Volledige en duidelijke samenvatting (met voorbeelden en foto's uit de les) van het vak Geschiedenis van het publiekrecht en politiek (1e bach. rechten UGent). De samenvatting is gebaseerd op wat in de lessen gezegd werd en is waar nodig aangevuld met het boek. Geslaagd in eerste zit!
SAMENVATTING
GESCHIEDENIS V/H
PUBLIEKRECHT EN POLITIEK
Samenvatting PowerPoint, nota’s en boek
,Inhoudsopgave
HOOFDSTUK 1. INLEIDING: DEFINITIE, DOELSTELINGEN EN AANPAK ................................................................ 5
1. DEFINITIE................................................................................................................................................... 5
1.1 Geschiedenis ................................................................................................................................... 5
1.2 Politiek ............................................................................................................................................. 8
1.3 Publiekrecht .................................................................................................................................... 9
2. DOELSTELLINGEN VAN DEZE CURSUS ..................................................................................................... 13
2.1 Publiekrechtelijke basisbegrippen ................................................................................................ 13
2.2 Recht als instrument v/d macht .................................................................................................... 14
2.3 Inzicht leidt tot relativering en kritiek ........................................................................................... 15
2.4 Mijlpalen en culturele bagage ....................................................................................................... 16
2.5 Tendenzen ..................................................................................................................................... 17
2.6 Juridische en andere legitimaties .................................................................................................. 17
3. AANPAK................................................................................................................................................... 19
3.1 Afbakening v/h terrein .................................................................................................................. 19
HOOFDSTUK 2. DE FUNDAMENTEN UIT DE OUDHEID ..................................................................................... 20
1. DE OUDSTE BOUWSTENEN V/H PUBLIEKRECHT ..................................................................................... 20
1.1 De bakermat aan de Middellandse Zee......................................................................................... 20
1.2 Democratie, oligarchie, monarchie ............................................................................................... 21
2. HET SPONTANE GEGROEIDE RECHT: HET GEWOONTERECHT ................................................................ 22
2.1 Wat is gewoonte? Legitimatie en bron ......................................................................................... 22
2.2 Bestaansvoorwaarden ................................................................................................................... 23
2.3 Kenmerken .................................................................................................................................... 23
3. HET RECHT WORDT EEN AUTONOM WETENSCHAP: HET ROMEINSE RECHT ......................................... 24
3.1 Belang en periodisering ................................................................................................................. 24
3.2 Een kort historisch overzicht ......................................................................................................... 25
4. DE KERK ................................................................................................................................................... 35
4.1 De eerste drie eeuwen .................................................................................................................. 35
4.2 De Christianisering v/d vierde eeuw ............................................................................................. 35
4.3 De Kerk als brug tussen Oudheid en Middeleeuwen .................................................................... 36
HOOFDSTUK 3. DE (VROEGE EN VOLLE) MIDDELEEUWEN .............................................................................. 36
1. DE GERMAANSE VERWOESTINGEN EN HEROPBOUW ............................................................................ 36
1.1 Van Romeinen naar Germanen: een publiekrechtelijke “achteruitgang”? ................................... 36
1.2 Publiekrecht bij de Franken? ......................................................................................................... 39
1.3 De Karolingische Renaissance ....................................................................................................... 41
1.4 Het Karolingische recht ................................................................................................................. 43
1.5 Het leenstelsel: oorsprong en latere evolutie ............................................................................... 43
2. DE VERBROKKELING VAN MACHT EN RECHT (9de- 10de EEUW) .............................................................. 51
2.1 De ondergang v/h Karolingische rijk: de macht verbrokkelt ......................................................... 51
2.2 Enkel grenzen aan de verbrokkeling ............................................................................................. 55
HOOFDSTUK 4. DE LATE MIDDELEEUWEN: SOEVEREINITEITS-AANSPRAKEN VERSUS COMMUNALISME,
CONSTITUTIONALISME EN PARLEMENTARISME ............................................................................................. 57
1. COMMUNALISME (DE STEDEN) .............................................................................................................. 57
1.1 Stadsrechten ................................................................................................................................. 57
1.2 Stadpoorters: de eerste burgers ................................................................................................... 57
1.3 De macht in de steden en de steden aan de macht ...................................................................... 57
