Uitgebreide samenvatting van de Praktijkgids Bestrijding witwassen & terrorismefinanciering voor het vak Rechtsvormen van de minor Customer Due Diligence aan de Hogeschool Utrecht. De hoofdstukken 1,2,3,4,5,7,8,9,10,11,13,14,15 zijn samengevat.
1.2 Definitie van witwassen
Witwassen: Crimineel geld verdiend in de onderwereld, dat in de bovenwereld een
status krijgt van eerlijk verdiend geld.
Op basis van het strafrecht wordt onderscheid gemaakt tussen:
Opzetwitwassen: Iemand maakt zich schuldig aan opzetwitwassen wanneer
hij weet dat het voorwerp afkomstig is uit een misdrijf.
Gewoontewitwassen: Iemand maakt zich schuldig aan gewoontewitwassen
wanneer hij zich herhaaldelijk schuldig maakt aan opzetwitwassen.
Schuldwitwassen: Iemand maakt zich schuldig aan schuldwitwassen als hij
redelijkerwijs had moeten vermoeden dat het voorwerp afkomstig was uit een
misdrijf.
Eenvoudig (schuld)witwassen: Daarvan is sprake als de verdachte
voorwerpen verwerft of voorhanden heeft die afkomstig zijn uit een misdrijf dat
die verdachte ook zelf heeft gepleegd.
Waar wordt gesproken over ‘voorwerpen’ moet primair aan contant geld worden
gedacht, maar ook andere waarden (zoals goud, diamanten, waardepapieren en
cheques) en (luxe)goederen vallen eronder.
1.3 Misdaad mag niet lonen
Wat op oneerlijke wijze is verdiend, moet op eerlijke wijze worden ontnomen.
Pluk-ze-wetgeving: De wetgeving die het mogelijk maakt om naast een boete,
gevangenis- of taakstraf een ontnemingsmaatregel ofwel voordeelsontneming op te
leggen. Bij de uitvoering van een ontnemingsmaatregel worden geld en goed in
beslag genomen waarvan aangenomen wordt dat deze winsten voortkomen uit
verboden activiteiten of gefinancierd zijn daardoor.
Kenmerken van witwassen:
Aanvoer van grote hoeveelheden kleine coupures.
Vreemde valuta’s.
Omwisseling naar grote coupures in één valuta.
Geld storten op één of meer bankrekeningen.
De legitimiteit van de omzet op de bankrekeningen.
Het verbreken van het boekhoudkundige spoor, waardoor de herkomst niet
meer te traceren is.
Het vinden van afschermconstructies.
Het vinden van betrouwbare zaakwaarnemers en katvangers.
- Katvanger/Stroman: Degene die, in een door een schijnhandeling
verkregen hoedanigheid, een recht uitoefent; tussenpersoon die slechts in
schijn op eigen naam handelt om de werkelijke eigenaar buiten bereik van
de justitiële autoriteiten te houden.
1.4 Het witwasproces
,Het witwasproces kent vier fasen:
Plaatsing (placement)
Versluiering (layering)
Rechtvaardiging (justification)
Integratie (integration)
Het witwasproces dient om de criminele oorsprong van het geld voor de overheid
verborgen te houden. Om dit doel te kunnen bereiken, moet ergens in het
witwasproces de paper trail, het boekhoudkundige spoor, verbroken worden. Dit is de
belangrijkste randvoorwaarde van het witwasproces.
De paper trail kan in iedere fase van het witwasproces worden verbroken, maar in de
praktijk gebeurt dat doorgaans in de versluieringsfase, rechtvaardigingsfase en
integratiefase.
Voor witwassers is het financiële stelsel een onmisbare schakel. Het financiële
stelsel is waar contant geld wordt omgezet in giraal geld en vormt een noodzakelijke
schakel in het nationale en internationale geldverkeer. De financiële dienstverlening
vormt in feite de toegangspoort die criminelen kunnen gebruiken om de criminele
opbrengsten in het legale economische verkeer te brengen.
