Samenvatting Strafrecht
1 Het construct bestraffing
- Straffen
In verschillende levensdomeinen
Zelf iemand straffen
Kritische vragen over stellen
- Filosofische vragen
Geen bewijsbare antwoorden
- Nieuwe autoriteit en geweldloos verzet
Zorg dragen voor je kracht als gezagdrager
NIET: controleren gedrag kind/jongeren/ander
- Overheid
Legt straffen op wanneer er fundamentele waarden worden geschonden
Recht op leven en bewegingsvrijheid fundamentele waarden?
Doodstraf en levenslange gevangenisstraf: beperking op recht op leven en
recht bewegingsvrijheid?
Art. 3 EVRM: verbod op onmenswaardige behandeling en foltering
o Overheid uitzondering hierop maken?
- Hof van Cassatie arrest 14 juli 1924
Definitie straf (niet in Belgische strafrecht)
Is een leed door de wet bepaald en door de rechtelijke macht opgelegd als
een sanctie wegens een gepleegd misdrijf
- Recidiveonderzoek
Robert, Mine, Maes 2015
Op basis van Centraal strafregister
o Personen onderworpen aan maatregel/straf
57,6% recidiveert met 1 nieuwe veroordeling
Recidivesnelheid mediaan: 742 dagen
Frequentie 80% maximum 7 nieuwe veroordelingen
20% meer dan 7 veroordelingen
o Wederopsluiting na vrijlating uit gevangenis België
Snelheid 548 dagen
44,1% terug in gevangenis
- Strafrecht 2 rechtstakken
Materieel strafrecht
Formeel of strafprocesrecht
1.1 De doodstraf en levenslange gevangenisstraf
- Oudste recht op Nederlands grondgebied
Oud-Germaans recht
Leefden in stamverband waarvan familie bindende element was
Gewoontes + tradities bepaalden regels van toen
Geschreven recht bestond nog niet
Conflicten onderling opgelost
o Privékarakter
, o Geen overheidsinstantie kwam ertussen
o Lichtere vergrijpen: straf afkopen met schadevergoeding schade
hersteld
o Kleine verwijzing van het latere strafrecht
Overtredingen en straffen stonden vast
Straf stond in verhouding met aard en ernst vergrijp
o TALIOWET
Oog om oog, tand om tand
Persoon enkel hetzelfde aandoen
Slachtoffer of familie van slachtoffer deed dader of
familiedader hetzelfde aan
Terug kwaad weer wederwraak burgeroorlogen
- Opkomst steden 1200
Mensen leven dichter bij elkaar, afhankelijkheid
Verbod op eigenrichting (niet meer zelf wraak nemen)
Vergelding door de overheid
Slachtoffer diende een klacht in
o Niet? Rechter komt niet in actie
Rondtrekkende rechters vroegen aan volk om dader aan te wijzen, verdachte
o Passieve rol van rechters
Onderzoekt hoe betrokkene ligt bij bevolking en God
Irrationeel karakter van bewijsvoering (godsoordelen) water en
vuurproef
Straffen heel wreed
o Brandstapel, afhakken rechterhand, kruisiging
o Vernederend karakter en publieke strafuitvoering
o Openbaar ter dood veroordeeld
Voorbeeld: 1/5 kinderen sterven aan het kraambed: wie zijn die vroedvrouwen die
kinderen laten sterven? Door de duivel bezeten, Satan zit in hun lichaam, het zijn
heksen waterproef (gewichtloosheid) vastgebonden aan een stoel en in het water
gegooid als een verdachte een heks zou zijn dan drijft ze want in het water zitten de
krachten van God, God zou die heksen terugdrijven naar boven omdat ze
gewichtloos was en kunnen zweven. Als je zonk was je onschuldig maar dan ging je
wel dood want ze vergaten dat die jurken super zwaar waren
Nu: leugendetector
Stress, in hoeverre speelt dat hierbij een rol?