2. DE SOEVEREINE VORST EN HET MINDER SOEVEREINE VLAANDEREN .................................................... 57
1
, 2.1 Het soevereiniteitsstreven in theorie en praktijk .......................................................................... 57
2.2 Het Vlaamse soevereiniteitsstreven en 1302 ................................................................................ 57
3. CONSTITUTIONALISME............................................................................................................................ 57
3.1 Algemeen ...................................................................................................................................... 57
3.2 Engeland ........................................................................................................................................ 57
3.3 Constituties in de Zuidelijke Nederlanden? .................................................................................. 57
4. PARLEMENTARISME ................................................................................................................................ 57
4.1 Terminologische evoluties: curia, raad, parlement en vertegenwoordiging ................................ 57
4.2 Engeland ........................................................................................................................................ 57
4.3 Parlementen in de Zuidelijke Nederlanden? ................................................................................. 57
4.4 Evaluatie: vertegenwoordiging en democratie ............................................................................. 57
5. EEN VERNIEUWDE KERK ......................................................................................................................... 58
5.1 De Gregoriaanse hervorming en de investituurstrijd .................................................................... 62
5.2 De geboorte v/d canonistiek ......................................................................................................... 64
6. DE RENAISSANCE VAN DE TWAALFDE EEUW ......................................................................................... 66
6.1 De herboren rechtswetenschap en haar invloed op het publiekrecht ......................................... 66
6.2 De (her)geboorte v/d wetgeving ................................................................................................... 68
6.3 Begin v/d bureaucratisering .......................................................................................................... 69
6.4 De invloed v/d rechtswetenschap op strafrecht ........................................................................... 70
6.5 Het succes v/d Romeinsrechtelijke receptie ................................................................................. 73
HOOFDSTUK 5. DE VROEGMODERNE TIJD: ONTWIKKELING VAN DE SOEVEREINE NATIONALE STAAT ....... 74
1. BOURGONDISCHE, SPAANSE, OOSTENRIJKSE EN BIJNA ONAFHANKELIJKE NEDERLANDEN ................... 74
1.1 De Bourgondiërs, Keizer Karel en de 17 provinciën ...................................................................... 74
1.2 De scheuring v/d Nederlanden ..................................................................................................... 78
1.3 Albrecht en Isabella: quasi-soevereine vorsten in de Zuidelijke Nederlanden ............................. 81
1.4 De latere Spaanse en Oostenrijkse periode in de Zuidelijke Nederlanden ................................... 82
2. DE UITBOUW VAN DE STAATSMACHT .................................................................................................... 84
2.1 De theoretische onderbouwing v/h absolutisme .......................................................................... 84
2.2 Het absolutisme in praktijk ........................................................................................................... 89
2.3 Het verplicht absolutisme en het Natuurrecht ............................................................................. 93
2.4 Bureaucratisering: de boom der instellingen ................................................................................ 96
3. DE EVOLUTIE VAN HET RECHT .............................................................................................................. 101
3.1 Wetgeving, codificatie, homologatie .......................................................................................... 101
3.2 Verschriftelijking v/h recht .......................................................................................................... 101
3.3 De humanisering v/h gruwelijke strafrecht ................................................................................. 101
HOOFDTUK 6. REVOLUTIES LUIDEN DE DOODSKLOK OVER HET ANCIEN REGIME ......................................... 101
1. DE VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA: EEN NIEUW STAATS-EN BURGERCONCEPT ............................ 101
1.1 De Amerikaanse onafhankelijkheiden fundamentele teksten .................................................... 102
1.2 Een federale staat met scheiding der machten........................................................................... 105
1.3 De fundamentele rechten ........................................................................................................... 108
2. DE FRANSE REVOLUTIE EN DE FRANSE INVLOED IN BELGIË ................................................................. 110
2.1 De Franse Revolutie .................................................................................................................... 110
2.2 De latere Franse evoluties en het belang v/d Franse invloed voor België .................................. 112
2. EINDE ANCIEN REGIME IN DE NEDERLANDEN ...................................................................................... 118
HOOFDSTUK 7. DE NEGENTIENDE EEUW: CREATIE V/E NIEUWE STAAT ........................................................ 119
1. ONTSTAAN ............................................................................................................................................ 119
1.1 Het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden .................................................................................. 119
1.2 Het onafhankelijk België.............................................................................................................. 124