Giraal geld: Tegoeden van het publiek bij banken en andere financiële instellingen
die onmiddellijk in contanten kunnen worden omgewisseld of die kunnen worden
gebruikt voor het doen van girale betalingen (de bank- of ‘giro’ -overschrijvingen).
1.4.1 Plaatsing
Plaatsing (placement): Het voor het eerst in het betalingsverkeer brengen van
crimineel geld.
- Voorwas: de handelingen die nodig zijn om het volume kleiner te maken,
bijvoorbeeld het wisselen van kleine naar grote coupures.
- Omzetten van contant geld naar goud, diamanten, waardepapieren of
cheques.
- Er wordt gebruik gemaakt van het legale betalingsverkeer. Men moet zich
wenden tot een bank, wisselkantoor of een andere financiële instelling of
beroepsgroep, zoals accountants, notarissen, advocaten.
1.4.2 Versluiering
Versluiering (layering): Het bijeenbrengen van alle chartale en girale transacties in
het betalingsverkeer, als het ware gestapeld en vaak met elkaar vermengd,
waardoor de ware herkomst wordt versluierd.
- Geld van verschillende bankrekeningen wordt over en weer geboekt, contant
opgenomen, weer opnieuw gestort en vervolgens weer overgeboekt.
- Er wordt gebruik gemaakt van het internationale betalingsverkeer. Hierbij zijn
de rekeningen van banken bij banken een essentieel onderdeel.
- Nostrorekening: Rekening die een bank aanhoudt bij een andere (veelal
buitenlandse) bank.
- Vostrorekening: Rekeningen ten name van andere (veelal buitenlandse)
banken die een bank in haar eigen boeken aanhoudt.
1.4.3 Rechtvaardiging
,Rechtvaardiging (justification): In de rechtvaardigingsfase, ook wel legitimatiefase
of justification genoemd, wordt door de crimineel een schijnhandeling verricht om
de criminele opbrengsten een ogenschijnlijke legale herkomst te geven.
- Bepaalde geldstromen worden op papier gezet en enkele geldstromen zullen
achterwege gelaten worden.
- De schijn dat het geld is binnengekomen via arbeid, verhuur van een pand of
beleggingen.
- Het vermengen van criminele gelden met legale gelden.
- Loan back-constructie: Constructie waarbij één persoon het voordoet alsof hij
geld leent van of uitleent aan een derde. De derde is in werkelijkheid dezelfde
persoon. Hij of zij gaat dus een lening met zichzelf aan om ogenschijnlijke
legale geldstromen te genereren.
1.4.4 Integratie
Integratie (integration): Het met een ogenschijnlijke legale herkomst in het
economische verkeer brengen van crimineel vermogen.
- Het doel is bereikt en de crimineel of witwasser zal zijn rendement willen
realiseren en zijn vermogen omzetten in beleggingen in onder meer onroerend
goed, aandelenportefeuilles, participaties in bedrijven enz.
- In deze fase is het vaststellen of geld en investeringen een dubieuze of
criminele herkomst hebben buitengewoon moeilijk, zo niet onmogelijk.
1.5 Witwassen en zwart geld
Crimineel geld: Geld dat afkomstig is van een misdrijf en als zodanig illegaal.
Zwart geld: (Veelal) legaal verdient geld, waarover geen belasting is betaald
(belastingontduiking), en waarvan de niet-betaalde belasting als crimineel verkregen
wordt beschouwd. Belastingontduiking is een gronddelict voor witwassen.
1.6 Terrorismefinanciering
Terrorismefinanciering: Terrorismefinanciering betreft het verkrijgen, verschaffen,
verplaatsen of aanwenden van geldelijke steun (of andere waardevolle en in geld om
te zetten middelen) voor het plegen van terroristische misdrijven.
Wat is de relatie tussen witwassen en terrorismefinanciering?
Verschillen crimineel geld en terreurgeld:
Oorsprong:
- Bij crimineel geld is altijd sprake van de opbrengsten van criminaliteit, vaak
‘groot-geld-genererende misdaad’: criminaliteitsvormen met relatief hoge
opbrengsten (drugshandel, mensensmokkel, fraude).
