Schematische samenvatting van het vak Farmacologie (deel I en deel II) gegeven op de universiteit van Antwerpen door prof Guns en De Meyer. Gemakkelijk hulpmiddel om het vak te studeren aangezien dit een duidelijk overzicht van alle geneesmiddelen binnen de verschillende klassen met alle effecten/n...
FARMACOLOGIE – SCHEMATISCHE SAMENVATTING
HOOFDSTUK 1: FARMACODYNAMIEK
1) AANGRIJPINGSPUNTEN
Niet specifiek aangrijpingpunt Lage chemische en biologische specificiteit
DUS grote hoeveelheid geneesmiddel nodig
Specifiek aangrijpingspunt Hoge chemische en biologische specificiteit
DUS kleine hoeveelheid geneesmiddel nodig
Vb: receptor/ionkanaal/enzym/transportmolecule
à Chemische specificiteit= sleutel slot principe dat in elkaar moet passen
à Biochemische specificiteit= verschillende expressie van aangrijpingspunt
2) SOORTEN RECEPTOREN
Receptor= sensor voor molecule waardoor chemische communicatie tss cellen mogelijk
Ligand gated ionkanaal Receptoren zijn direct gekoppeld aan ionkanaal
(ionotrope receptoren) Signaaltransductie is polariserend/hyperpolariserend
Zeer snel actief het duurt ongeveer miliseconden
Voorbeelden:
• Nicotine receptoren
• GABA receptoren
• Glutamaat receptoren
G-eiwit gekoppelde receptor Receptoren zijn indirect gekoppeld aan G-eiwit
DUS effect via secundaire messenger (vnl ligand)
Snel actief het duurt ongeveer enkele seconden
Voorbeelden:
• Adrenerge receptoren
• Muscarine receptoren
Tyrosine Kinase receptor Receptoren geactiveerd leidt tot fosforylatie eiwitten
DUS hierdoor ontstaat cascade van fosforylatie eiwit
Waardoor transcriptiefactoren geactiveerd worden
Traag actief het duurt enkele minuten tot uren
Voorbeelden:
• Cytokine receptoren
• Insuline receptoren
• Groeifactor receptoren
Nucleaire receptor Receptoren binnen in nucleus worden geactiveerd
Hierdoor wordt DNA transcriptie beïnvloed
Zeer traag actief het duurt ongeveer enkele uren
, EXTRA: G-eiwit gekoppelde receptoren
a1 receptor (Gq) à Activeert fosfolipase C waardoor PIP2 naar IP3
à IP3 gaat thv endoplasmatisch reticulum Ca2+ vrij
à Door verhoogde Ca2+ vrijstelling is er contractie
b2 receptor (Gs) à Activeert adenylaatcyclase waardoor ATP omzet
à ATP omgezet tot cAMP dit zorgt voor relaxatie
b2 receptor (Gi) à Remt adenylaatcyclase waardoor geen ATP omzet
à ATP niet omgezet tot cAMP zorgt voor contractie
3) AGONIST vs ANTAGONIST
Agonist Antagonist
!"
FORMULE: Pa= (!"$%") A) Reversibele antagonist
!" !)
à Pa= bezettingsgraad FORMULE: Pa(b)= (!"$%".() en R= %) + 1
= aantal gebonden receptoren à Vermenigvuldigen met constante R
à Ka= dissociatieconstante à Hierdoor curve minder gevoelig
= concentratie 50% receptoren bezet à Waardoor rechtsverschuiving curve
Hoe hoger affiniteit agonist hoe lager Ka DUS meer nodig voor eenzelfde effect
• Xa >> Ka dan Pa= 1 DUS 100% bezet Hoe hoger conc. antagonist hoe hoger R
• Xa = Ka dan Pa= ½ DUS 50% bezet
Kb= conc antagonist curve 2 verschuift
Dosis antwoord curve à pA2= -log(Kb)
• Effectiviteit (Emax) thv Y as kijken à Hoe hoger pA2 hoe krachtiger
• Potentie (EC50) thv X as kijken à WANT Kb is dan kleiner
à pD2= -log(EC50)
à Hoe groter pD2 hoe potenter B) Irreversibele antagonist
(*+,)).!"
