Samenvatting
Geschiedenis Memo 4/5 HAVO H3 t/m H10.1 samenvatting
- Vak
- Niveau
Geschiedenis Memo 4/5 HAVO H3 t/m H10.1 samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
Voorbeeld 3 van de 27 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
13 beoordelingen
Door: oumaimanahi004 • 4 maanden geleden
Door: macydekroes • 8 maanden geleden
Door: lasseopdam • 1 jaar geleden
Door: martjedequay • 1 jaar geleden
Door: davidpetersnl • 1 jaar geleden
Door: marleenduijf • 2 jaar geleden
Door: hansineke • 2 jaar geleden
Verkoper
Volgen
veravdwijngaard
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
H3 Veranderend mens- en wereldbeeld Renaissance = ‘wedergeboorte’ van deklassieke cultuur, periode tussen 1300 en
3.1 de renaissance
1600, begon in Italië, typerend is genieten
Tijdens Renaissance kwam er een mentaliteitsverandering. Er op aarde (carpe diem = pluk de dag) ipv.
ontstond een verandering in het mens- en wereldbeeld. De (memento mori = gedenk te sterven).
mens vertrouwden meer op zichzelf en stelden zichzelf
centraal. Het ideaalbeeld werd de umo universale genoemd: iemand die zichzelf volledig ontplooide
(Leonardo da Vinci, hij had een diepe interesse in de mens en zijn wereld.)
Mensen zochten nieuwe inspiratie in de cultuur van de Grieken en Romeinen uit de oudheid. De
belangstelling van geleerden voor de antieke literatuur, poëzie en geschiedenis => humanisme.
Middeleeuws en Renaissancistisch denken was een combi. Mensen die belangstelling voor het leven
op aarde hadden konden wel in god blijven geloven.
Oorzaken voor het veranderend mens- en wereldbeeld:
- (sociaal economisch) Door handel en ambacht ontstonden er in de Italiaanse stadstaten rijke
burgers, die geld hadden om kunst en cultuur te ondersteunen.
- Rijke burgers in Italië voelden zich verwant met de oude Romeinse stadscultuur en gaven daarvoor
voorkeur aan kunstenaars die deze band met de oudheid gestalte gaven.
- Verloren gewaande teksten van klassieke auteurs kwamen weer beschikbaar. (gevonden in
kloosters en via handelscontacten).
De nieuwe denkbeelden konden zich snel verspreiden, dit was het gevolg van de boekdrukkunst: de
kunst om met losse letters boeken te drukken. Kunstenaars en geleerden konden in EU kennisnemen
van de renaissance, daardoor kon het centrum van kunst en wetenschap naar Noord-Europa
verplaatsen. Humanisten keken kritisch naar de Latijnse Bijbelvertaling.
Desiderius Erasmus vertaalde het Nieuwe Testament vanuit het Grieks om te zien hoeverre de
geloofspraktijk afweek van de oorspronkelijke leer. Dat deed hij omdat hij kritiek had op de leefwijze
van priesters en monniken. Hij wilde daar verandering in brengen zonder dat het christelijke geloof
uiteen zou vallen.
3.2 Europeanen ontdekken de wereld
Hoe kwam het dat Europeanen vanaf de 14 e eeuw wereldzeeën te bevaren?
1. Sociaal economisch Handelsroutes werden minder toegankelijk door: ineenstorting van het
Mongoolse rijk. (Het Mongoolse rijk zorgde voor rust en veiligheid) Het Ottomaanse Rijk
vroeg steeds hogere ‘handelsbelastingen’.
2. Technologisch Technisch werd het mogelijk om over zee te varen: Schepen werden sneller,
en zeewaardiger, uitvinding van het kompas en er kwamen betere zeekaarten.
3. Cultureel-mentaal Christendom verspreiden.
Leiders van ontdekkingsreizen werden in EU beroemd. De reizen waren spannende en riskante
ondernemingen. Het doel van de Reizen was om India te bereiken. Vasco da Gama: voer langs Afrika
en bereikte India, Columbus: ontdekte Amerika voor de Europeanen, Willem Barendsz: kwam vast te
zitten in het ijs op Nova Zembla. De reizen leverden EU veel rijkdom en kennis op. Continenten
bleken er anders uit te zien dan werd gedacht, er bleken onbekende gebieden te bestaan, kustlijnen
werden beter in kaart gebracht. In nieuw ontdekte gebieden leefde mensen met andere gebruiken.
Er ontstond de drang om de ‘nieuwe’ volken te bekeren tot het Christendom.
,Gevolgen van de ontdekkingsreizen:
- cultureel mentaal Ander wereldbeeld in Europa
- Het Christendom verspreidde zich.
- Sociaal economisch Er ontstond een wereldeconomie, hierbij werden er op grote schaal producten uit
verschillende werelddelen uitgewisseld. Veel Europeanen werden schatrijk.
- Verplaatsing van Afrikanen naar Amerika om slavenwerk te verrichten.
- Politiek bestuurlijk Veel Indiaanse koninkrijken werden van de aardbodem geveegd. Dit kwam door
misbruik, geweld en veel bleken geen afweersysteem te hebben tegen ziekten van Europeanen.