2
, HOOFDSTUK 8. DE TWINTIGSTE EEUW ......................................................................................................... 131
1. “CRISISMOMENTEN” TEMPEREN HET VOORUITGANGSOPTIMISMe .................................................... 131
1.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 131
1.2 Communisme .............................................................................................................................. 132
1.3 Vestiging v/h Derde Rijk .............................................................................................................. 133
1.4 België en de Wereldoorlogen ...................................................................................................... 134
1.5 De last van het verleden (transitional justice)............................................................................. 144
2. VERFIJNING EN MONDIALISERING ........................................................................................................ 145
2.1 De rechtsstaat ............................................................................................................................. 145
2.2 Verbreding (mondialisering) ....................................................................................................... 145
2.3 Uitdieping (verfijning) ................................................................................................................. 145
De Europese eenmaking (1945 – 2020)......................................................................................................... 145
1. INLEIDING: WAT IS EUROPA EN HET ONTSTAAN V/D EUROPESE GEDACHTE? ..................................... 145
1.1 De geografische omschrijving ..................................................................................................... 145
1.2 Naviestaten geven de toon aan (1815 – 1918) ........................................................................... 146
1.3 Het Interbellum ........................................................................................................................... 146
2. TIJDENS DE TWEEDE WERELDOORLOG ................................................................................................. 148
2.1 Intergouvernementele samenwerking tijdens WOII en het ontstaan v/d Benelux .................... 148
3. SAMENWERKING NA WO II ................................................................................................................... 149
3.1 Europa als een derde macht tussen USA en USSR ...................................................................... 149
3.2 Militaire samenwerking ............................................................................................................... 149
3.3 Economische samenwerking ....................................................................................................... 150
3.4 Politieke samenwerking .............................................................................................................. 150
4. DE ONTSTAANSFASE V/D EUROPESE GEMEENSCHAP (EG) ................................................................... 151
4.1 Het Schuman-plan en de EGKS (9 mei 1950) ............................................................................... 151
4.2 Het Pleven-plan (1950) en de mislukte Europese Defensie Gemeenschap (EDG) ...................... 152
4.3 Een relance op de conferentie van Messina (1955) .................................................................... 152
4.4 De Verdragen van Rome (25 maart 1957) ................................................................................... 153
4.5 Verfijning v/d werking: het zgn. Fusieverdrag (1965) of Verdrag van Brussel ............................ 155
4.6 Interne en externe moeilijkheden ............................................................................................... 155
4.7 De eerste uitbreiding (1973) ....................................................................................................... 156
5. DE CONSOLIDERINGSFASE VAN DE EG .................................................................................................. 156
5.1 Geleidelijke wijzigingen ............................................................................................................... 156
5.2 De tweede uitbreidingsronde (1981 – 1986) .............................................................................. 157
5.3 De Europese Akte (1986 in werking vanaf 1987) ........................................................................ 157
5.4 Het Verdrag van Maastricht ........................................................................................................ 157
6. DE EUROPEANISERING SEDERT 1992 .................................................................................................... 158
6.1 Huidige instellingen ..................................................................................................................... 158
HOOFDSTUK 9. DE BELGISCHE (PARTIJ)POLITIEK .......................................................................................... 159
1. DE POLITIEKE PARTIJEN EN DE KLASSIEKE BELGISCHE BREUKLIJNEN ................................................... 159
1.1 Definitie en “wettelijk” statuut ................................................................................................... 159
1.2 Ontstaan en functies ................................................................................................................... 160
1.3 Summier historisch overzicht ...................................................................................................... 161
2. DE BELANGRIJKSTE POLITIEKE EVOLUTIES (19DE-20STE EEUW) .............................................................. 166
2.1 Kerk en Staat en het ideologisch debat ....................................................................................... 166
2.2 Naar verzorgingsstaat via overlegdemocratie ............................................................................. 167
2.3 Vlaamse ontvoogding .................................................................................................................. 168
2.4 Rol v/d vorst ................................................................................................................................ 169
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper YBK. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