- Eind late middeleeuwen/ begin 13de eeuw
Kleine stap richting strafrecht van nu
Misdaden vervolgd als ze zo erg waren + niemand had klacht neergelegd
Rechterlijke macht
Wraak nemen
o Namens slachtoffer
o Namens algemeen belang
o Criminelen opsporen en vervolgen
ACTIEVE rol rechters
Actief opzoek naar waarheid
Vervolgende partij bewijs misdrijf leveren
, Proces verliep geheim
Strafuitvoering openbaar (REDEN HIERONDER)
Om potentiële misdadigers af te schrikken
Die gestraft werd als voorbeeld aan gemeenschap gepresenteerd worden
Morale les om later goede burger te zijn
Kennis van de wet opfrissen
Gevangenisstraf is geen goed middel
o Kost te hoog
o Niet openbaar
Hoofdbewijsmiddel = bekentenis
Foltering, pijnbank,
o Mensen gaan bekennen omdat ze van de pijn afwillen
o Link vandaag de dag: water boarding
Gevoel van verdrinken
Rechtvaardigen eigen gedrag
o Doet persoon goed om te bekennen
o Vrij zijn van zonde, enkel tot berouw kom je tot vergiffenis hemel
Misdaad in Middeleeuwen
= zonde en daad ongehoorzaamheid aan God of plaatsbekleders op aarde
o Straf als boetedoening
- Begin 19de eeuw
Lijfstraffen, ontering, schandpaal, gebrandmerkt
Geldboetes
- 21ste eeuw: pedagogische tik
- Link schandpaal met nu
Trial by media
Je proces is al bepaald door de media (gelekte info, mensen die woord
komen te staan)
Bart de Pauw
o Kan hij spreken van trial by media omdat hij zelf eerst de media
gebruikte om zijn onschuld te bewijzen?
- Verlichting
Verlichtingsfilosofen reactie op wrede onderzoeksmethoden (foltering, ongelijke
straffen)
Ergeren aan rechtspraktijk
Nieuwe ideeën
1: Proportionaliteitsbeginsel
Gerechtelijke wraak het lijden dat het misfdrijf teweeg had gebracht overtrof
Straf moet in verhouding staan met de ernst van de begane fout
2: Legaliteitsbeginsel
Ergeren aan dat de rechter eigen inzichten kon raadplegen en niet enkel
wetboek
o Willekeurige straffen opleggen
Beccaria
o Dei delitti e delle pene
Over delicten en straffen
Boek over rechten van verdediging
, o Niemand mag worden gestraft zonder voorgaande wettelijke
strafbepaling
o Geen straf zonder wet
o Rechter moet rekening houden met de letter van de wet
GEEN interpretaties
o Wetgeving transparant naar het volk toe
3: Subsidiariteitsprincipe
Beccaria: meest optimale straf de minimale straf is die effect heeft
Wetgeving: soort bestraffing + wijze van uitvoering meest efficiënt en indruk
nalaten
- Beccaria
Tegenstander doodstraf
Niet te verantwoorden, ondoeltreffend, barbaars
Doel straf: beveiligen samenleving
o Niet: vergelding
Staten met doodstraf hogere criminaliteitscijfers
Dader denkt
o Niks te verliezen hebben
Doodstraf werkt dus contraproductief en disprportioneel
Vb: Je dealt drugs in een land en weet dan dat de doodstraf
erop staat, er is geen andere uitwzg dan die drugs te dealen,
net extremere daden stellen omdat de doodstraf
contraproductief werkt
Gevangenisstraf is volgens hem beter
Voorzichtiger zijn als je levenslang in isolatie moet zitten
- Rousseau
Degene die moordt laat zien dat hij het maatschappelijk verdrag verbreekt
Op de voet met een oorlog met de maatschappij
Burgers jullie hebben destijds ervoor gezorgd dat de staat gelegitimeerd is om
straffen op te leggen omdat jullie met de staat (kunstmatige mens) een sociaal
contract, maatschappelijk verdrag hebben onderhandelt en hebben afgesloten
Niet aan houden heeft dus ook gevolgen
- Hobes en Rousseau
Als je geen wetten maakt geen staat invoert die straffen uitvoert
Mens zal wolf zijn voor medemens (oog om oog…)
o Chaos
- Beccaria
De staat heeft niet de bevoegdheid om doodstraf op te leggen
Staat ontleent zich bevoegdheden aan overdracht van bevoegdheden waarover
individuen beschikken in natuurtoestand
Individuen hebben niet de bevoegdheid om te beschikken over hun leven en
geen beschikkingsmacht over eigen leven
Recht op leven is onoverdraagbaar!!
Rechthebbende hebben er geen volledige beschikkingsmacht over
- Kant
Strafrecht is categorisch imperatief
Universele morele gebod de waardigheid van ieder mens te respecteren
Recht op leven is geen onvoorwaardelijk recht
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kaat27. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