Reformatie = ‘hervorming’ doelen we
3.3 De reformatie
op 16e-eeuwse pogingen het Christelijk
De Monnik Maarten Luther kwam in 1517 in actie. In zijn stad geloof van alle misstanden te zuiveren.
werden er aflaatbrieven verkocht. Luther reageerde door een
brief te sturen met 95 stellingen waarbij hij zijn visie gaf. Hierbij begon een conflict dat zou uitlopen
tot een scheuring in de Christelijke kerk. Luther had kritiek op:
1. Aflaatbrieven: = papieren bewijs van kwijtschelding van zonden omdat je goede werken had
verricht. Volgens Luther werden je zonden alleen vergeven als je Jezus daar oprecht om
vroeg.
2. Heiligenverering: Heiligen waren mensen die tijdens hun leven uitzonderlijk vroom waren
geweest of bijzondere daden hadden verricht waardoor ze dicht bij God stonden. Ze werden
gezien als bemiddelaar tussen de gelovige en God en zouden hulp kunnen bieden in moeilijke
situaties. In de bijbel stond dat men geen beelden mocht maken en niemand anders mocht
aanbidden dan God.
3. Sacramenten: de kerk had rituelen: doop, vormsel, avondmaal, biecht, huwelijk, sacrament
voor zieken, wijding tot priester. Luther accepteerde die 3 omdat die rechtstreeks te maken
hadden met het verkrijgen van vergeving van zonden.
4. Organisatie van de kerk: Luther accepteerde niet dat de paus zich een gezag toe-eigende dat
alleen aan god toebehoorde: het schenken van vergiffenis. Gelovige moesten zelf op zoek
naar god door de bijbel te lezen, priesters waren niet nodig!
Luther wilde de kerk van binnenuit hervormen. De kerk ging Luther en gelijkstemden uiteindelijk
vervolgen. Dat leidde tot een kerkscheuring. Johannes Calvijn had ook kritiek op de kerk, ze
verschilden wel met elkaar dus richtte beide een eigen kerk op.
Omdat steeds meer mensen de katholieke kerk verlieten werd het Concilie van Trente (1545-1563)
georganiseerd uitkomsten waren:
- Verkoop van aflaatbrieven werd verboden.
- Heiligen mochten worden vereerd maar niet worden aanbeden.
- Ketters moesten harder worden aangepakt. Daarvoor werden kerkelijke rechtbanken (inquisitie)
opgericht.
Deze reactie van de katholieke kerk op reformatie noemen we de Contrareformatie.
Gevolgen van de reformatie:
- politiek bestuurlijk uitbraak van grote oorlogen in EU in 16 e en 17e eeuw.
- verdelen van EU in katholieke en protestantse gebieden .
- Cultureel mentaal Het uiteenvallen van Middeleeuwse kerk.
- Het uiteenvallen van lokale geloofsgemeenschappen.
, Scandinavische landen > Lutheranisme: Maarten Luther
Noordelijke Nederlanden > Calvinisme: Johannes Calvijn
Protestantse kerken
Katholicisme Lutheranisme Calvinisme (ook wel hervormde of
gereformeerde kerk genoemd)
Je komt in de hemel door de Je komt in de hemel door Je bent voorbestemd voor de hemel of
regels van de kerk op te oprecht geloof en berouw de hel. Op de hemel kun je alleen
volgen en goede dingen te over je zonden. hopen door hard te werken en sober te
doen. leven.
De paus is het hoofd van de De vorst is het hoofd van de Er is geen kerkhoofd: iedere gemeente
kerk. Verzet tegen de paus is kerk. Verzet tegen een vorst bestuurt zichzelf. Verzet tegen een
niet toegestaan. is niet toegestaan. vorst die zich misdraagt, is toegestaan.
Geestelijken mogen niet Geestelijken mogen trouwen. Geestelijken mogen trouwen.
trouwen.
Bijbel en uitspraken van De Bijbel is de basis van het De Bijbel is de basis van het geloof.
belangrijke geestelijken zijn geloof.
de basis van het geloof.
Er zijn zeven sacramenten. Er zijn drie sacramenten: Er zijn twee sacramenten: doop en
doop, biecht en avondmaal avondmaal.
(eucharistie).
Heiligen zijn een voorbeeld. Heiligenverering is afgoderij. Heiligenverering is afgoderij.
H4 Een nieuwe republiek in Europa
4.1 De opstand in Europees perspectief
In Nederland, Frankrijk en het Duitse rijk waren in de 16 e eeuw uitbarstingen over geloofskwesties.
Frankrijk
godsdiensttwisten, tussen adellijke katholieken en hugenoten, in de 16 e/17e eeuw. Dieptepunt de
bloedbruiloft in 1572, Franse hugenoten (protestanten) werden vermoord. Beide partijen wilden de
koning voor zich winnen en voorkomen dat de koning teveel macht kreeg. In 1598 edict van Nantes
hierdoor kregen de hugenoten enige vrijheid van godsdienst en kwam er een einde aan de oorlogen.
Duitse Rijk
De macht was hier verdeeld over allerlei vorsten en geestelijken. Een aantal hadden zich bekeerd tot
het protestantisme en raakte in conflict met Karel V (katholiek). Hierdoor ontstonden godsdienst-
oorlogen. Vorsten wilden hun zelfstandigheid en regionale macht behouden. 1555: vrede van
Augsburg: Karel V erkende dat elke vorst zijn eigen religie mocht kiezen. Vrede was hersteld. 1618:
dertigjarige oorlog: zowel godsdienstoorlog als oorlog om strijd om de macht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veravdwijngaard. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76462 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen