In het document is een vertaling/samenvatting te vinden van alle stof uit het boek die je moet kennen voor het tentamen van Cariologie in je eerste jaar. Ook de artikelen die je moet kennen heb ik samengevat en erbij gestopt. Het is dus een volledig pakket met de uitgewerkte toetsstof voor je tenta...
Simpel gezegd ontstaan cariës doordat bepaalde bacteriën in holtes in de tand suikers
fermenteren tot organische zuren. In het geval van melkzuur kan dit leiden tot het
ontbinden van het harde tandweefsel.
Teeth
De structuur van het kroon gedeelte van de tand is als volgt: het glazuur is het buitenste
laagje dat de dentine bedekt en de dentine bedekt vervolgens de pulpa. In de wortel bestaat
de buitenste laag uit cement dat weer de dentine bedekt en dit bedekt weer de pulpa.
Tooth development and tooth emergence
De mens heeft twee sets tanden: de primaire dentitie en de permanente dentitie. De eerste
tand die doorbreekt is vaak een snijtand in de onderkaak. Dit gebeurt meestal wanneer een
kind 6-8 maanden is. Alle tanden zijn volledig doorgekomen wanneer het kind rond de 2.5
jaar is en approximaal contact tussen de eerste en de tweede molaar is een jaar later te zien.
De eerste permanente tand die doorkomt is vaak de centrale snijtand of de eerste molaar.
Bij 90% van de kinderen gebeurt dit tussen de 5-6 jaar. De laatste tand die doorkomt is de
derde molaar. Dit gebeurt rond de 18 jaar. Tussen 5-6 en 12 jaar heeft een kind dus een
gemengde dentitie die bestaat uit zowel het primaire als permanente gebit.
Macromorphological terms
Plaatsen waar cariës ontstaan:
Primaire dentitie: voornamelijk op de approximale en occlusale vlakken en af en toe
op gladde vlakken langs de marginale gingiva.
Permanente dentitie: voornamelijk op de occlusale vlakken en het foramen caecum.
Later ook op de approximale vlakken.
Bij ouderen ontstaan cariës ook op wortel oppervlakken.
Occlusal surfaces
De kroon van tanden kan onderverdeeld worden in lobben (1 bij incisieven en tot wel 5 bij
de molaren). De mesiofaciale groeve tussen de lobben in kan cervicaal eindigen in een soms
diepe foramen caecum. Molaren hebben vaak minimaal drie fossa’s: mesiaal, centraal en
distaal. Elke lob heeft ook intersegmentale groeven.
,De totale hoeveelheid van groeven, intersegmentale groeven en fossa’s op het occlusale vlak
worden ‘groove-fossa system’ genoemd. De klassieke term is ‘pits and fissure system’.
Op het occlusale vlak ontstaan cariës voornamelijk in wijde fissuren en in de fossa gebieden.
Approximal surfaces
Op de approximale vlakken zijn er minstens drie macromorfologische kenmerken die
invloed kunnen uitoefenen op het ontstaan van cariës.
De wijdte en locatie van de approximale contact zone: approximale vlakken met
smalle contactpunten zoals bij de voortanden hebben minder kans op cariës dan
approximale vlakken van tanden met wijdere contactpunten zoals de molaren.
De kromming van de approximale vlakken: bepaalde molaren tonen een concaviteit
(ronde uitholling) op de approximale vlakken.
De margino-segmentale groeven: deze kunnen bijdragen aan een oneven contact
met de aangrenzende tand en de groeven kunnen zowel fissuur als groefachtig zijn.
The cervical enamel line and the roots
De cervicale glazuur lijn (CEJ) is de grens tussen de anatomische kroon en -wortel. Bij een
gezonde gingiva valt deze lijn samen met de marginale gingiva. De lijn is onregelmatig en
ruw, dus micro-organismen kunnen makkelijk vastgrijpen aan dit gebied van de tand. Naast
een aantal groeven op de wortel(s) bij bepaalde tanden, zijn er geen macromorfologische
structuren aanwezig in de wortels die cariës ontwikkeling bevorderen. Bij recessie zijn
nieuwe regio’s voor plaque vorming aanwezig waardoor wortel cariës zich kunnen
ontwikkelen.
De locaties waar cariës voornamelijk ontwikkelen zijn de occlusale vlakken, de approximale
vlakken en rond de marginale gingiva.
