Werkveld KLP: klinische psychologie
1. Organisatie van de geestelijke gezondheidszorg
Geestelijke gezondheid = een toestand van welzijn waarin elke persoon zijn eigen potentieel
realiseert, waarin hij kan omgaan met de druk van het dagelijks leven, en waarin hij een bijdrage kan
leveren tot de gemeenschap waartoe hij behoort
Geestelijke gezondheidszorg
outreachend = professionals gaan buiten de muren van hun organisatie werken, en doen een
actief hulpaanbod in de leefwereld van de mensen
vermaatschappelijking van de zorg = de verschuiving binnen de zorg waarbij het streefdoel is
om personen met een (psychische) kwetsbaarheid met al hun mogelijkheden en beperkingen
een eigen zinvolle plek in de samenleving te laten innemen, en hen daarbij waar nodig te
ondersteunen en dit zoveel mogelijk in hun natuurlijke omgeving te doen
ervaringsdeskundigheid = mensen met een psychische kwetsbaarheid die al ervaring hebben
(als cliënt) met de geestelijke gezondheidszorg, die ervaringen van lotgenoten kennen en die
gemotiveerd zijn om zich in te zetten in het kader van dit leerproces (informele zorg)
o begeleider in de GGZ met ervaringsdeskundigheid: ook scholing (formele zorg)
Steunpunt Geestelijke Gezondheid = streeft naar geestelijke gezondheid als deel van
kwaliteitsvol leven voor elk individu in Vlaanderen en wil komaf maken met vooroordelen en
taboes rond geestelijke gezondheid
Beroepsvereniging voor Psychologisch Consulenten (BPC) = één van de beroepsverenigingen
voor professionals waarin overleg en afstemming centraal staan
o inspireert, verbindt en vertegenwoordigt
1.1 Aanbod van geestelijke gezondheidszorg in België
Subsidiariteitsprincipe = men kiest eerst de meest persoonsgerichte, minst ingrijpende en meest
kortdurende zorgvorm en pas als dit niet voldoende is, zet men meer ingrijpende en meer
gespecialiseerde hulp in
Stepped care principe = cliënten moeten via de eerstelijnsgezondheidszorg bij de juiste vorm van
hulpverlening belanden - eerst wordt er op snelle, goedkope en minder gespecialiseerde wijze
problemen aangepakt, als dit niet werkt kan er meer specialistische hulp ingezet worden in een
hoger echelon (echelonmodel) (= getrapte zorg)
Getrapte zorg = men start onderaan de trap met de minst ingrijpende hulpverleningsvorm en gaat
een trap hoger indien dit niet voldoende zou zijn, hoe hoger de trap hoe ingrijpender en intensiever
de hulpverlening aangezien de behoefte van de cliënt aan frequenter contact groter wordt
A. Zelfzorg
voorbeelden: zelfhulpboeken, mediteren, gezond eten, sporten, voldoende slapen
1
,B. Informele zorg in de gemeenschap
mantelzorg = de natuurlijke persoon die vanuit een sociale en emotionele band een of meer
personen met verminderd zelfzorgvermogen, niet beroepshalve maar meer dan occasioneel,
helpt en ondersteunt in het dagelijks leven
patiëntenverenigingen = vrijwilligers die ondersteuningsprojecten opzetten en wederzijdse
hulp en informatie aanbieden
maatschappelijke diensten die niet rechtstreeks psychische hulp verlenen maar wel een
direct verband hebben met de GGZ (scholen, OCMW, VDAB, lokale overheden, mutualiteit)
zelfhulpgroepen = lotgenoten die je begrijpen en ondersteunen
duo-werking of buddywerking = vrijwilligers bieden zorg aan persoon
o duo-werking: één op één koppeling tussen persoon en vrijwilliger
o buddywerking: getrainde vrijwilliger ondersteunt iemand met een verslaving of
ernstige ziekte
Informele zorg = alle zorg en ondersteuning die geboden wordt door niet-professionelen
