MAATSCHAPPIJ &
GEZONDHEID
1. Professioneel omgaan met diversiteit
1.1 Inleiding
Belangrijk!
Culturele diversiteit stijgt
Quick fixes -> gn oplossing (integendeel)
o Stereotypering
o Negeren vn individuele verschillen tss mensen met een zelfde achtergrond
1.2 Culturele competenties
Cyclisch proces met verschillende stadia
Culturele bewustwording
Culturele kennis
Culturele gevoeligheid
Culturele competentie
1.2.1 Culturele bewustwording
Inzicht in eigen identiteit/ eigen referentiekader
Beter omgaan met verschillen -> bewustwording
Niet alle verschillen zijn zichtbaar
Vb: beperkte gezondheidsvaardigheden, homoseksualiteit,..
Belangrijk maar niet zichtbaar
Iedereen heeft een meervoudige identiteit
Iemands sociale identiteit -> verschillende onderdelen
14 dimensies/assen vn Helma Lutz die sociaal leven bepalen
o Geslacht o Religie
o Seksuele oriëntatie o Gezondheid
o Huidskleur o Leeftijd
o Etniciteit o Verblijfsstatuut
o Nationaliteit o Bezit
o Klasse o Noord-Zuid/ Oost-West
o Cultuur o Maatschappelijke ontwikkeling
Eerste indruk => in hokjes plaatsen, vaak onbewust
Al dan niet hebben ve bepaald identiteitsonderdeel heeft invloed op positie en kansen
Discriminatie = strafbaar
, Kruispuntdenken (oog hebben voor volledig plaatje, oplossingen houden rekening met diverse, soms
samenlopende onderdelen die onze posities en kansen, privileges bepalen -> andere manier vn kijken)
o Verschillende discriminatiegronden kunnen samenlopen
o Meervoudige discriminatie
1.2.2 Culturele kennis
Bewustzijn van verschillende achtergrond + kennis -> bereidheid tot leren = essentieel belang voor stijgen vn
interculturele competenties
Veel info (ook online) over cultuursensitieve zorg
o Kennis en ervaringen van werken met mensen uit etnisch-culturele minderheden
Kennis + ‘echt’ contact
! culturele kennis mag niet leiden tot stereotypes
1.2.3 Culturele gevoeligheid
Omgaan met elkaar, hoe zorgvragers bekeken worden (als echte partners)
Open en neutrale vragen
1.2.4 Culturele competentie
Vereist synthese en toepassing vn eerder opgedane bewustwording, kennis en gevoel
Integratie in praktische handelingen
Herkennen en bestrijden vn vooroordelen, racisme en andere vormen vn discriminatie
o ! bespreekbaar maken in team + indien nodig ingrijpen (pesten, uitsluiting,..)
o Niet acceptabel! -> vroeg ingrijpen
2. Etnisch-culturele diversiteit
2.1 Omschrijving en definities
2.1.1 Superdiversiteit (Vertovec)
= complexe diversiteit
Volgens Geldhof zijn er 3 transities
Kwantitatieve transitie
o ‘majority-minority cities’ = in grote steden vaak meer diversiteit + migratie achtergrond
o Vb gastarbeiders, Polen die in bouw werken
Kwalitatieve transitie
o Verschillen binnen gemeenschappen soms groter dan tussen gemeenschappen
o Vb oudere en jongere van 1 familie verschillen soms meer dan jongeren onder elkaar
Normaliseren van diversiteit
o Minderheden zijn niet langer een uitzondering
2.1.2 Oorzaken vn superdiversiteit
Immigratie ih Vlaams Gewest
Stijgende migratie met positief saldo
o Versterkte internationale mobiliteit immigreren (nr dit land komen) & emigreren (weg gaan vn
thuisland)
o Positief saldo, meer immigratie dan emigratie
, Meeste internationale immigranten zijn EU burgers
o Indeling volgens nationaliteit
Belg
EU burgers (zonder Belgen)
Niet EU burgers
o Stijging van niet EU burgers die immigreren
Roemenen, Nederlanders en Bulgaren voorop onder Buitenlandse immigranten
o Belgen staan in 2019 bovenaan in top 10 vn nationaliteiten bij de internationale immigratie naar Vlaams
Gewest, gevolgd door Roemenië, Nederland en Bulgarije
o Meer mannen dan vrouwen
o Bij Marokkanen en Afghanen iets meer vrouwen dan mannen
Immigraties zijn vooral werkgebonden
Vluchtelingen, asielzoekers en mensen zonder papieren
Omschrijving & definities
o Vluchtelingen: op vlucht voor vervolging, geweld of oorlog, op vlucht voor gevaar vrijheid
o Migranten: op vlucht door honger, armoede, natuurramp, op zoek nr betere toekomst
