Samenvatting theorie + gastcollege (Grant Thornton) algemeen boekhouden en kostprijsberekening VUB- gedoceerd door prof. Vandenhaute academiejaar
Wpo's zitten hier niet in! Wel zeer uitgebreide notities van de online tutorials + ppt's
• Financieel boekhouden (externe boekhouding)
• Jaarrekening analyse
• Auditing (controle op de jaarrekening)
• Management accounting (boekhouden voor intern gebouw)
Rode draad: slides! HB: bij deel 1 & jaarrekeninganalyse + de quizzen + oef van de les!
Management accounting: niets in boek, enkel het materiaal op Canvas
Examen: meerkeuzevragen (ook juist/fout) en ook open vragen. Ook giscorrectie! Voorbeeldvragen
staan in de quizzen.
1 Inhoudsopgave
2 H7: De boekhoudkundige verwerking van vaste activa .................................................................. 4
2.1 Omschrijving materiële vaste activa ....................................................................................... 4
2.1.1 Waardering materiële vaste activa ................................................................................. 5
2.1.2 Afschrijvingen materiële vaste activa.............................................................................. 6
2.2 Immateriële vaste activa ....................................................................................................... 11
2.2.1 Kosten van ontwikkeling (210) ...................................................................................... 11
2.2.2 Concessies, octrooien, licenties, knowhow, merken (211) ........................................... 12
2.2.3 Waardering van immateriële vaste activa (rekening 21) .............................................. 13
2.2.4 Oprichtingskosten (rekening 20) ................................................................................... 14
2.3 Leasing ................................................................................................................................... 14
2.3.1 Verschil t.o.v. huren auto .............................................................................................. 15
2.3.2 Voorwaarden voor leasing ............................................................................................ 15
3 H8: De boekhoudkundige behandeling van schulden ................................................................... 19
3.1 Schulden ................................................................................................................................ 19
3.2 Schulden m.b.t. personeel..................................................................................................... 20
3.3 De obligatielening .................................................................................................................. 24
3.3.1 Soorten obligaties.......................................................................................................... 29
4 H9: De evolutie van het eigen vermogen ...................................................................................... 38
4.1 De oprichting van een NV ...................................................................................................... 38
4.2 Gedetailleerde resultaatsverwerking .................................................................................... 42
5 H10 : Onzekerheden ...................................................................................................................... 52
5.1 Voorzieningen........................................................................................................................ 52
5.1.1 Soorten voorzieningen .................................................................................................. 52
5.1.2 Boekingen voorzieningen .............................................................................................. 53
1
,6 H13: Jaarrekeninganalyse.............................................................................................................. 55
6.1 Inleiding ................................................................................................................................. 55
6.1.1 Wat is een jaarrekening en waaruit bestaat ze? ........................................................... 55
6.1.2 De balans- Belgisch wettelijk schema............................................................................ 56
6.1.3 De balans- elders in de wereld ...................................................................................... 56
6.1.4 De resultatenrekening- Belgisch wettelijk schema ....................................................... 57
6.1.5 De resultatenrekening- elders in de wereld .................................................................. 57
6.1.6 Kasstromen (cashflow) versus winst ............................................................................. 57
6.1.7 Balans, resultatenrekening en kasstroomtabel- onderlinge relaties ............................ 58
6.1.8 Kasstroomtabel.............................................................................................................. 58
6.1.9 Doel van de jaarrekeninganalyse .................................................................................. 59
6.1.10 Diverse gebruikers ......................................................................................................... 59
6.1.11 Voorwaarden voor een goede analyse.......................................................................... 59
6.1.12 Bronnen ......................................................................................................................... 60
6.2 Horizontale en verticale analyse ........................................................................................... 60
6.2.1 Horizontale analyse- trendanalyse ................................................................................ 60
6.2.2 Verticale analyse............................................................................................................ 61
6.2.3 Voorbeeld Torfs ............................................................................................................. 62
6.3 Ratioanalyse .......................................................................................................................... 67
6.3.1 Balans- herstructureren ifv verblijfsduur ...................................................................... 67
6.3.2 Resultatenrekening- herstructureren volgens functie .................................................. 68
6.3.3 Liquiditeit ....................................................................................................................... 69
6.3.4 Exploitatie ...................................................................................................................... 72
