Samenvatting
Samenvatting Psychologische functieleer II
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Ik heb de hoorcolleges opnieuw online beluisterd en uitgetypt (59 pagina's)
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 59 pagina's
Voorbeeld 3 van de 59 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
PSYCHOLOGISCHE FUNCTIELEER IIInhoud
1. Taalpsychologie
a. Input: Lezen en spraakbegrip
b. Centrale verwerking: Taalbegrip
c. Output: Taalproductie
2. Denken en redeneren
a. Probleem-oplossen en expertise
b. Oordeel- en beslissingsprocessen
c. Inductief en deductief redeneren
3. Verbreding
a. Cognitie en emotie
b. Bewustzijn
Inleiding (30/09/14)
1. Wat is taal?
Travor Harley: “Language is a system of symbols and rules that allow us to communicate…”
Systeem dat werkt met symbolen, symbolen hebben een bepaalde betekenis en we hebben regels
die omschrijven hoe deze symbolen achter elkaar kunnen worden geplaatst.
Hoe zijn we in staat om zo’n complex systeem van symbolen te begrijpen en hoe zijn we in staat
om er mee te werken?
Bekende linguïst, Noam Chomsky, was onder de indruk van de snelheid waarmee kinderen taal
onder de knie krijgen. De reden was volgens hem dat we geboren zijn met een “universele
grammatica” die bestaat uit een algemeen abstract raamwerk, waar de ervaring uit gedistilleerd
zal worden. Op basis van deze regels kunnen we alle talen van de wereld aanleren.
Sommige delen worden geactiveerd bij het leren van een bepaalde taal en andere delen worden
niet versterkt en uitgedoofd.
-> Dit is een interessant idee, maar implausibel, want deze taal moet zo algemeen zijn om de
enorme diversiteit (semantiek, grammatica, fonologie, uitspraak, betekenis) van alle wereldtalen
te kunnen verklaren.
Voorbeelden van Japans, Arabisch, Chinees en Westerse schrift. Is het mogelijk dat we in het
algemeen een uniforme set regels hebben die kan leiden tot een dergelijk grote diversiteit in
talen.
Contrast: denk aan emotionele expressie; we kunnen over verschillende culturen heen een
gelaatsuitdrukking classificeren bij een emotie. Bij taal is dit nauwelijks het geval want het is zo
divers.
We moeten dus een alternatieve, betere verklaring vinden dan die van Chomsky.
Biggerton stelt dat we de neiging hebben om een grammatica te ontwikkelen.
Hij heeft dit onderzocht op basis van een pigeon-language (deze ontstaat wanneer mensen van
verschillende culturen, die elkaars taal niet spreken, samenkomen. Ze ontwikkelen een
simplistische taal die uitgroeit tot een volwaardige taal die een volledige en complexe grammatica
omvat)
We zijn dus in staat om grammaticale regels te vormen. Er is een aanleg, maar het is voornamelijk
de blootstelling aan de eigen taal die er voor zorgt dat we dit kunnen.
1
,Genetisch onderzoek.
Er is een familie geïdentificeerd die zeer veel problemen had met het verstaan en spreken van
woorden. Wat bleek? Die familie had een specifiek gendefect (FOXP2).
Er is dus waarschijnlijk wel een verband tussen de aangeboren genetica en de vaardigheid om een
taal te kunnen leren. We moeten hier wel bij opmerken dat dit maar één specifiek geval was en dit
is dus moeilijk generaliseerbaar.
Er is dus waarschijnlijk een aangeboren deel en deel met culturele invloed.
2. In hoeverre heeft taal invloed op ons denken? In hoeverre beperkt de taal ons denken?
Hypothese van Benjamin Whorf (linguïstische relativiteitshypothese): De eigenschappen van onze
taal beïnvloeden ons denken. Bv de inuït die veel meer woorden hebben voor sneeuw, dus veel
meer soorten sneeuw kunnen onderscheiden dan wij.
Er zijn drie verschillende varianten van deze hypothese
1. De sterke variant stelt dat de beperkingen die de taal ons oplegt, ook ons denken beperkt
2. De zwakkere variant stelt dat de beperkingen die de taal oplegt onze waarneming beperkt
3. De zwakste variant stelt dat de beperkingen in de taal alleen onze herinnering (geheugen)
beperkt
Deze hypothese is zeer invloedrijk en ook impopulair geweest.
