Esthetica
ESTHETICA LES 1 – INLEIDING
1) Esthetica: een eerste definitie
Esthetica < aistheticos (GR), = deeldiscipline van de wijsbegeerte, onderzoekt schoonheid.
< estan, estae, = voelen
Def. => Een wetenschap die ons leert hoe we het schone kunnen inschatten.
1.1) Probleem 1: definitie van schoonheid?
Smaakoordelen zijn complex!
1.2) Probleem 2: wat is kunst?
a. Oudste definitie van kunst
Kunst = iets doen met je handen – iets wat niet in de natuur is namaken.
b. Daidalos-model
Daidalos = 1e gepersonifieerde kunstenaar uit oude GR
Daidalos maakte een sculptuur van de mooiste vrouw -> wou hier kwikzilver ingieten om haar tot
leven te brengen.
= MIMESIS: obsessie bij de kunst van het nabootsen van de natuur
c. Homeros-model
Homeros: schreef epos Ilias & Odyssee over 10-jarige oorlog van Troje. H. is een rondtrekkende
dichter, verteld zijn verhalen op weg.
In een fragment over 9e oorlogsjaar:
Achilles bokt omdat zijn liefje is weggenomen en wil niet meer meedoen. Achilles is de meest
gevreesde GR held bij de Trojanen -> een vriend doet achilles wapens aan en krijgt zo zijn
aanzien, mensen worden bang van hem -> Achilles had geen wapenuitrusting meer en gaat
klagen bij zijn moeder die aan de smid van de godenwereld vraagt een nieuwe
wapenuitrusting te maken voor haar zoon.
Homeros geeft vervolgens een gedetailleerde beschrijving van hoe dit schild van Achilles eruit ziet
,Esthetica
MAAR Homeros is blind?!
Een schild in die tijd werd gemaakt uit hout en koeienvel maar door de beschrijving van Homeros
beelden mensen zich een schild in met sublieme versiering (= sensatie).
= een proces van SUBLIMATIE dat ons diep raakt
2) Voorbeeld van het probleem van de MIMESIS: Kouroi (naakt mannelijk beeld)
- Archaïsche Kouros, 16e eeuw v. Chr.
- Polycleitos, 5e eeuw v. Chr.
,Esthetica
- Venus van Miro, Alexandros van Antiochië, 3e eeuw v. Chr.
Deze 3 Kouros worden vaak chronologisch beoordeeld, van slecht naar absolute perfectie naar
overladenheid, absolute sublieme perfectie.
= FOUT! Volgens de prof is het 1e beeld het hoogtepunt, omdat dit beeld niet werd gemaakt om in
een museum te komen.
3) Mimesis
2 tendensen tegen elkaar:
- Mens wil de natuur overtreffen
- Natuur ondervragen: Wat doe ik hier? Waarom? (= contemplatieve benadering)
Dit conflict is van belang in de Kunstgeschiedenis en de Esthetica!
4) Verhouding tot de natuur
Kunst is de meest complexe menselijke manier om de natuur op te vatten.
De kunstenaar imiteert wel en niet bij het maken van kunst
Vb. fotografie: een foto vat nooit de hele situatie, het is even subjectief als andere vormen
van kunst -> dus wordt fotografie opgenomen in de canon van de kunstgeschiedenis.
5) Conceptuele authenticiteit
Wanneer wordt een voorstelling van de realiteit kunst, wanneer niet?
, Esthetica
De sleutel voor deze vraag is eenvoudig maar moeilijk!
Eenvoudig: er bestaat een gedeeld smaakoordeel
Moeilijk: complexe communicatie, hoe kunnen we zoiets onderbouwd uitleggen en staven?
! agency’s hebben invloed op de canon
Smaakoordelen zijn breed en verschillend, wij allemaal zijn op zoek naar stabiliteit in onze smaak. De
zekerste manier om met smaakoordelen om te gaan is d.m.v. conceptuele authenticiteit:
Alle werken die tot de canon behoren en dus bijzonder zijn hebben een conceptuele
authenticiteit. Hun ontstaan is te danken aan een ideaal concept, eeuwige idee, dat steeds
weer als fris en fruitig wordt ervaren.
⇨ Mimesis is complexer dan “werken met je handen”. Schoonheid kan ook enkel met het
verstand, de geest, gelezen worden i.p.v. met je ogen. Een puur ideale expressie van kunst die
enkel in je gedachten kan bestaan.
Vb. Tempel: is veel te groot om in 1 keer te lezen, enorm complexe vorm van schoonheid. Pas na heel
veel onderzoek zie je alle details aangebracht door de kunstenaars en architecten.
6) Eerste generieke definitie van Esthetica
7) Het begrip esthetica
7.1) Baumgarten, filosoof 18e eeuw
- Gebruikt voor het eerste het begrip esthetica
- “esthetica begint op het moment dat zich een eerste esthetisch feit realiseert”, nl.
grotbeschildering bij onze verste voorouders
vb. Grotten van Lascaux, FR: worden ontdekt in WO II
- Picasso: “nooit overtrof iemand de schilders van Lascaux
! In kunst is GEEN idee van VOORUITGANG, onze voorouders waren net als wij