6.3.5 Solvabiliteit .................................................................................................................... 76
6.3.6 Rendabiliteit .................................................................................................................. 79
6.3.7 Symptomen richting faillissement ................................................................................. 84
6.4 Kasstroomanalyse.................................................................................................................. 84
6.4.1 Cash is king .................................................................................................................... 86
6.5 Case study- Lotus Bakeries Belgium ...................................................................................... 87
7 Gastcollege: Module 3 Auditing- Grant Thornton ......................................................................... 87
7.1 Conceptueel kader ................................................................................................................ 88
7.1.1 Ontstaan ........................................................................................................................ 88
7.1.2 Wat is auditing? ............................................................................................................. 89
7.1.3 Wie moet een auditor aanstellen in België? ................................................................. 93
7.1.4 Onafhankelijkheid.......................................................................................................... 94
7.1.5 Auditberoep in België .................................................................................................... 96
2
, 7.1.6 ISA .................................................................................................................................. 98
7.2 Fasen van audit...................................................................................................................... 98
7.2.1 Klantaanvaarding ........................................................................................................... 98
7.2.2 Risico-analyse .............................................................................................................. 102
7.2.3 Risk responses ............................................................................................................. 113
7.2.4 Afsluiten controle ........................................................................................................ 117
7.2.5 Rapportering................................................................................................................ 129
7.2.6 Vragen studenten ........................................................................................................ 129
8 Management accounting: Deel 1- Introductie ............................................................................ 133
8.1 Management accounting en organisatiestructuur.............................................................. 133
8.1.1 Algemeen boekhouden versus Management accounting ........................................... 133
8.1.2 Doeleinden van Management accounting .................................................................. 135
8.1.3 De positie van accounting in de organisatie ............................................................... 137
8.1.4 De continue evolutie van management accounting ................................................... 138
8.2 Classificatie van kosten ....................................................................................................... 139
8.2.1 Classificatie voor het opstellen van de balans en resultatenrekening ........................ 139
8.2.2 Classificatie voor het voorspellen van kosten bij een wijziging in de activiteit .......... 150
8.2.3 Classificatie voor het alloceren van kosten naar kostendragers ................................. 152
8.2.4 Classificatie voor besluitvorming................................................................................. 154
9 Management accounting: Deel 2- Product costing ..................................................................... 154
9.1 Kostenallocatie .................................................................................................................... 154
9.1.1 Inleiding tot kostenallocatie ........................................................................................ 154
9.1.2 Algemeen raamwerk ................................................................................................... 156
9.2 Allocatie van departementskosten ..................................................................................... 157
9.2.1 Directe methode.......................................................................................................... 158
9.2.2 Indirecte (step-down) methode .................................................................................. 159
9.3 Job-order costing ................................................................................................................. 160
9.3.1 Inleiding ....................................................................................................................... 160
9.3.2 Job-order costing: een overzicht ................................................................................. 161
9.3.3 Job-order costing: de kostenflow ................................................................................ 165
9.3.4 Problemen met de toewijzing van indirecte productiekosten (overhead) ................. 171
9.4 Activity-based costing ......................................................................................................... 172
10 Management accounting: Deel 3- Besluitvorming .................................................................. 174
10.1 Cost-Volume-Profit analyse ................................................................................................. 174
10.1.1 Inleiding ....................................................................................................................... 174
10.1.2 De contributiemarge ................................................................................................... 175
2 H7: De boekhoudkundige verwerking van vaste activa
Belangrijk: leerstof omtrent de balans en jaarrekening= gekend! Herhaling nodig? →H3 in HB
2.1 Omschrijving materiële vaste activa
Staat op de balans op de actief zijde, onder ‘vaste activa’
• Vaste activa omvatten de bezittingen die de vennootschap duurzaam aanwendt voor de
bedrijfsuitoefening
• Financiële vaste activa zijn duurzame beleggingen in aandelen of in vastrentende effecten
zoals obligaties van andere ondernemingen
• Materiële vaste activa zijn tastbaar van aard; immateriële (en financiële) vaste activa zijn
niet tastbaar van aard.
