CULTUURWETENSCHAPPEN
I. De zaak cultuur: voor ons? SW? Wij voor cultuur?
II. Waarom doen we aan cultuurwetenschappen?
III. Hoe doen we dat?
I Cultuur
Waar gaat cultuur over?
(eten, muziek, verschil tssn culturen, facebook, overgangsrituelen)
– Universaliteit
– Breed en smal tegelijk
– Er is veel over te doen vb. Zoektocht naar Vlaamse cultuurcanon
– wiens cultuur: botsingen tssn verschillende culturen
– Corona beïnvloedt cultuur
I.I Welke impact?
– Deel van wie we zijn, deel ervan – verbindt, verdeelt
– Breed cultuur is alles en smal: wat en hoe we beleven (bv kunst)
– Doet iets met ons: willen onderscheiden, identificeren, gelijken definiëren! .. En daarvoor
is cultuur (als breed begrip) een optie.
– Cultuur: als impact op ons? vrij groot? Ja en neen – individueel ça va nog
– Hoe zijn we bepaald? Wat betekent dat voor ons als mens?
– Mogelijke elementen uit heden en verleden van cultuur beïnvloeden ons, maakten ons
tot wat we zijn: materieel, kunst, literatuur, muziek, ideeën, beleid, dynamieken, …
I. Impact van cultuur op ons : ça va nog…
Hoe worden we beïnvloed?
Cultuur: vb eten, zwaaien betekent hallo
Cultuur – wat met onze impact op cultuur?
Als individu: relatief, minimaal (zie piramide)
Tenzij er Na bepaalde via tijd – invloeden – bewegingen/groepen of shock
Bv? Door corona mag je geen hand meer geven dit kan zich doorzetten naar later dat het geen gewoonte
meer wordt om een hand te geven. Of bv kinderen kennen enkel mensen met mondmasker, rellen in
Nederland door avondklok, Trump invloed op Amerikaanse cultuur
Vb. Brugge en toeristen; chinezen met mondmasker → als zij een ziekte hebben om ons te beschermen, nu
begrijpen wij dat door Corona
Bv via migratie
“lange tijd dachten wetenschappers dat migrerende groepen bijna onveranderlijke identiteiten met zich
meedroegen, die ze importeerden in de gebieden waar ze zich vestigden. Meer recent is echter duidelijk
,geworden dat migratie altijd al complexer is geweest dan simpelweg een verplaatsing van groepen mensen
met een homogene cultuur en identiteit. Migratie leidde steeds tot culturele interacties en wederzijdse
beïnvloeding’.”
Dus toch wederzijdse impact..
Tuurlijk, in een bepaalde mate (cultuur is ook erg organisch en dynamisch)
Wat leert ons dat nu?
Cultuur heeft en geeft een eigenheid, moeten we proberen zien, inschatten: ze bepaalt
onze manier van sàmenleven (en context van ons beroep)
bekijken we ook als manier om onze praktijk (mens en mij) en onze ‘praktijken’
(interventies) in SW mee vorm te geven.
I. Cultuur - Impact specifiek gekaderd in sw
We doen interventies in een bepaald tijds/cultuur kader, en grijpen in op dat kader. We
leren kijken naar de wereld rondom ons: hoe zijn (groepen van) mensen gevormd door
hun referentiekaders, en hoe handelen we zelf naar onze referentie?
bv.Recent: tijden doen vragen als euthanasie bij voltooid leven en dergelijke aan bod komen
II. Waarom cultuurwetenschappen?
– Begripsmatige achtergrond
– Nodig om wereld rondom te kaderen (vergelijkend perspectief)
– Als SW’er handel je in complexe context
– Evoluties zien, tendensen, begrippen benoemen
– Zinvol standpunt/discussie ‘wat en wiens cultuur’: sociaal-politiek bewustzijn
Universeel bepaalt CULTUUR deels wie we zijn
Complexe context & Eenheid, in diversiteit
En wat we doen:
bv deelgroep studenten (kick-off) Throwbacks → Enkel te verstaan als lid/bekend met cultuur
Of hoe we kijken = op 3 niveaus handvatten via cultuurwetenschappen
1. Weten wat er gaande is
– Milieu, zorg en actie
Maar wereldwijde afspraken: hoe gelden ze nog en wat doet ons dat? En (hoe) raakt ons
dat?
Voor iedereen?
2. Actie?
Bv beleid kritisch doorlichten: praktijk inburgering
=> deel uit brochure
“Elke samenleving heeft eigen waarden en normen. Vlaanderen hecht veel belang aan
het respect voor het individu en de gelijke behandeling van iedereen,
de maatschappelijke solidariteit,d e scheiding van kerk en staat, het respect voor het individu”
,=> Hoe verschillend mensen ook zijn, in Vlaanderen is iedereen gelijk. Iedereen heeft de zelfde rechten en
plichten, ongeacht geslacht, religie, afkomst, inkomen, uiterlijk, seksuele voorkeur... Man en vrouw zijn
gelijkwaardig. Zij hebben dezelfde rechten, thuis en op het werk.
3. Opinie vormen?
Dekolonisering
“Er lijkt een muur van stilte te bestaan rond de kolonisatie. Om tot een echte verzoening te komen, zodat het
dekoloniseringsproces zich kan voortzetten, denken we dat verontschuldigingen van de Belgische staat een
eerste stap zouden zijn”, stelde Ahmed Reid,één van de leden van de VN-werkgroep rond mensen van
Afrikaanse afkomst. “De discussie moet zich breder afspelen dan enkel binnen de muren van het Koninklijk
Museum voor Midden-Afrika”.
Interesse-opinie-interventies-praktijk:
‘Nee, omgekeerd racisme bestaat niet’
Uitgescholden worden voor bleekscheet of een baan niet krijgen wegens een vrouwen- of
minderhedenquotum is geen ‘racisme’, zegt Sander Philipse. Er is namelijk geen systeem dat witte mensen
het leven moeilijker maakt dan dat van mensen van kleur. ‘Omgekeerd racisme is een bliksemafleider van
het werkelijke probleem.’
4. Interesse in mee-vorming van wereld/hier
Ook de geschiedenis van de "mensen zonder geschiedenis", mensen die in de
antropologie lange tijd zijn aangeduid als "primitieve volkeren, boeren, immigranten en
minderheden", moet worden bestudeerd.
Wolf maakt duidelijk, dat er reeds vóór de komst van de Europeanen uitgebreide
netwerken bestonden, die verschillende volkeren met elkaar verbonden.
Dus, waarom in ons beroepenveld?
– Begripsvorming
– Begrijpen context
– Discussies, interventies analyseren, standpunt bepalen
Resulteert in meer/betere algemene (culturele) competenties en actieve participatie Tot
goed samenleven
III. Hoe gaan we dat doen?
Bijvoorbeeld - wat doen wij met CW?
Toepassing bv in combinatie SW - antropologie:
Bv ouder worden in een veranderende samenleving= werken aan beeldvorming in zorg, culturen zorg..,
Vormingen;
Met als doel wijzen op gelijkenissen (wat we als mens delen) en verschil (hoe we dat
als cultuur vormgeven)
, Bv docu over rabot Gent: Christina Vandekerckhove
Bv: LABO vzw: Leopold II-laan wordt vervangen in Gent
Alone Together
1. Cultuur: enkele kaders
1.1 Inleiding
1.1.1 Antropologie als vertrekpunt voor een definitiekader
= begrijpen van context van ontstaan van antropologie → gaf cultuur & definities vorm
– Cultuur hangt vast aan antropologie
1.1.2 Achtergrond antropologie
Evoluties in tijdsgeest
A.) Verlichting (einde 18e eeuw)
→ leidde tot: aanzet moderne wetenschap/vrijheid
→ cultureel-filosofische en intellectuele stroming in Europa. Reactie op het dogmatische autoriteitsgeloof.
Doel: gebruik van de rede en het filosoferen te bevorderen, en bevordering van de wetenschap en
intellectuele uitwisseling. Bestrijden bijgeloof, verhouding recht in kerk en staat, intolerantie en kwamen op
voor zekere grondrechten.
– Rede, denken los van geloven (rationeel nadenken om zelf onze toekomst te bepalen)
– Wetenschap en techniek: industrialisering (nu ook nog van toepassing)
– Europa heeft de wereld verkend analyse is Europacentrisch
– Veranderende manier van denken/confrontatie met ‘de andere’