DEEL 1: Een inleiding in het recht
1.Een inleiding in het recht
1.1. Het ontstaan en de ontwikkeling van het recht
o Recht = eeuwenoud
o 3500 v. Chr. -> ontstaan van het schrift -> regels schriftelijk vastleggen
Vlugger + over grotere afstand bekend
Hoe? Op kleitablet of steen
o Het ‘wetboek’
Citaat: “oog om oog, tand om tand”
Van goddelijke oorsprong ‘Gods wil, was wet’
o Regels:
Ontstaan door traditie
Waarom? Om beter te kunnen samenleven met elkaar (nood aan organisatie)
o Wereldoorlog II
Oorlog = catastrofe op humanitair, economisch en politiek vlak
Oplossen door middel van internationale reglementering
o Globalisering
Toename internationale regelgeving
o Recht is dynamisch, wijzigbaar en complex
‘De juridisering van de samenleving’
Is ook aanwezig in de zorgsector
Nadeel: er wordt abstractie gemaakt van concrete
omstandigheden
Voordeel: de rechtsbescherming en mogelijkheid
tot emancipatie voor de cliënt in de zorg
o Hoofdvraag: Hoe kunnen wij streven voor de rechten van onze meest kwetsbaren?
1.2. Een definitie van het recht
Recht =
Een geheel van regels, opgesteld door de samenleving,
waardoor de belangen van de enkelingen die in de gemeenschap leven,
geordend worden, door middel van sociale dwang.
1.3. Kenmerken van het recht
1.3.1. Een geheel van regels
o Ongeschreven/geschreven – nationaal/internationaal
o Formuleren een gebod, een verbod of een handeling
Geen wetenschappelijke of morele regels (thema euthanasie)
o Verschil religie en morele regels:
Rechtsregels: kunnen worden afgedwongen
Morele regels: missen structuur om af te dwingen
1
MVW
,RECHT (periode2)
1.3.2. Opgesteld door de samenleving
o Systeem van verkiezingen -> democratie -> stemmen:
Verplicht vanaf 18 jaar
Voor iedereen vanaf 1947
Volksvertegenwoordigers via kiesrecht
o Democratie: het wetgevend orgaan
Taak: rechtsregels formuleren of aan te passen + ze uitvoeren
o Democratie = afkomstig van het Grieks
Demos = volk
Kratein = heersen
o Verschil met dictatuur en autoritaire regimes
Kennen geen democratie
Rechtsregels opgesteld + uitgevoerd door dictator of dictatoriaal bestuur
Beschikken over schijnparlement
1.3.3. De belangen van de enkeling die in de maatschappij leeft
wordt geordend
o Nood aan: organisatie in een complexe samenleving met conflicterende belangen
Evenwicht vinden tussen behoeftes en belangen
Anders: wanorde
Zonder organisatie -> ‘natuurtoestand’ = gevaarlijk – oorlog
o Nood aan: regels die duidelijk zijn en rechtszekerheid bieden
Rechten en plichten kennen
o Het maatschappelijk verdrag met de staat
Levert legitimatie van de overheid op
Voorwaarden:
Helder en duidelijk
Algemeen van karakter
Niet om de haverklap veranderen
Rechtvaardig …?
1.3.4. Afdwingbaarheid van het recht
o Wetgevend orgaan = regels opstellen, formuleren, aanpassen + uitvoeren
o Rechtelijke macht = staat in voor de sanctionering van de overtredingen van de
rechtsregel
o Vroeger (middeleeuwen): ‘oude tallio-wet’
“Oog om oog, tand om tand”
Privéwraakneming
o Nu: ‘geciviliseerde’ maatschappij
Bevel om iets niet of wel uit te voeren, om te betalen of uit te straffen
Onafhankelijke en onpartijdige rechtelijke macht, politie
o !!: naleving v/d regels moet kunnen worden afgedwongen om effectief te zijn
2
MVW
,RECHT (periode2)
1.4. Enkele belangrijke rechtsbegrippen
Voor concrete voorbeelden luister naar de lessen.
1.4.1. Objectief en subjectief recht
o Het objectief recht:
Bestaat uit rechtsregels -> verbieden of laten handeling toe
Opgelegd door de overheid -> afdwingbaar
Gelden voor iedereen in de samenleving
Vb. wetboeken
o Onze subjectieve rechten:
= recht of plicht die voor een specifiek individu of groep mensen geldt
o Plicht v/d werknemer om schadevergoeding te betalen
o Recht van de cliënt om een klacht neer te leggen + schadevergoeding te ontvangen
1.4.2. Rechtssubject en rechtsobjectief
o Een rechtssubject:
Een natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechten en plichten heeft
o Een rechtsobject:
Een ding, zaak waarop het rechtssubject zijn rechten kan uitvoeren (vb. huis)
1.4.3. Recht- of genotsbekwaam en handelingsbekwaam
o Rechts- of genotsbekwaam:
Een rechtssubject is bekwaam om rechten te genieten
Uitzondering: vooroordelen
o Handelings(on)bekwaam:
(On)geschikt om via het stellen van handelingen hun rechten uit te oefenen
Dit zelf en zelfstandig uit te voeren
Uitzonderingen: niet ontvoogde minderjarigen
1.4.3.1. De minderjarige en de meerderjarige onbekwame cliënt
o De minderjarige:
Kan rechten niet zelf uitoefenen -> handelingsonbekwaam
Moet vertegenwoordigd worden door voogd (vertegenwoordigheidsbevoegdheid)
Kinderrechtenverdrag:
Er wordt rekening gehouden met de mening van het kind
‘Decreet Rechtspositie van minderjarigen’
o Een meerderjarige:
Bekwaam zijn rechten zelf(standig) uit te oefenen
1.4.4. Rechtshandelingen en rechtsfeiten
o Rechtshandeling:
Het tot stand brengen van juridische gevolgen, zodat ze zouden ontstaan
o Rechtsfeit:
Het feit waaraan het objectief recht een rechtsgevolg koppelt
3
MVW
, RECHT (periode2)
1.5. Indeling van het recht
1.5.1. Privaat en publiek recht
o Het privaat recht:
= regelt verhoudingen tss (groepen v.) individuen en rechtspersonen
onderling
Omvat…
Het burgerlijk recht
Het handelsrecht
Sociaal recht
…
o Het publiekrecht:
= regelt verhouding tss de burger en de overheid, de interne organisaties v/d
overheid, de verhoudingen tss de staten op internationaal vlak
Omvat…
Het grondwettelijk recht
Het strafrecht
Sociaal zekerheidsrecht
…
o Publiekrecht en privaat recht
Vb. het arbeidsrecht
1.5.2. Nationaal en internationaal recht
o Nationaal recht:
= recht van toepassing binnen de grenzen van een bepaalde staat
o Internationaal recht:
Internationaal publiekrecht:
= regelt de wijze waarop staten onderling betrekkingen hebben met
elkaar + hoe ze hun afspraken vastleggen
Internationaal privaatrecht:
= zal uitmaken welk recht van welk land toepasselijk is, hoe ze het
zullen uitvoeren, …
4
MVW
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper margauxvanwettere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