o Dezelfde manier vn reizen maar fundamenteel verschillend
o Vluchteling in België -> asiel aanvragen
Tijdens aanvraag = asielzoeker
Als asiel goedgekeurd is is die persoon beschermt
Asielprocedure
o Erkenning als vluchteling na positieve asielprocedure
o Tijdens procedure -> asielzoekers of verzoeker om internationale bescherming
o Fedasil: geeft recht op opvang en begeleiding tijdens procedure
Collectief opvangcentrum
Nadien kleinschalige en individuele opvang
Toekomen in luchthaven -> worden opgesloten en starten procedure in gesloten centrum
o Dienst Vreemdelingenzaken
Bekijkt reden vn vlucht en of ons land wel bevoegd is voor de asielaanvraag
Dublinverordening
EUwet, bepaalt dat er binnen EU telkens maar 1 EU land bevoegd is om
asielaanvraag te behandelen, meestal aangrenzend land
o Commisariaatgeneraal voor vluchtelingen en staatlozen
Onderzoeken vluchtverhaal -> interview + aantoonbare bewijzen
Vluchteling of subsidiair beschermden
Vermoeiend voor asielzoekers -> gruwelijke verhalen opnieuw vertellen
o Raad voor vreemdelingenbetwistingen
In beroep gaan van keuze Commissariaatgeneraal
Kan keuze opheffen en toch beslissen asiel of bescherming te geven
Of dossier terug geven voor nieuw onderzoek
Of akkoord gaan met keuze Commissariaatgeneraal
o Raad van State
In beroep gaan tegen keuze raad voor vreemdelingenbetwistingen
Gaat niet in op verhaal asielzoekers maar controle of alles volgens de wet is gebeurd
Allerlaatste kans op asiel
Weinig asielzoekers slagen in nieuw onderzoek door Raad van State te verkrijgen
Negatieve beslissing?
o Uitgeprocedeerde asielzoekers (geen legaal verblijfsstatuut, geen papieren, geen opvang + bevel
om land te verlaten)
, Vluchtelingen
o Conventie vn Geneve (1951) -> vluchtelingenverdrag
= belofte om iedereen te beschermen die niet in eigen land beschermt wordt
o Voorwaarden
Gevlucht uit lang en bevinden buiten de grenzen
Terechte vrees om vervolgd te worden omwille van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke
overtuiging of sociale groep (vb homo’s, vrouwen,..
Geen bescherming in eigen land
o Aantonen dat ze individueel vervolgd worden om wie ze zijn, wat ze doen of welke bevolkingsgroep ze
behoren
o Mogen nooit meer teruggestuurd worden na erkenning -> non-refoulementprincipe
Vluchtelingen verdrag regelt rechten & plichten zoals onderwijs, werk en bestrijden
discriminatie
o Erkend vluchtelingen in België?
Recht op onbeperkt verblijf
Werken en officiële papieren
Familie laten overkomen
Na 5j erkend -> kans om Belgische nationaliteit aan te vragen
Mensen met subsidiaire bescherming
o Bij oorlog en geweld geen conventie vn Geneve
Oorlogsvluchtelingen: subsidiaire bescherming voor mensen op vlucht vn oorlog, geweld,
foltering,..
o Niet voor iedereen en minder rechten dan vluchtelingen
Mogen niet zomaar teruggestuurd worden
Na 5j wordt de situatie herbekeken, nadien om de 2 jaar
Situatie opnieuw veilig? Terug naar hun land
5j na asielaanvraag mogen ze blijven
Speciale vergunning om te mogen werken
Geen officiële documenten
Na 5j kans om Belgische nationaliteit aan te vragen
Mensen zonder papieren
= niet erkende asielzoekers -> uitgeprocedeerde asielzoekers
o Niet vrijwillig land verlaten?
Gedwongen
Eventueel in tussentijd in gesloten centrum
o Terugsturen is niet altijd gemakkelijk
Verdrag voor rechten vd mens en het antifolterverdrag
Niet terugsturen indien risico op vernederende/mensonterende behandeling of
straf/foltering/doodstraf
Zieke mensen mogen niet teruggestuurd worden als hun land hen niet kan behandelen
Zelfs oorlogsmisdadigers mogen niet teruggestuurd worden indien er kans is op zware
foltering of doodstraf bij terugkomst
Indien er geen luchthaven in hun land is
Ambassade van hun land wilt geen reisdocumenten afleveren
o Regularisatie aanvragen
Indien buiten wil om niet terug kunnen
Legaal leven en wonen
Te lange asielprocedure
Speciale procedure voor medische regularisatie
Prangende humanitaire redenen