- Terreurgeld hoeft niet altijd crimineel te zijn en een grote omvang te
hebben, maar kan ook een legale herkomst hebben.
Besteding van de gelden en/of waarden:
- Witgewassen crimineel geld wordt in de legale economie geïnvesteerd.
- Terreurgeld wordt aangewend voor de financiering van terroristische
activiteiten.
Overeenkomst crimineel geld en terreurgeld:
Financiering van terreurdaden kan ook plaatsvinden door middel van
criminaliteit (drugshandel, wapenhandel, fraude).
1.7 Internationale aspecten van witwassen
,Georganiseerde misdaad, witwassen, (agressieve) fiscaliteiten en
terrorismefinanciering zijn internationale verschijnselen. Het is daarom van het
grootste belang dat de bestrijding van deze verschijnselen internationaal wordt
opgepakt.
Hoofdstuk 2: De strijd tegen witwassen
, 2.2 Historie van de strijd tegen witwassen
De bestrijding van witwassen is in de jaren tachtig van de vorige eeuw op de
internationale politieke agenda geplaatst. De toenmalige G7, bestaande uit de op dat
moment zeven grootste geïndustrialiseerde landen (Frankrijk, Duitsland, Italië,
Japan, Canada, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten), besloot gezamenlijk tot de
aanpak van witwassen over te gaan en richtte in 1989 de Financial Action Task
Force on Money Laundering (FATF) op. Nederland en andere (EU-)landen sloten
zich direct na de oprichting eveneens aan bij de FATF. Als uitvloeisel van de Eerste
Europese Anti-witwasrichtlijn in 1991, hetgeen gebaseerd was op de FATF-
aanbevelingen, werd in 1994 in Nederland de eerste antiwitwaswetgeving van kracht.
Na de aanslagen van 11 september is de FATF zich ook gaan richten op de
bestrijding van de financiering van terrorisme, omdat voor de financiering van
terroristische daden ook veelal van dezelfde kanalen gebruik wordt gemaakt als bij
witwassen het geval is. In Nederland brachten de ministers van Justitie en Financiën
de tweede integriteitsnota uit: Nota integriteit financiële sector en terrorisme-
bestrijding: Deze nota bouwde voort op de Integriteitsnota uit 1997, waarin
aanvullende bijzondere aandacht werd besteed aan bestrijding van terrorisme.
Omdat de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering niet synchroon loopt,
was naast het opvoeren van de strijd tegen het witwassen specifieke actie nodig voor
de bestrijding van terrorisme.
De uitgangspunten van de integriteitsnota:
Een systematische ontsluiting van de (verdachte) financiële stromen.
Een adequate wet- en regelgeving.
Een effectieve uitvoering en handhaving van wet- en regelgeving.
De in deze integriteitsnota genoemde maatregelen leidden tot een intensivering van
de bestrijding van witwassen en terrorisme. De financiële instellingen en
beroepsgroepen werden met veel nieuwe regels geconfronteerd. Bij een eerdere
wijziging van de anti-witwaswetgeving werd het toezicht op de naleving van deze
wetgeving geïntensiveerd. In december 2001 werden wijzigingen ingevoerd in het
Wetboek van Strafrecht, de Wet melding ongebruikelijke transacties (Wet Mot) en de
Wet identificatie bij dienstverlening (Wid). Met name de uitbreiding van de
meldingsplicht en de identificatieplicht van de instellingen en beroepsgroepen moet
als een verbreding van de aanpak van witwassen en terrorismebestrijding worden
gezien. De samenvoeging van de Wet Mot en de Wid tot één nieuwe wet, de Wwft,
kan als een verdieping van dit traject worden gezien.
De kern van de Nederlandse wetgeving ter bestrijding van witwassen en financiering
van terrorisme bestaat tegenwoordig uit verschillende wetten, waaronder:
Wetboek van Strafrecht (WvSr);
Wet op het financieel toezicht (Wft);
Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft);
Sanctiewet 1977 (Sw);
Wet toezicht trustkantoren (Wtt);
Wet op de economische delicten (WED).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Anneliesvdoever. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
