Introductie ISW alle hoorcolleges + extra aantekeningen
55 keer bekeken 3 keer verkocht
Vak
Introductie Interdisciplinaire Sociale Wetenschap
Instelling
Universiteit Utrecht (UU)
HC 1: De protestantse werkethiek HC2: De gospel van rijkdom en geluk HC 3: De autoritaire persoonlijkheid HC 4: De andere onder ons HC 5: De treurige kant van het leven HC 6: Al die depressieve meisjes... HC 7: Schedelmeters en psychologen HC 8: De ene crimineel is de ander niet
HC 1 - De Protestantse Werkethiek
Interdisciplinaire theorievorming in klassieke en moderne sociaalwetenschappelijke literatuur
Vier interdisciplinaire thema’s
1. sociaal-economische status
2. in- en uitsluiting
3. internaliserende problemen (depressie, angst)
4. externaliserende problemen (agressie, geweld)
Klassieke theorievorming over verschillen in sociaal-economische status: Max Weber
Individu: Context:
- genen - opvoeding
- brein - groep
- persoonlijk - maatschappelijke context
link tussen religie en sociaal-economische status
Max Weber = Duitse socioloog
Die prostenstatie Ethik und der Geist des Kapitalismus (1920/1921)
1. Zijn protestanten rijker dan katholieke, moslims of niet geloven (in NL)?
2. Weber (1920/21): ‘’Waarom zijn protestanten en in het bijzonder calvinisten, rijker en beter
sociaal georganiseer dan katholieken?’’
Vermogen = waarde van je huis - je schulden
Mediaan = het gemiddelde vermogen
Cijfers 2010 CBS
Vermogen in moslim huizen is gemiddeld laag, inkomen protestanten is hoog
Geen kerkelijke gezindte in termen van vermogen doen niet zo goed
Afhankelijk van grootte van gezin en leeftijd
Protestanten zijn wel rijker dan mensen die niet naar naar de kerk gaan
Maatschappelijke context: duitsland 19e eeuw
- Eenwording
- Snelle industrialisatie
- Verstedelijking
- Stad = ‘’killing machine’’ → slechte arbeidsomstandigheden en epidemieën
- Kapitaal vs. arbeid
,Marx: Das Kapital 1867
- Verschillen in rijkdom, aanzien en macht zijn terug te voeren op klassen-positie van mensen
- Economische-politieke dynamiek voert tot explosie kapitalistisch systeem
- Weber zoekt ook buiten economisch-politieke structuur naar oorzaken verschillen
- Radenrepubliek nov 1918-1919
Weber: Die prostenstatie Ethik und der Geist des Kapitalismus
- In tegenstelling tot Marx gaat hij niet op klassenverhouding maar religieuze verhouding
- Wortels van het kapitalisme?
- Verschillen in rijkdom hebben (ook) een oorsprong in protestantse werkethiek die spoort
met een kapitalische mentaliteit
Biografie Max Weber 1864-1920
Zoon van welvarende ambtenaar, was slimme jongen
1897 krijgt hij ruzie met zijn vader en daarna gaat zijn vader dood
Hij belandt daarna in depressie → gaat daarna met zijn vrouw naar de VS
Protestants opgevoed
ProtenstanseWerkEtheik: Data
- Literatuur studie
- Economische en demografische data
- Verdere bronnen: preken en geschriften Calvijn en calvinisten
Geest van het kapitalisme (beschrijving van Weber)
Benjamin Franklin: Advice to a young tradesman (1748)
- Plicht tot arbeid
- Plicht vermeerderen kapitaal
- Rationele aanwending kapitaal en arbeid
- Fortuin is ‘’goed’’
‘houdt voor ogen dat tijd geld is’
- Arbeid als ‘’roeping/plicht’’
Hoe past die kapitalische geest dan bij het protestantisme?