Evidentie voor deze hypothese is wisselvallig. Er wordt veel onderzoek gedaan op basis van
categorisatie onderzoek. Bijvoorbeeld: sommige culturen kunnen geen onderscheid maken tussen
bepaalde kleuren die wij wel onderscheiden (geel en groen). Als je geen onderscheid ziet, kan je
de objecten ook niet op dat kenmerk categoriseren. Maar dit is echter niet waar. De mensen
konden wel een onderscheid maken voor iets waar ze op taalvlak geen onderscheid in kunnen
maken. Dit onderzoek is echter moeilijk repliceerbaar.
De sterke variant van deze hypothese kunnen we dus invalideren. Voor de zwakke variant is wel
enige evidentie.
Bottemline: taal speelt essentiele rol in ons leven
Hoofdstuk 9: Psychologische processen die een rol spelen bij lezen en waarnemen van spraak
Lezen
Verschillen tussen lezen en spraak
Lezen: vaardigheid die we relatief recentelijk hebben ontwikkeld, we kunnen soms niet goed met
geschreven tekst omgaan. Leestekens dienen ertoe om teks te desambigueren, maar dit lukt niet
altijd
Spraak: maakt gebruik van intonatie (prosodische cues), ten opzichte van lezen doet spraak een
groter beroep op ons geheugen. We kunnen als we iets lezen altijd teruggaan in de tekst, indien
we iets vergeten zijn. Bij spraak is dit niet mogelijk. We moeten continu de grote lijn van het
verhaal onthouden. Een spraaksignaal is een van de meest verschrikkelijke signalen om te
ontleden. Het gerelateerde probleem: een spraaksignaal is moeilijk om in individuele woorden op
te splitsen. De perceptie is een proces dat in de tijd verloopt, we moeten instantaan
veranderingen opmerken. Dit zijn allemaal relatieve nadelen van spraak.
2
, Prosodische cues
Belangrijk mechanisme om spraak te kunnen verstaan. Door het volgen van de spreker en te letten
op intonatie, toonhoogte, beklemtoning en timing is het mogelijk om heel veel subtiele hints te
verkrijgen over de betekenis van het gesprokenen. Bij lezen zijn het enkel de leestekens die hier
een rol in spelen. Heel veel info gerelateerd aan de klank van woorden is belangrijk om een taal te
kunnen verstaan. Bij lezen heb je geen toegang tot klank. Wat kunnen we hier aan doen?
Onderzoeksmethodes
- Lexicale beslissingstaak: Op een computerscherm een proefpersoon een reeks letters aanbieden
en vragen of dit een woord is of niet. (Echt woord, pseudowoord of non-woord (mogelijk een
woord, voldoet aan alle regels/regels, maar staat niet in ons woordenboek), reeks random letters)
Door de gelijkenissen te manipuleren kunnen we allerlei mentale processen bestuderen door te
kijken hoe snel een dergelijk woord verwerkt wordt.
- Benoemingstaak: Zo snel mogelijk een gedrukt woord op noemen. Het gaat enkel om de
uitspraaktijd. We krijgen zicht op onderliggende processen (zoals bijvoorbeeld: hoe snel kunnen
we een woord uit ons lexicon ophalen).
- Oogbewegingen bestuderen: Woorden/zinnen aanbieden en kijken naar welk deel van de zin
een proefpersoon kijkt. Oogbewegingspatronen onderzoeken tijdens het lezen van een test.
- Primingstudie: De betekenis van een woord activeren op voorhand door een gelijkaardig woord
vooraf aan te bieden.
- Neuroimaging technieken
Processen die een rol spelen bij het lezen
- Orthografie (spelling)
- Fonologie (klank, ondanks het feit dat we lezen speelt het toch een rol)
- Semantiek (betekenis)
- Syntax (grammatica)
- Hogere-orde integratie van het discours (het begrip van het grotere geheel)
Fonologische processen tijdens het lezen
Klank kan zeer belangrijk zijn om betekenis te geven aan hetgene we verstaan, maar tijdens het
lezen horen we dit niet. Is er dan toch sprake van fonologie tijdens het lezen?
Hiervan zijn twee benaderingen in de literatuur
1. Zwakke fonologische model (Colheart): De fonologie speelt een rol, maar de klank van de
woorden wordt relatief langzaam geactiveerd en speelt geen essentiële rol in het
woordbegrip/woordherkenning
2. Sterke fonologische model (Frost): De fonologische codering vindt altijd plaats. Het is een
hoogst-automatisch, snel proces. Zelfs wanneer het een negatief effect heeft
(conflicterende fonologische informatie) speelt het een rol in het lezen van woorden.
Wat is de evidentie van deze modellen? De literatuur is verdeeld op dit punt.
Een aantal studies suggereren dat de fonologische informatie heel erg snel wordt geactiveerd.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LraGvrts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53249 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen