Plichtenleer en ethisch handelen
Michel De Montaigne “Confidence in others’ honesty is not light testimony of one’s own integrity”
Iemand die eerlijk is, verwacht ook eerlijkheid van de ander terwijl iemand
die vaak oneerlijk is het tegenovergestelde verwacht
Hoe jij tegen de ander aankijkt, zegt veel over jezelf
> Welke waarden en normen die je volgt Welke beslissingen en
> Welke cultuur je heeft gevormd handelingen je
> Wat je belangrijk vindt nastrevenswaardig vindt
Inleiding – grondslagen van de moraal
Jericho – 8500 jaar voor onze tijdrekening
Jordaanoever
Paar honderd inwoners die zich hadden gevestigd
Çatalhöyük – 7000 jaar voor onze tijdrekening
Huidige Turkije
5 000 tot 10 000 inwoners
Meer nood aan regels
Egypte – 3100 jaar voor onze tijdrekening
e
1 dynastie
100 000 inwoners
Verspreiding van het schrift
Babylonië – 1780 jaar voor onze tijdrekening
Grootste stad ter wereld
+ 1 miljoen inwoners
Codex van Hammurabi
> Reeks wetten en juridische beslissingen
> Gebaseerd op na te streven gedrag van de koning
> Beste bron om beeld te krijgen van sociale structuur in die tijd
> 300 oordelen bij 300 situaties
Griekse Oudheid – 5e eeuw voor onze tijdrekening
Eerste democratie onder Pericles
Liet Parthenon bouwen
Politiek actief
Ostracisme
Politiek handelen werd beoordeeld op juist of fout
Romeinse Rijk – Na onze tijdrekening
Hoogtepunt keizerrijk: 1e en 2e eeuw
Ca. 85 miljoen inwoners
Romeinse recht
Evolueert gedurende 2500 jaar
Mensenrechten?
Slavenhandel en afgedwongen belastingen
e
*18Opkomst
eeuw Christendom:
– I. Kant: Verlichting
trok de moraal naar zicht toe
Plichtenleer en ethisch handelen Bo Van Royen 1
,1948 – Eleonor Roosevelt: UVRM
1991 – Wonen en huisvesting: International Covenant on Economic Social and Cultural Rights
1831 – Belgische grondwet
Samenvatting
Morele normen zijn het product van menselijk samenleven om het samenhorigheid van de groep
te beschermen en versterken
De grondslag ervan ligt in het gezichtspunt van de mens zelf
Deel 1 – Ethische systemen
1 Begrippenkader
Ethiek Deel van filosofie. Letterlijk ‘houden van wijsheid’. Houdt zich bezig
met de vraag welke menselijke handelingen goed of toelaatbaar zijn
en welke slecht of niet toelaatbaar. Houdt zich bezig met het
onderzoek en de justificatie van ethische waarden, van morele
normen en waardestelsels.
Filosofie Ontstaan in het Middellandse Zeegebied tussen 800 en 500 vot: een
bepaald type samenleving ontwikkelde – de polis
Waarden Wat is nastrevenswaardig? – sterk cultureel bepaald
Normen Uitdrukking van waarden, hoe we ze omzetten in de praktijk (wetten
en regels)
- Specifieke gedragsregels
- Bepaald door en voor een bepaalde groep
Integriteit Geheel van gedragsvormen, kennis en attitudes om vertrouwen te
creëren en te behouden
Bepaald door
- Regelgeving
- Beperken van verleidingen, risico’s
- Vaardigheid van moreel oordelen
Individuele integriteit
- Doen wat je zegt, zeggen wat je doet
- Eerlijk en oprechtheid
- Betrokkenheid
- Geen emotionele veinzerij
- Op basis van eigen normen en waardenstelsel
Sociale integriteit
Verleidingen weerstaan uit je omgeving, machtspositie niet
misbruiken of bederven
Kun je niet een beetje doen: of integer of niet
Het juiste doen, ook als niemand kijkt – vanuit intrinsieke motivatie
Fatsoen moet je doen – morele houding dien je actief uit te dragen
en niet enkel te denken
Moreel dilemma Tegenstelling tussen professionele waarden
Plichtenleer en ethisch handelen Bo Van Royen 2
, Oorzaken van verleiding tot onprofessioneel gedrag
- Omvangrijke geldbedragen
- Prestatiedruk/concurrentie
- (On)duidelijk van gedragsnormen
- Ontlopen van verantwoordelijkheid onder dwang van bedrijfscultuur
(rol stagiair)
Moreel oordeel Wanneer is handeling/beslissing moreel juist?
Als die recht doet aan alle betrokkenen
Als die op basis van voldoende informatie is genomen
Antwoord altijd JA of NEE
2 Soorten ethische systemen
Trolleyprobleem
Keuze 1 –
Stuurwiel omslaan Keuze 2 – Rechtdoor blijven rijden
> Eén persoon sterft > Vijf personen sterven
> Vijf personen blijven leven > Eén persoon blijft leven
Principe
- Beter één dan vijf
- Nog altijd juister
Trolleyprobleem 2
Keuze 1 – Man van brug duwen
> Eén persoon sterft
> Vijf personen blijven leven
Door te duwen raak je
betrokken
Keuze 2 – Man niet van brug
duwen
> Vijf personen sterven
> Eén persoon blijft leven
Niet direct betrokken
Eén dode juister dan vijf?
Plichtenleer en ethisch handelen Bo Van Royen 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bovr4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.