Enamel
Glazuur wordt gevormd door ameloblasten in drie achtereenvolgende stappen:
Ameloblasten scheiden proteïnes uit op een manier waarop de uiteindelijke vorm van de
tand is ontwikkeld. Gelijktijdig wordt een deel van dit proteïne vervangen door mineraal. Dit
is de ‘secretory phase’ van de amelogenesis. Het grote deel van de proteïnen wordt echter
vervangen door mineraal in de ‘maturation phase’ (rijping fase) van de amelogenesis die
plaats vindt gedurende een aantal jaren. De amelogenesis eindigt bij het
opkomen/verschijnen van de tanden wanneer de afgenomen ameloblasten samensmelten
met epitheliale cellen.
Chemical composition and structure of apatite crystals
96%-97% van het glazuur bestaat uit anorganisch materiaal. Het overige gewicht bestaat uit
organisch materiaal en water. Op basis van volume is 86% mineraal, 12% water en 2%
organisch materiaal.
,Een manier om de structuur van glazuur te beschrijven is om te kijken naar het kristallijn
niveau. Een kristal is een solide substantie waarin de atomen, moleculen of ionen
gerangschikt zijn in een geordend, zich herhalend patroon dat zich uitbreidt in alle drie de
dimensies. De kristallen die door ameloblasten gemaakt zijn bestaan uit calciumfosfaat. De
kleinste, zich herhalende entiteit van de kristallen in glazuur heeft de formule
Ca5(PO4)3(OH) en heeft de term hydroxyapatiet (HAP).
De kristallen zijn zeshoekig in dwarsdoorsnede met een diameter van ongeveer 40 nm. De
lengte is moeilijk te beoordelen, maar zit ongeveer tussen de 100nm en 1000nm^13.
Op chemisch gebied komen bepaalde vervangingen van de ionen in hydroxyapatiet voor. Dit
leidt tot een onzuivere vorm van hydroxyapatiet, bijvoorbeeld: vervanging met fluoride geeft
fluoride hydroxyapatiet (FHAP), met carbonaat geeft carbonaat gemodificeerd
hydroxyapatiet (CHAP), met magnesium geeft magnesium gemodificeerd hydroxyapatiet
(MHAP).
Fluorapatiet is een kristal waarbij (bijna) alle OH- ionen in HAP zijn vervangen door fluoride.
Dit komt in het menselijke glazuur niet vaak voor. Wat vaker voorkomt is dat een deel van de
OH- ionen van HAP vervangen worden door fluoride en dan wordt FHAP gevormd. Deze
kristallen hebben een lagere oplosbaarheid dan hydroxyapatiet en dit heeft weer een lagere
oplosbaarheid dan CHAP.
De individuelen kristallen zijn geordend in staven (prisma’s) die zich uitbreiden van de
glazuur-dentine grens naar het oppervlak met een diameter van 4-5 um. De kristallen in de
staven zijn allemaal geordend in dezelfde richting, behalve in de periferie (omtrek) waar de
kristallen van richting verschillen t.o.v. die in de kern van de staaf. Dit houdt ook in dat de
ruimte tussen de kristallen (ook wel het porie volume dat gevuld is met lucht, water of
proteïne) groter is in de periferie dan in de kern. Dit is van belang voor het vormen van
cariës gezien zuren en andere producten gemakkelijker penetreren door gebieden met een
vergroot porie volume.
Vanwege deze uniforme structuur van het glazuur met stevig verpakte kristallen, penetreert
ligt door het glazuur en wordt dit gereflecteerd of geabsorbeerd in de dentine. Goed
gemineraliseerd, permanent glazuur is doorzichtig en het is het onderliggende dentine dat
uiteindelijk de kleur aan de tand geeft.
Als het porievolume in het glazuur toeneemt, wordt het licht verspreid en gereflecteerd in
het glazuur en dit leidt tot een witte kleur. Primaire tanden hebben een groter porievolume
dan permanente tanden hebben in hun glazuur. Daardoor zijn primaire tanden witter dan
permanente tanden.
Klinisch ziet het glazuur er glad en egaal uit. Echter, onder hoge vergroting zit het
oppervlakte glazuur vol met ontwikkelingsstoornis defecten zoals pits, barsten en fissuren.
