Samenvatting is gemaakt aan de hand van de slides en uitleg van de prof. Af en toe met wat extra info bij moeilijke/onduidelijke stukken.
Samenvatting is zo gemaakt dat men de HOC eigenlijk niet meer moet bekijken.
Differentiële psychologie
Inhoud
1 Inleiding ............................................................................................................................. 9
1.1 Klassieke theorieën ...................................................................................................... 9
1.2 Hedendaags onderzoek naar persoonlijkheid .............................................................. 9
1.2.1 Kennis domein...................................................................................................... 9
1.2.1.1 Zes kennis domeinen ..................................................................................... 9
2 Persoonlijkheidstrekken over de tijd: Stabiliteit versus verandering ............................... 11
2.1 Conceptuele begrippen ............................................................................................. 11
2.1.1 Persoonlijkheidsontwikkeling ............................................................................ 11
2.1.2 Twee vormen van stabiliteit ............................................................................... 11
2.1.3 Persoonlijkheidsverandering: Twee definiërende kwaliteiten ........................... 12
2.1.3.1 Intern ........................................................................................................... 12
2.1.3.2 Aanhoudend ................................................................................................ 12
2.2 Drie niveaus van analyse ........................................................................................... 13
2.2.1 Populatie niveau ................................................................................................. 13
2.2.2 Groepsverschillen niveau ................................................................................... 13
2.2.3 Individuele verschilniveau ................................................................................. 13
2.3 Stabiliteit van persoonlijkheidstrekken over de tijd .................................................. 13
2.3.1 Stabiliteit van temperament gedurende eerste levensjaren (Baby en peutertijd
‘infancy’) .......................................................................................................................... 13
2.3.2 Stabiliteit doorheen kinderjaren (childhood) ...................................................... 14
2.3.2.1 Studie Saudino (2012): ............................................................................... 14
2.3.2.2 Enkele conclusies ........................................................................................ 15
2.3.3 Rangorde stabiliteit in volwassenheid ................................................................ 15
2.3.3.1 Rangorde stabiliteit van Big Five trekken................................................... 16
2.3.4 Gemiddeld niveau stabiliteit in volwassenheid .................................................. 17
2.3.4.1 Gemiddelde scores Big Five trekken op verschillende leeftijden ............... 17
2.4 Persoonlijkheidsverandering: enkele aspecten die meer opvallend veranderen ........ 18
2.4.1 Zelfwaarde .......................................................................................................... 18
2.4.2 Sensation seeking ............................................................................................... 20
2.4.2.1 Sensation seeking en impulsiviteit .............................................................. 20
2.4.3 Maturiteit ............................................................................................................ 20
2.4.4 Onafhankelijkheid en traditionele rollen ............................................................ 20
2.4.5 Voorspelbare veranderingen volgens toenemende leeftijd ................................ 21
2.5 Persoonlijkheidsverandering: cohorte effecten.......................................................... 21
1
,Aurélie Weverbergh 3BA PSYCH 2021-2022
VUB
2.5.1 Assertiviteit van vrouwen in reactie op veranderingen in sociale status en rollen
22
2.6 Persoonlijkheidsverandering voorspellen .................................................................. 22
2.6.1 Effect persoonlijkheid op relaties ....................................................................... 22
2.6.1.1 Recent onderzoek ........................................................................................ 22
2.7 Tussen stabiliteit en verandering: persoonlijkheidsfluctuatie ................................... 23
2.8 Samenvatting ............................................................................................................. 23
3 Genen en persoonlijkheid ................................................................................................. 24
3.1 Inleiding ..................................................................................................................... 24
3.1.1 Het menselijk genoom ........................................................................................ 24
3.1.2 Controverses over genen en persoonlijkheid ..................................................... 25
3.2 Begrippen en doel van gedragsgenetica .................................................................... 25
3.2.1 Doelen van gedragsgenetica ............................................................................... 25
3.2.2 Wat is erfelijkheid/overerfbaarheid? .................................................................. 26
3.2.2.1 Misvattingen over erfelijkheid .................................................................... 26
3.2.2.2 Nature-Nurture debat .................................................................................. 27
3.3 Methodes ................................................................................................................... 27
3.3.1 Kwantitatieve methoden in gedragsgenetica ...................................................... 27
3.3.1.1 Selectief kweken ......................................................................................... 27
3.3.1.2 Familiestudies ............................................................................................. 27
3.3.1.3 Tweelingen studies ...................................................................................... 28
3.3.1.4 Adoptie studies............................................................................................ 28
3.3.1.5 Voor en nadelen van verschillende methodes ............................................. 29
3.4 Belangrijke bevindingen ............................................................................................ 29
3.4.1 Persoonlijkheidstrekken ..................................................................................... 29
3.4.1.1 Als… dan…profielen .................................................................................. 30
3.4.2 Attitudes en voorkeuren ..................................................................................... 30
3.4.3 Drinken en roken ................................................................................................ 31
3.4.4 Huwelijk ............................................................................................................. 31
3.5 Omgevingsinvloeden ................................................................................................. 31
3.5.1 Het raadsel van gedeelde en niet-gedeelde omgevingsinvloeden ...................... 31
3.6 Genen en de omgeving: 2 belangrijke aandachtspunten ........................................... 32
3.6.1 Genotype-omgevingsinteractie ........................................................................... 32
3.6.2 Genotype-omgevingscorrelatie .......................................................................... 32
3.6.2.1 Passief ......................................................................................................... 33
3.6.2.2 Reactief ....................................................................................................... 33
3.6.2.3 Actief ........................................................................................................... 33
2
,Aurélie Weverbergh 3BA PSYCH 2021-2022
VUB
3.6.3 Invloed van omgeving op genexpressie ............................................................. 33
3.7 Moleculaire genetica .................................................................................................. 34