C. Eerstelijnsgezondheidszorg
formele hulpverlening, laagdrempelig, grote differentiatie in cliëntenpopulatie, generalistisch
huisarts en wijkgezondheidscentra
Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW)
tele-onthaal: anoniem telefonisch gesprek op nummer 106
zelfmoordlijn: anoniem op nummer 1813
Awel: laagdrempelige hulplijn voor kinderen en jongeren op nummer 102
Centrum voor Leerlingbegeleiding (CLB)
D. Geestelijke gezondheidsdiensten in de gemeenschap
gespecialiseerd in één bepaalde doelgroep of problematiek, vraagt meer tijd en intensiever,
na doorverwijzen van eerstelijnsgezondheidszorg of op eigen initiatief
Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG): screening, vroegdetectie, behandeling
Initiatieven voor Beschut Wonen (IBW): zorg aan volwassenen na psychiatrisch ziekenhuis
Psychiatrische Zorg in de Thuissituatie (PZT): mobiel, gestabiliseerde psychiatrische cliënten
initiatieven voor dagopvang: verslavingsproblematiek of NAH
Psychiatrische Verzorgingstehuizen (PVT): geen behandeling maar continue begeleiding
voorzieningen voor psychosociale revalidatie van volwassenen psychiatrische patiënten
privépraktijken en groepspraktijk
D. Psychiatrische diensten in algemene ziekenhuizen
Psychiatrische Afdelingen in Algemene Ziekenhuizen (PAAZ): kort verblijf, crisissituatie
E. Faciliteiten lang verblijf en gespecialiseerde psychiatrische diensten
Psychiatrisch Ziekenhuis (PZ) met gespecialiseerde afdelingen
o gerontopsychiatrie of ouderenpsychiatrie
o kinder- en jeugdpsychiatrie (K-dienst)
o centrum moeder en baby
forensische psychiatrie: psychiatrische zorg na misdrijf
o Forensische Psychiatrische Centra (FPC): misdrijf maar horen niet thuis in de
gevangenis, hoge nood aan beveiliging
2
, 1.2 Geestelijke gezondheidszorg online
Online GGZ of E-mental health care = het gebruik van ICT ter ondersteuning en verbetering van GGZ
2. De rol van de psychologisch consulent in de GGZ
Psychologisch consulent (PC)
≠ assistent van de psycholoog, ≠ toegepast psycholoog
verschil ondersteunend en autonoom: juridische eindverantwoordelijkheid, zelfstandigheid
psychologisch consulent: ondersteunend gezondheidszorgberoep, 3-jarige BA opleiding
klinisch psycholoog: autonoom gezondheidszorgberoep, 5j master opleiding, zelfstandig
psychotherapie: autonome gezondheidszorgberoepen + 4-jarige therapieopleiding
Rollen en taken psychologisch consulent
psychodiagnosticus: wie komt met wat net nu naar hier
psychologisch dienstverlener: psycho-educatie, training, coachen, counselen
moderne professional: persoonlijke ontwikkeling, teamspeler
3. Werksettings klinische psychologie
Geestelijke gezondheidsbevordering
Samenlevingsopbouw
Eerstelijnspsychologie
Neuropsychologie
Psychosociale rehabilitatie
Vroeginterventie en begeleiding
Gerontopsychologie
Gezondheidspsychologie
Kinder- en jeugdpsychiatrie
Psychiatrie volwassenen
Forensische psychologie
Geestelijke gezondheidszorg voor personen met een beperking
Onderzoek en/of ondernemerschap binnen de klinische praktijk
3.1 Werksetting: geestelijke gezondheidsbevordering
Geestelijke gezondheidsbevordering
= alle acties en interventies met als doel de geestelijke gezondheid behouden of versterken
LOkaal GezondheidsOverleg (LOGO): projectmatig
Sensoa: seksuele gezondheid
mutualiteiten: ziekteverzekering
Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ): Kenniscentrum, Vormingsdienst, Zelfmoordlijn
Psychologische dienstverlener + Moderne professional
3