à WANT EC50 is dan kleiner FORMULE: Pa(b)= (!"$%")
à GEEN rechtsverschuiving
BELANGRIJK:
à EC50 blijft meestal hetzelfde
à Willen zo groot mogelijk effect
à Emax zal onderdrukt worden
à Met zo laag mogelijke concentratie
à Met zo min mogelijk nevenwerkingen
4) ADAPTATIE
Tachyfylaxie Tolerantie
Fenomeen treedt snel en plots op Fenomeen treedt geleidelijk op
à Effect van continue toediening à Geleidelijke afname van werking
à Effect van herhaalde toediening à Effect bij langdurige toediening
OPLOSSEN: drug free periode invoeren OPLOSSING: hogere dosis vr zelfde effect
5) THERAPEUTISCHE INDEX
Therapeutische index Maat voor veiligheid geneesmiddel (breed > nauw)
TD threshold Hoe vaak dosis overschrijden voor nevenwerking is
,HOOFDSTUK 2: FARMACOKINETIEK
1) ADME PROCESSEN
Adsorptie A) Passage doorheen membraan
• Passief (onverzadigbaar) vs actief (verzadigbaar)
• (Ultra)filtratie (passief): kanaaltjes membraan
à Transport van plasma naar weefsels/organen
à Dit is NIET transport naar darmen of hersenen
• Diffusie (passief): doorheen lipidendubbellaag
à Dit is WEL transport naar darmen of hersenen
à Hoger verdelingcoëfficiënt (P) dan oplosbaar
o Hoge P-waarde: gemakkelijk oplosbaar
o Lage P-waarde: moeilijk oplosbaar
• Carriers (actief): verschillende receptoren
B) Ionisatietoestand geneesmiddel
• Basisch GM beter opgenomen in basisch milieu
o Slechte opname in maag want geladen
o Goede opname in darm want ongeladen
• Zuur GM beter opgenomen in zuur milieu
o Slechte opname in darm want geladen
o Goede opname in maag want ongeladen
à GM vooral opgenomen thv duodenum (basisch)
Distributie A) Verdelingsvolume
-!
• FORMULE: VD= .! (liter/kg lichaamsgewicht)
• Dit is maat voor weefselaffiniteit geneedmiddel
• Onafhankelijk dosis geneesmiddel (evenwicht)
à Laag verdelingsvolume: Heparine en Warfarine
à Hoog verdelingvolume: Diazepam en Haloperidol
B) Binding plasma eiwitten
/0)12302 56
• FORMULE: binding (%)= 789:$/0)12302 56 x 100
• Enkel vrij GM is actief en kan binden aan receptor
• Eiwitbinding van GM vertraagt de eliminatie
Metabolisatie DOEL: geneesmiddel niet voor altijd in lichaam
• Geneesmiddel inactiveren thv lever
• Excretie geneesmiddel verbeteren thv nieren
à Gebeurd door functionele groepen toe te voegen
! Prodrug: GM moet eerst geactiveerd worden
= goed voor instabiele GM die anders geïnactiveerd
Excretie = volume plasma per tijdseenheid gezuiverd wordt
à Klaring door verschillende organen dit is additief
• Renale klaring dmv nieren
• Hepatische klaring dmv lever
, 2) ANALYSE en MODELLEN
Eén compartiment model Lichaam als één geheel waarover GM verdeeld
• Plasmaconcentratie daalt exponentieel in tijd
• Eliminatie verloopt volgens eerste orde kinetiek
o Hogere dosis dan ook hogere plasmaconc.
o Groter verdelingsvolume hoe trager klaring
Halfwaardetijd (tijd nodig om GM te halveren)
;-
• FORMULE: t1/2= 0,7 x .<
• Halfwaardetijd is onafhankelijk van de dosis
• Halfwaardetijd is afhankelijk van persoon
Twee compartiment model Lichaam als centraal en perifeer compartiment
à DUS lichaam niet meer beschouwd als één geheel
• Distributie fase: verdeling plasma naar weefsel
• Eliminatie fase: daling in beide compartimenten
Herhaalde toediening Accumulatie optreden afhankelijk dosisinterval & t1/2
• Dosisinterval is korter dan 5x halfwaardetijd
• Toedienen volgende dosis nog veel van vorige
MAAR gaat niet oneindig door er wordt Css bereikt
à Steady state concentratie (Css) is een evenwicht
à Dit is evenwicht tussen toedienen & eliminatie
Ladingsdosis kan gegeven worden
• Hierdoor wordt distributievolume opgevuld
• Waardoor steady state in één keer bereikt
DUS steady state wordt hierdoor sneller bereikt
MAAR steady state concentratie is niet hoger
Verzadingingskinetiek (saturatie)
• Kleine verhoging van de dosis van geneesmiddel
• Zorgt voor sterke stijging van plasmaconcentratie
DUS kleine dosis heeft sterke nevenwerkingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper UAstudentje98. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
