Hoofdstuk 1
1.1 Nederland als verzorgingsstaat
Verzorgingsstaat: een staat waarin de overheid zich actief bemoeit met de welvaart en het
welzijn van haar inwoners
Welvaart: de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
Welzijn: de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
Solidariteitsgedachte: in een groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar te
delen.
Collectief belang: iedereen heeft er belang bij als mensen er samen voor betalen.
Collectieve goederen: goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden, ook niet degene
die er niet voor betalen. Bijvoorbeeld dijken of wegen. Mensen die niet meebetalen zijn free
riders.
Er zijn 4 belangrijke functies voor een verzorgingsstaat:
- Verzorgen: biedt zorg voor wie door fysieke of psychische aandoeningen hulp nodig
heeft.
- Verzekeren: regelt dat we verzekerd zijn tegen verlies van inkomen. Al deze
regelingen hiervoor samen vormen het socialezekerheidsstelsel dat mensen verzekert
van een inkomen bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
- Verheffen: geeft iedereen de kans om zich te ontplooien en te ontwikkelen. Bijv.
onderwijs of musea.
- Verbinden: zorgt voor binding tussen mensen en versterkt de sociale cohesie.
Enerzijds door het socialezekerheidsstelsel en anderzijds omdat overheidsbemoeienis
de sociale ongelijkheid tussen mensen kan verkleinen
Sociale grondrechten zijn niet afdwingbaar bij de rechter maar de grondwet verplicht de
overheid wel om er actief naar te streven, daarbij gaat het om:
- Voldoende werkgelegenheid
- Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
- Bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu
- Volksgezondheid, voldoende woongelegenheid en maatschappelijke en culturele
ontplooiing
- Goed onderwijs
Bij de verzorgingsstaat horen niet alleen rechten, maar ook plichten. Zoals de
sollicitatieplicht en het betalen van premies.
1.2 Tussen plan en vrije markt
Dat NL een verzorgingsstaat is komt door keuzes uit het verleden, maar het had ook anders
gekund. Bijvoorbeeld:
, - Gelijkheid; planeconomie: communistische en socialistische denkbeelden zijn
gebaseerd op het ideaal van gelijkheid. In de communistische staatsopvang neemt de
staat daarom de totale verzorging van burgers op zich. Bij een planeconomie is geen
particulier ondernemerschap.
- Vrijheid; markteconomie: in de kapitalistische vrijemarkteconomie staat de waarde
vrijheid centraal. De overheid grijpt niet actief in op de economie. Hier zijn dus lage
belastingen en weinig sociale zekerheid.
1.3 Drie typen verzorgingsstaat
Een verzorgingsstaat vindt zich ergens tussen de planeconomie en de vrijemarkteconomie in.
Voor alle verzorgingsstaten geldt dat ze gebaseerd zijn op de waarden solidariteit en gelijke
kansen. Toch bestaan er verschillen tussen verzorgingsstaten. Hieronder de drie typen:
- Sociaaldemocratische verzorgingsstaat (of Scandinavisch model): hierbij bestaat er
een uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen en is gelijkheid de belangrijkste
waarde. In deze landen is een flexibele arbeidsmarkt en krijg je een uitkering bij
werkloosheid. Het is een duur systeem met dus hoge belastingen.
- Liberale verzorgingsstaat (Angelsaksisch model): hier worden waarden als eigen
verantwoordelijkheid, vrijheid en particulier initiatief belangrijk gevonden. Er is
weinig regulering van de marktwerking en veel wordt privé geregeld.
- Corporatisch (continentaal model): dit is een mengeling van de 2 modellen. De
nadruk ligt op het gezin. Er is een harmonieuze samenwerking tussen overheid,
werkgeversorganisaties en vakbonden wat leidt tot een ingeperkte vrije markt. Ook is
er een sterk ontwikkelde collectieve sector. Uitkeringen zijn inkomensafhankelijk.
Nederland past niet in 1 van deze modellen. De basis is corporatisch, maar sinds 1960-70 is
het sociale stelsel uitgebreid en ging NL richting een sociaaldemocratische verzorgingsstaat.
Hoofdstuk 2
2.1 Het begin van de verzorgingsstaat
In de eerste helft van de 19 eeuw was Nederland een nachtwakersstaat: een staat waarin de
overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de openbare orde en veiligheid.
Zorg werd door de kerk geregeld en er was vrije markt.
In 1854 kwam de armenwet die ervoor zorgde dat je ook van de overheid zorg kon krijgen
als je het van de kerk niet kreeg. Na deze wet volgden er meer sociale verzekeringen. Het
risico van arbeid werd erkend en er werd een begin gemaakt aan collectieve regelingen. Het
inzicht dat de overheid moest ingrijpen kwam vanuit alle politieke partijen:
- De confessionelen wilden zwakkeren beschermen en zagen de overheidsbemoeienis
als een aanvulling op hen. Ook waren ze bang voor een sociale revolutie.
- Socialisten streefden naar betere leefomstandigheden en een sterkere rechtspositie
van arbeiders.
- Liberalen zagen de onveiligheid in arbeiderswijken als een bedreiging van de
bestaande orde.
2.2 Opbouw van de verzorgingsstaat
In de 20e eeuw ontstond er behoefte aan collectieve goederen en diensten die de vrije markt
niet uit zichzelf produceerde. Daarmee ontstond na WO2 een gemengde markteconomie,
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper merelvandersluijs04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
