operante conditionering: proeven met duiven en ratten
• Vele nieuwe begrippen en technieken: Skinner-box, reinforcement, schedules, shaping, …
• Probeerde zijn inzichten te vertalen naar maatschappij: Walden II, Beyond freedom and dignity
• Gebruik van dieren en leerexperimenten
Hull
• Gedrag is gevolg van interactie tussen omgeving & organisme → tussenliggende variabele: drive
Tolman
• Tussenliggende variabelen: Stimulus – Organisme – Respons (SOR) → mental maps
1.2.6 Gestaltpsychologie
Gestalt = totaalbeeld
Wertheimer
• Bestudeerde schijnbare beweging
• Geheel is meer dan de som der delen; de
interactie tussen de onderdelen is belangrijk
• Gestalt-wetten van perceptuele groepering
1.2.7 Genetische epistemologie
Piaget
• Bestudeerde de ontwikkeling van kennis in kinderen
• Fasen in de ontwikkeling
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmavanwiele. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,09. Je zit daarna nergens aan vast.
