BESTUURSRECHT
INLEIDENDE CASES
Bestuursrecht is zeer belangrijk !
Kilometerheffing invoeren om gebruik van de weg doet heel veel bestuursrechtelijke
vragen rijzen, als men een vergoeding wil vragen, is die van het gewest of van de
gemeente, mag men daar zomaar een vergoeding voor vragen, mag iedereen
hiervoor aangesproken worden ? Quid privacy ?
Mensen die bestuursrecht doen, zien alles van rechtbanken, burgerlijke rechter,
strafrechter, Hof van Justitie, noem maar op.
een enorme diversiteit.
COVID – 19 zal financieel één van de beste jaren ooit opleveren voor
bestuursrechtsjuristen. – het al dan niet voldoen aan bepaalde eisen van
mondmaskers, mogen deze ingevoerd worden uit China, mag dit allemaal zomaar ?
PRIVAAT VS. PUBLIEKRECHT
Onderscheid tussen privaatrecht en publiekrecht vervaagt wat maar blijft de grote
tweedeling. – je moet het privaatrecht goed beheersen vooraleer je het
bestuursrecht goed kan beheersen.
Intercommunale = intergemeentelijk samenwerkingsverband = belangrijk begrip in
het bestuursrechtelijk contentieux.
BESTUURSRECHT
= “het geheel van geschreven en ongeschreven rechtsregels met betrekking tot de
organisatie, de bevoegdheden, de werking en het optreden van het bestuur en
de rechtsbescherming van de bestuurde tegen het overheidsoptreden”
zeer interessant want wanneer overheden hun taak willen uitvoeren, hebben ze de
mogelijkheid om naast hun publiekrechtelijke bevoegdheid ook privaatrechtelijk op
te treden, bv. door contracten te sluiten.
rechtsbescherming ook typisch onder het bestuursrecht.
- Organiek criterium ( de ‘besturen’ )
= federale, provinciale, gewestelijke overheden.
- Functioneel criterium ( het ‘besturen’ )
Onderscheid omdat men wil duidelijk maken dat naast de klassieke overheden
(federaal, …) een heel ruim scala is dat ook een stukje van het overheidsgezag
uitoefent, soms zijn dat ook privépersonen die via een wet, decreet of
uitvoeringsbesluit of contract, een stukje van het bestuur gekregen, overgenomen
hebben. Vandaar dat het bestuursrecht veel meer is dan het organieke
overheidsconcept en regels vaststelt voor het functionele overheidscriterium.
,bv. jaarlijkse technische keuring voor vervuilende diesel, wie is dat ? dat zijn private
bedrijven die daarvoor door de overheid erkend zijn en via KB de macht krijgen om
onder bepaalde voorwaarden te beslissen dat bepaalde wagens mogen rijden.
overheid kan beslissen dat ze dit overlaten aan de private sector en niet aan
ambtenaren, maar de private sector moet daartoe wel erkend worden en ipso facto
worden er contracten gesloten hiervoor. – bestuursrecht moet voldoen aan formele
motivering enz. + rechtsbescherming ook van toepassing.
DEEL I – DEFINITIE, INDELING, KENMERKEN EN BRONNEN VAN
BESTUURSRECHT
DEEL II – ORGANISATIE VAN DE OVERHEID
Overheid heeft mogelijkheid om nieuwe figuren uit te vinden (in privaatrecht BV, NV,
… = beperkt ), duizenden rechtspersonen werden in het leven geroepen zonder dat
die echt in één vakje samen passen.
rechtsregels zijn dan anders als die van het privaatrecht.
OCMW bestaat juridisch nog maar zijn grotendeels lege dozen geworden.
DEEL III – INSTRUMENTARIUM VAN DE OVERHEID
bestuursrecht is veel meer privaatrecht dan écht publiekrecht, de eerste geschillen
voor de Raad van State gaan over personeelszaken. – meer contractuele dan
statutaire personeelsleden (dus vooral privaatrechtelijk arbeidscontentieux) maar
toch komen die voor de RvS:
1. Overheid kan zowel het privaatrecht aanspreken (contractueel)
2. Overheid kan evengoed statutair mensen te werk stellen.
Tweede belangrijk onderwerp: vergunningen.
je dient dossier in, overheid denkt daarover na, komt er vergunning, ja dan nee. –
te nemen of te laten, daarover wordt geen contract gesloten.
Absolute nummer 1 van geschillen voor Raad van State:
overheidsopdrachten/overheidscontracten. – gaat meestal over heel veel geld. dus
privaatrecht wordt toegepast maar heel wat bestuursrechtelijke principes =
bestuursrechtelijk sausje wordt erover gegoten.
ALGEMEEN EN BIJZONDER BESTUURSRECHT
Algemeen bestuursrecht
= generiek kader, algemene beginselen, aantal regels dat je in alle rechtstakken
terugvindt.
itt Nederland hebben wij geen algemene wet bestuursrecht, die die algemene
principes codificeert en op een heldere manier structureert maar om verschillende
redenen hebben we dat niet in België, de dag van vandaag.
,WEL Vlaams Bestuursdecreet maar al bij al is dat een vrij mager beestje.
Reden = onze staatsstructuur, ons bestuursrecht is versplinterd en maakt dat als je
een algemene wet wil maken die alle dienstverbanden samenbrengt, je al een
samenwerkingsakkoord moet sluiten of te gaan herfederaliseren.
We hebben een federaal kader(tje) en daarnaast heel veel regionale Vlaamse,
Waalse bestuursrechtelijke regels en principes. – dat maakt het niet zo evident. Wij
zullen het vooral hebben over het Vlaams en federaal bestuursrecht.
Bijzonder bestuursrecht
Uitzonderingsrecht ?
Klopt en klopt niet, bestuursrecht is vooral gegroeid uit het ontstaan van de Raad
van State – vooral gegroeid als uitzondering op het privaatrecht (uitz. Voor
statutairen). Daarom werden dan bijkomend ook bijzondere verplichtingen gecreëerd
voor de overheid maar intussen klopt dat niet meer dat dat daadwerkelijk een
uitzondering is. – wel nog steeds zeer belangrijke wisselwerkingen. – waar
publiekrecht beïnvloedt werd door het privaatrecht, worden de rollen omgedraaid en
sijpelen die beginselen zoals gelijkheidsbeginsel en non – discriminatie, door in het
privaatrecht, bv. in huurwetgeving of arbeidswetging etc.
Overheid heeft bijzondere bevoegdheden omwille van het feit dat ervan uitgegaan
wordt dat private personen inherent hun eigen privaat belang gaan behartigen. – dat
doel kan commercieel, maatschappelijk maar blijft een particulier belang.
Het evenwicht vandaag de dag is een beetje zoek – doorheen de jaren is de
rechtsbescherming tegen de bevoegdheden van de overheid te ver gegaan – die zijn
te zeer de overhand gaan nemen waardoor we in een situatie zijn gekomen waar het
voor overheid heel moeilijk wordt om dat algemeen belang nog op een voldoende
volledige manier te kunnen blijven behartigen.
Doordat het evenwicht is verzwakt, zoekt de overheid weer het privaatrecht – het
Hof van Cassatie heeft het principe van statutaire tewerkstelling uitgevonden en de
ratio hierachter is de volgende: in principe moet je statutair doen en bij uitzondering
contractueel – de ratio was dat een contractant bij overheidsdienst niet kan, omwille
van het feit dat die overheid ten allen tijde het algemeen belang kan behartigen,
wanneer dat verandert (veranderlijkheidsbeginsel), kan dat onmogelijk nog worden
behartigd. Bij een contractuele kan je niet zomaar van dag 1 op 2: ‘we verschuiven
uw functie naar een andere plaats.’ – want dit is een essentiële peiler van uw
arbeidsovereenkomst – DUS HvC zei dat je met een AO niet voldoende kan schuiven.
Afgelopen 50 – 60 jaar is door de vakbonden vooral die theoretische
flexibiliteit (reden statutaire karakter), dat we in een tegenovergestelde
situatie terechtgekomen zijn.
Bestuursrecht is ooit ontstaan als uitzonderingsrecht maar vandaag de dag
volledig zelfstandig MAAR nog steeds verregaande wisselwerking met
privaatrecht waarbij overheid gebruik maakt van het privaatrecht.
Bestuursrecht besmet privaatrecht (gelijkheid etc.)
, De evolutie die er lange tijd is geweest van verstrenging en beperking van
bijkomende verplichtingen, heeft ook een tegenbeweging doen ontstaan:
‘wederkerig bestuursrecht’ is een voorbeeld = de overheid heeft wel die
eenzijdige beslissingsbevoegdheid en daar moeten beperkingen voor worden
opgelegd MAAR we mogen niet blind zijn voor de realiteit, de burgerlijke
maatschappij heeft heel wat meer in de pap te brokken dan de ‘arme burger van
vroeger.’
Belangrijk dat de burger geen misbruik kan maken van de
beschermingsmaatregelen.
2 voorbeelden:
- Rechtspraak van RvS waar zij zegt dat wanneer u als klager komt op het
einde van een procedure over een overheidsopdracht en de overheid kan in
elk van die stappen een fout begaan, als die overheid in het begin van die
procedure een fout begaat en je als onderneming meegaat, je als
onderneming die meegaat, de hele procedure afloopt en dan kan die een jaar
later dat inroepen. – werd vaak ingeroepen met als kritiek dat dit niet kan: dit
is onbehoorlijk burgerschap. RvS gaat daar heel dubbel mee om – je kan
die truc nog steeds kan toepassen in vernietigingsprocedures MAAR in
spoedprocedures (kortgeding) mag je daar niet meer mee komen.
- Ook inspiratie voor Vlaamse decreetgever – probleem bij het
omgevingsrecht, erger omwille van 1) omgevingsvergunning bekomen duurt
vaak heel lang ( 2 – 3 jaar) 2) andere burgers zijn er de dupe van – als u een
vergunning aanvraagt bij uw gemeente en doorloopt heel het proces en uw
buur komt een jaar later: ‘dat zwembad dat u wil plaatsen, ben ik niet mee
eens.’ – die overheid heeft een foutje begaan dus gelieve uw vergunning te
vernietigen – dat is heel schrijnend voor de overheid maar nog meer voor die
burger.
De decreetgever heeft dan een decreet uitgevaardigd waarin zij zei
dat het niet ernstig is als we een procedure organiseren waar we
mensen uitnodigen om hun klachten te uiten en dat niet doen en later
toch naar de Raad voor Vergunningenbetwistingen gaan en dan hun
bezwaren gaan opwerpen – dat KAN NIET ! – ‘niet tijdig geklaagd,
geen toegang tot de rechter, punt.’
Is aangevochten geweest voor het Hof: ‘Decreetgever, u schendt het recht op
toegang tot de rechter.’ – men heeft dit gezegd dat men vond dat het niet kon dat
een burger niet volledig geïnformeerd is, de volledige toegang tot het Hof wordt
gezegd.
Fragmentarisch karakter – er is geen algemene wet Bestuursrecht MAAR wel
enkele pogingen om in het labyrinth van regels toch een lijn te trekken met het
Vlaams Bestuursdecreet + Lokaal Bestuursdecreet MAAR blijft een beperkte regeling
want heel wat andere overheden nog en afwijkende regels. => blijft een
lappendeken.