Een ‘’protestantse werkethiek’’
Weber: overgang Katholieke werkethiek naar protestantse werkethiek
KWE Katholicisme:
- Arbeid minder belangrijk dan contemplatie (Thomas van Aquino)
- Als je goed leven wil moet je niet werken maar in klooster wonen en leven voor god
- Renteverbod → geld draagt geen vruchten, het wordt niet meer als je het zou ‘planten’ dus
onzin om meer terug te geven
PWE Calvijn:
- Arbeid als plicht → god wil dat we productief bezig zijn
- Rente, handel en winst toelaatbaar → je neemt zeker risico dus wil wel rente terug
,Bronnen ‘’Geest protestantisme’’
- Martin Offenbacher (Konfession und soziale Schichtung 1900)
- Emile de Laveleye (1822-1892)
- Matthew Arnold (1822-1888)
- Henry Th. Buckle (1821-1862)
- Pessimisme → slecht leven met ziektes en hoop ellende, pessimistisch wereldbeeld
- Godsvertrouwen → mensen die niet klagen en ellende kunnen verdragen zijn goede mensen
en gaan naar hiernamaals
- hoop op hiernamaals
PWE: 4 protestantse stromingen
Overeenkomst: hoe heeft god het met mij voor en zal ik in de hemel komen?
1. Piëtisme (Duitsland, laat 17e- midden 18e)
2. Methodisme (UK, US, midden 18e - nu)
3. Baptistisches secten
a. Mennonieten (NL, US, midden 16e - nu)
b. Quakers (NL, US midden 17e - nu)
4. Calvinisme (fr, scto, NL, US, middel 16e - nu)
PWE: belang ‘’predestinatie’’
Calvijn:
- Menselijke slechtheid
- Beperkte redding
- Geen sacramenteel heil → geen biechten
- Predestinatie = mensen gaan naar hemel of naar hel is al bepaald bij de geboorte
Fatalisme? → kan toch niks toen want god heeft alles toch al voorbestemd?
Predestinatie: psychologische en gedragsmatige consequenties
Calvijn zelf: ‘’Certitudo salutis’’
4 protestantse stromingen:
‘’Toetsen staat van genade aan eigen positie in de wereld’’
- → geen fatalisme maar:
- Werk als angstreductie → werken is afleiding van pessimisme
- Succes/rijkdom als voorteken
- Sociale activiteit → zorg voor andere en blijf bezig
PWE: moraal en gedrag
1. Werk centraal, religieus gelegitimeerd gegeven, hard werken als plicht
2. Rationeel levenshouding, planning arbeid
, a. Investeer in jezelf
b. Rente toelaatbaar
3. Vrije tijd en consumptie verdacht → ‘’kan beter werken dan luieren’’
4. Succes is belangrijk
5. Goed burgerschap en plicht
Hoe past kapitalische geest dan bij het protestantse werkethiek?
Geest Kapitalisme PWE
Plicht tot arbeid Hard werken als religieus gelegritimeerded
plicht
Rationele aanwending kapitaal en arbeid Rationeel levenshouding, planning arbeid
Vrije tijd en consumptie verdacht Vrije tijd en consumptie verdacht
Plicht vermeerderen kapitaal Succes is belangrijk
Fortuin is ‘’goed’’ Goed burgerschap een plicht
‘’PWE sluit naadloos aan op Geest Kapitalisme’’
PWE: maatschappelijke en culturele consequenties:
1. accumulatie bezit: rijkdom → mensen hard werken en investering zal leiden tot opstapeling
van bezit
2. economische rationele levenshouding
3. willige beroepsbevolking
4. flexibele beroepsbevolking
5. sobere, maar comfortabele levensstijl
‘’PWE stimuleert kapitalisme, PWE geeft in landen met een grote protestantse bevolking een
stimulans aan de economie’’
Weber verbindt het individuele met het maatschappelijke
Tot nu toe hebben we protestantisme beschouwd in UK, Duitsland en US
‘’Hoe zit het dan met het Calvinische Nl van de 17-eeuw?’’ → heeft Weber niet naar gekeken
Testcase: De Nederlanden
Nederlanden 17e eeuw
- sterk verstedelijkt
- ‘’rijk’’ → was ook heel veel armoede
- magneet voor immigranten
- politieke grootmacht
- zeer Calvinistisch
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper VeraEB22. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,09. Je zit daarna nergens aan vast.