Ook zijn er normale anatomische onderdelen aanwezig zoals ‘Tomes’ process pits’ die
overeenkomen met de koppen van de ameloblasten. Er zijn dus velen oppervlakte
onregelmatigheden op het glazuur aanwezig waar micro-organismen zich kunnen vestigen.
In sommige gedeeltes van het oppervlakte glazuur, voornamelijk in de tanden van de
primaire dentitie, is het glazuur bedekt met kristallen die niet geordend zijn als staven, maar
de richting van de individuele kristallen is geordend loodrecht op het oppervlak. Deze laag
wordt het aprismatische glazuur genoemd. Deze laag kan problemen veroorzaken bij het
etsen van het glazuur voor sealing (afdichting) of hechtings procedures.
Glazuur is het hardste weefsel in het menselijk lichaam. Echter is het alsnog oplosbaar in
zuur met een pH lager dan 5.5. De anorganische inhoud van glazuur is HAP, FHAP, CHAP en
, MHAP. FHAP is minder oplosbaar dan HAP en HAP is weer minder oplosbaar dan CHAP of
MHAP.
The dentin-pulp organ
De dentine en de pulpa lijken wat betreft de functie en de ontwikkeling sterk op elkaar. De
odontoblasten, die dentine produceren, zijn van de pulpa gescheiden door slechts een cel
loze zone. In tegenstelling tot het glazuur blijft dentine gevormd worden na de vorming van
de kroon. Dit wordt de secundaire dentine vorming genoemd en dit leidt over tijd tot het
afnemen van grootte van de pulpa kamer.
Het gewicht van dentine bestaat voor 70% uit anorganisch materiaal, voor 18% uit organisch
materiaal en voor 12% uit water. Net als in glazuur bestaat het anorganische materiaal uit
HAP-kristallen (20nm in de lengte, <20nm in de breedte en 3.5 nm in de dikte), maar deze
zijn wel kleiner dan die in het glazuur. Net als in glazuur kunnen de ionen in dentine HAP
vervangen worden door andere ionen, bijvoorbeeld door fluoride.
90% van het organische materiaal bestaat uit collageen. De structuur van dentine bevat
dentinale buisjes die zich vasthouden aan het odontoblasten process, die omgeven worden
door periodondoblastische ruimtes, peritubulaire dentine en de intertubulaire dentine. De
mineraal inhoud verschilt in deze verschillende onderdelen van dentine. Het mineraal level is
het hoogst in de peritubulaire dentine. Dentine is een levend weefsel dat reageert op
stimulansen zoals cariës door verdere dentine vorming, met name buisvormige sclerose
(weefselverharding), maar ook reparatie dentine.
De pulpa bestaat, kijkend naar het gewicht, voor 25% uit organisch materiaal en voor 75%
uit water. De organische inhoud is verbindende weefselcellen (fibroblasten), vezels
(collageenachtig van nature) en grondsubstantie (proteoglycanen en fibronectine).
Arteriolen en venulen komen de pulpa binnen en verlaten deze via het foramen apicale en
accessoire wortelkanalen. De pulpa is sterk gevasculeert. Echter verandert dit met de
toename van leeftijd. De zenuwen volgen de weg van de bloedvaten en vaak is er een
bundel van een zenuw, arterie en vene te vinden verspreid om de pulpa. Uitbreidingen van
zenuwvezels in de pulpa zijn samen te zien met het odontoblasten process in de dentine.
Gevoel in de dentine en de pulpa is beperkt tot pijnreacties ongeacht de factor die de
reactie veroorzaakt. Pulpa pijn is meestal dof, kloppend en blijft een tijdje aanwezig.
Dentine pijn is scherp, stekend en van korte duur.
The cementum
Cement wordt gemaakt door cementoblasten en is het minst gemineraliseerde weefsel van
de drie harde tandweefsels. 65% van het gewicht bestaat uit HAP/FHAP of andere onzuivere
vormen van HAP. Net als bij dentine bestaat het overgrote deel van de organische matrix uit
collageen (23%). Cement is onderdeel van het aanhechting apparaat van de tand aan het
alveolaire bot. Cement speel geen grote rol bij de ziekte cariës omdat het vaak afgeschuurd
is op de voorkeursplaatsen bij oudere patiënten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nynkevandergeest. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €26,99. Je zit daarna nergens aan vast.