3.7.1 DRD4 ................................................................................................................. 34
3.7.2 SNP..................................................................................................................... 34
3.8 Gedragsgenetica, wetenschap, politiek en waarden .................................................. 34
3.9 Samenvatting ............................................................................................................. 35
4 Fysiologische benadering van persoonlijkheid ................................................................ 36
4.1 Inleiding, begrippen en geschiedenis ......................................................................... 36
4.1.1 Hersenschade en persoonlijkheid ....................................................................... 36
4.1.2 Fysiologische systemen ...................................................................................... 36
4.1.2.1 Fysiologische indicatoren ........................................................................... 36
4.1.2.2 Fysiologisch/biologisch causaal substraat .................................................. 36
4.1.3 Doel fysiologische benadering ........................................................................... 37
4.2 Fysiologische maten in persoonlijkheidsonderzoek .................................................. 37
4.2.1 Electrodermale respons/activiteit (huidgeleiding) ............................................. 38
4.2.2 Cardiovasculaire activiteit .................................................................................. 38
4.2.3 Hersenactiviteit................................................................................................... 39
4.2.3.1 Persoonlijkheid en fMRI ............................................................................. 39
4.2.3.2 Angst en fMRI ............................................................................................ 39
4.2.3.3 Persoonlijkheid en specifieke hersenstructuren .......................................... 40
4.2.3.4 Persoonlijkheid en verwerken van humor ................................................... 40
4.2.4 Andere metingen ................................................................................................ 40
4.3 Persoonlijkheidsdimensies met fysiologisch substraat .............................................. 41
4.3.1 Extraversie-introversie ....................................................................................... 41
4.3.1.1 Eysenck’s theorie: fysiologisch substraat ................................................... 41
4.3.2 Gevoeligheid voor beloning en straf .................................................................. 43
4.3.2.1 Integratie model van Eysenck ..................................................................... 44
4.3.2.2 Persoonlijkheid en gokken .......................................................................... 45
4.3.3 Sensatiezucht (sensation seeking) ...................................................................... 45
4.3.3.1 Onderzoek van Zuckerman: ........................................................................ 45
4.3.4 Neurotransmitters en persoonlijkheid ................................................................ 46
4.3.5 Ochtendtype/avondtype ...................................................................................... 47
4.3.6 Hersenasymmetrie en affectieve stijl ................................................................. 48
4.4 Samenvatting ............................................................................................................. 49
5 Evolutionaire benadering van persoonlijkheid ................................................................. 50
5.1 Evolutietheorie........................................................................................................... 50
5.1.1 Basistheorie en principes .................................................................................... 50
3
, Aurélie Weverbergh 3BA PSYCH 2021-2022
VUB
5.1.1.1 Natuurlijke selectie ..................................................................................... 50
5.1.1.2 Seksuele selectie ......................................................................................... 50
5.1.1.3 Genen en inclusieve fitheid ......................................................................... 51
5.1.2 Producten van evolutionaire processen .............................................................. 52
5.1.2.1 Adaptaties ................................................................................................... 52
5.1.2.2 Neven producten van adaptaties ................................................................. 53
5.1.2.3 Ruis of ad random variaties ........................................................................ 53
5.1.3 Misvattingen ....................................................................................................... 53
5.2 Evolutionaire psychologie ......................................................................................... 54
5.2.1 Empirisch testen van evolutionaire hypothesen ................................................. 54
5.3 3 domeinen van toepassing: ....................................................................................... 55
5.3.1 Menselijke natuur ............................................................................................... 55
5.3.1.1 Need to belong ............................................................................................ 55
5.3.1.2 Helpgedrag en altruïsme ............................................................................. 56
5.3.1.3 Universele emoties ...................................................................................... 58
5.3.2 Geslachtsverschillen ........................................................................................... 58
5.3.2.1 Aantal seksuele partners (verlangen naar seksuele afwisseling) ................ 59
5.3.2.2 Kwaliteit gewenst bij partners..................................................................... 60
5.3.3 Individuele verschillen ....................................................................................... 60
5.3.3.1 Perspectief 1 ................................................................................................ 60
5.3.3.2 Perspectief 2 ................................................................................................ 61
5.3.3.3 Perspectief 3 ................................................................................................ 61
5.3.3.4 Perspectief 4 ................................................................................................ 61
5.3.3.5 The big five en evolutionair relevante adaptieve problemen ...................... 62
5.4 Beperkingen van evolutionaire benadering ............................................................... 63
5.4.1 Ongekend verleden ............................................................................................. 63
5.4.2 Onbegrepen fenomenen ...................................................................................... 63
5.4.3 De wereld is anders nu ....................................................................................... 63
5.4.4 Alternatieve verklaringen ................................................................................... 63
5.4.5 Moeilijk toetsbaar ............................................................................................... 64
5.5 Samenvatting ............................................................................................................. 64
6 Intelligentie....................................................................................................................... 65
6.1 Inleiding ..................................................................................................................... 65
6.1.1 Waarom is intelligentie belangrijk? ................................................................... 65
6.2 Wat is intelligent zijn? ............................................................................................... 66
6.2.1 Definitie van intelligentie ................................................................................... 66
6.2.1.1 Impliciete intelligentietheorieën ................................................................. 66
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aurlieweverbergh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.
