Dit is een samenvatting voor het vak persoonlijkheidspsychologie in het tweede bachelorjaar aan de VUB. Het is gebaseerd op de hoorcolleges en slides gegeven door professor Rossi. Het is een zeer volledige en duidelijke samenvatting waarmee ik van de eerste keer was geslaagd.
• Overzicht factor en trek (trait) theorieën:
o Gebruik van factor analytische methoden om te bepalen hoeveel traits of
disposities er zijn.
o Start: lijst van Allport
¨ Maakte een lijst van 18.000 trekken
¨ Trekken worden gezien als relatief permanente disposities van mensen
o Onenigheid over het aantal persoonlijkheidstraits/factoren:
¨ Cattell: veel factoren
¨ Eysenck: drie factoren
¨ McCrae en Costa: vijf factoren
• Cattell zijn trait theorie:
o Cattell was een belangrijk pionier van factor analytisch onderzoek
o Cattell zijn methode:
¨ Inductieve methode voor dataverzameling
à Vooraf geen idee over het aantal en welke factoren ze willen vinden
à Vroegen zich af wat de onderliggende primaire trekcategorieën zijn
o 3 verschillende soorten van observatie
1. L data (levensverhaal/gegevens)
2. Q data (zelfrapportage)
3. T data (objectieve testen)
o Gedeelde en unieke trekken
à Hij maakt een onderscheid tussen oppervlakte en brontrekken
¨ Oppervlakte: indicatoren die direct waarneembaar zijn bv. verlegenheid
¨ Brontrekken: bv. intelligentie
à Verder onderscheidde hij ook temperament (hoe een persoon zich gedraagt),
motivatie (waarom men zich zo gedraagt) en vaardigheid (hoe goed men het kan)
o Empirische benadering: factor analyse
¨ 35 primaire of eerste-orde traits
à Bestonden zowel uit normale als abnormale trekken
• Essentie van factor analyse:
o Factor analyse is een statistische methode om een groot aantal scores te gaan
reduceren tot een beperkt aantal algemene variabelen of factoren.
o Correlatiecoëfficiënt: men gaat na welke scores of variabelen aan elkaar
geassocieerd zijn, met elkaar in verband staan.
o Factor analyse: groot aantal intercorrelaties gaat men met factor analyse reduceren
tot een aantal dimensies of factoren
o Factoren: een cluster van sterk gerelateerde variabelen
o Factor ladingen: correlaties van de originele scores of variabelen met die factoren
o Unipolaire en bipolaire traits:
¨ Unipolair: gaan van 0 tot een zekere hoeveelheid, 1 pool
¨ Bipolair: twee tegengestelde polen bv. aan de ene kant introversie en aan de
andere kant extraversie
, o Eysenck à orthogonale rotatie
¨ Gaat je resultaten beïnvloeden
¨ Wil zeggen dat je x- en y-as een rechte hoek vormt m.a.w. dat de scores op
de x-as niet in relatie staan met de scores op de y-as
¨ De 2 assen zijn onafhankelijk van elkaar (zeggen niets over elkaar)
o Cattell à oblieke rotatie
¨ Dan mogen factoren wel met elkaar in verband staan
¨ Resulteert in meer trekken dan de orthogonale methode
¨ Je factoren kunnen dan positief of negatief gaan correleren
à <90 graden = Positieve correlatie
à Correlatie = 1 => perfecte relatie
à >90 graden = negatieve correlatie
• De Big Five/Vijf factor model: taxonomie of theorie?
o McCrae en Costa zijn de ontwikkelaars van het vijf factoren model/de Big Five
o Zijn ervan overtuigd dat persoonlijkheidsstructuur kan ondergebracht worden in 5
belangrijke factoren
o Taxonomieën zijn geen theorieën
¨ Taxonomie = loutere omschrijving, classificatie
o Het vijf factoren model begon als een poging om de fundamentele
persoonlijkheidstraits aan de hand van factor analyse te identificeren
o Evolueerde tot een taxonomie
o In een volgende stap werd het model een theorie
¨ Een theorie die gedrag kan uitleggen en voorspellen
• Biografieën van Robert R. McCrae en Paul T. Costa, Jr.
o Robert McCrae is geboren in Maryville, Missouri in 1949
o Is de jongste van 3 kinderen
o Studeerde af aan Michigan State University als filosoof en behaalde nadien een
doctoraat in psychologie aan de Boston University, waar hij naar verwezen was
door Paul Costa
o Begon factoranalyse te gebruiken als een hulpmiddel om de structuur van
menselijke trekken te meten
o 1976: hij begon met Costa samen te werken in het nationale gezondheidsinstituut
o Paul Costa is geboren in Franklin, New Hampshire in 1942
o Hij studeerde af als psycholoog aan Clark University en behaalde zijn doctoraat in
menselijke ontwikkeling aan de University of Chicago in 1970
o De samenwerking tussen McCrae en Costa is zeer productief en resulteerde reeds
in meer dan 200 publicaties
o Ze zijn vertegenwoordigers van het vijf factoren model
• Op zoek naar de Big Five:
o Vijf factoren gevonden:
¨ Costa en McCrae pasten factor analyse toe op verschillende
persoonlijkheidsvragenlijsten en kwamen tot een vijf factoren oplossing
¨ De meeste persoonlijkheidspsychologen verkiezen dit model
à In verschillende culturen gevonden
à Stabiel over de tijd/leeftijd
¨ Ze wilden een taxonomie voor persoonlijkheidstrekken opbouwen
, ¨ Ze ontdekten vrij snel de trekken extraversie, neuroticisme en openheid voor
ervaring.
à Tot 1983 argumenteerden McCrae en Costa voor een 3-factorenmodel
van persoonlijkheid
¨ Tegen 1985 beginnen ze hun werk te rapporteren over de 5-factoren van
persoonlijkheid
à Voegden de items altruïsme/aangenaamheid en consciëntieusheid toe
• Beschrijving van de vijf factoren:
o Extraversie (<-> introversie)
¨ Hoog op extraversie = liefhebbend, sociaal, bespraakzaam, houden van
plezier…
o Neuroticisme (emotionele labiliteit vs. emotionele stabiliteit)
¨ Hoog op neuroticisme = angstig, zelfmedelijden, emotioneel, kwetsbaar voor
stress gerelateerde gebeurtenissen…
¨ Laag op neuroticisme = meer stabiele emotionele kenmerken
o Openheid
¨ Hoog op openheid = verkiezen afwisseling in hun leven
¨ Laag op openheid = voelen zich meer comfortabel bij vertrouwde mensen
en dingen
o Altruïsme
¨ Hoog = vertrouwend, meegaand, aanvarend, goed van nature
¨ Laag = achterdochtig, kritisch naar andere mensen
o Consciëntieusheid
¨ Hoog = systematisch gecontroleerd, georganiseerd, ambitieus,
prestatiegericht, hebben veel zelfdiscipline
¨ Laag = ongeorganiseerd
o McCrae en Costa waren het eens met Eysenck dat persoonlijkheidstrekken
principieel bipolair zijn.
à Je hebt een aantal mensen die hoog scoren op de ene pool van de factor en laag
op de tegenpool
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ranikemps. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