o Je kan ze zien en aanraken
Kenmerken van materiële vaste activa
• In bezit voor lange periode
• Ter ondersteuning productie en verkoop goederen en diensten
• Niet bestemd voor verkoop in kader normale bedrijfsactiviteit
• Bestemming beïnvloedt classificatie
o Vrachtwagen in transportbedrijf: vaste activa
o Vrachtwagen bij vrachtwagenproducent: voorraad
Classificatie Materiële vaste activa (22→27)
• 22 Terreinen en gebouwen
• 23 Installaties, machines en uitrusting
o Alles wat te maken heeft met de installatie van bv je fabriek
• 24 Meubilair en rollend materieel
4
, o Vrachtwagen, auto is rollend materieel
• 25 Leasing en soortgelijke rechten
o Wagens die eigenlijk niet van jou zijn maar je gebruikt ze wel zo
• 26 Overige materiële vaste activa
• 27 Activa in aanbouw en vooruitbetalingen
o Komen we niet mee in aanraking tijdens deze cursus
→Belangrijk bij classificatie: camion van Mercedes die dit produceert is geen mat. vaste activa maar
voorraad! Een appelboer die zijn appels vervoert via camion is wel mat. vaste activa.
Er is een rekeningnummer per post op rekeningen via de MAR. Maar vast actief kunnen we dus
indelen in categorieën zoals hierboven.
o = aankoopprijs plus bijkomende kosten om het goed bedrijfsklaar te maken
(transport, installatie, import belastingen,…)
o Dt 2300 Machine
Ct 4400 Handelsschulden
• Vervaardingsprijs
o Boeking in twee stappen, bijvoorbeeld voor gebouw:
o Dt 6XXX Kosten Dt 2210 Gebouwen
o Ct 4XXX Schulden Ct 7200 Geproduceerde vaste activa
• Keuze tussen integrale of variabele kostprijsmethode
• Inbrengwaarde
= waarde inbreng in natura door aandeelhouder
Je moet dit boeken op je balans maar welke waarde?
→3 manieren waarop je mat. vaste activa in je onderneming komt:
• Via aankopen (aankoopprijs + alle kosten die erbij horen om het machine gebruiksklaar te
maken bv installatie kosten en transport kosten)
→hoe boek je dat? Eerst schuld aan credit en dan het bezit aan ons actief krijgen dus boek je een
debet
5
, • Zelf maken (materiaalkosten= directe kost, arbeidskosten= directe kost, algemene kosten bv
elektriciteit in je gebouw indirect want kan je niet makkelijk alloceren)
→hoe waarderen? Of enkel rekening houden met directe kosten: variabele methode maar
als de indirecte kosten heel groot zijn gebruik je de integrale kostprijs en hoe je rekening met
direct en indirecte kosten
→hoe boeken? Stap 1: materiaal kopen, lonen uitbetalen dit boeken we als schuld want
moeten het materiaal betalen en anderzijds een kost wat materialen zijn kosten. Pas als je bv
hangar af is, crediteer je een 7 want negatieve kosten zijn eigenlijk opbrengsten en zo zetten
we de hangar op onze balans.
• Inbreng (als je ond opricht, moet je geld inbrengen en krijg je dan aandelen. Dit kan je ook
doen met materiaal dus een inbreng in natura. Dit moet een revisor checken of het correct
gewaardeerd heeft.
Waardering materiële vaste activa na verwerving -aanschaffingswaarde aangepast door
afschrijvingen
→ Waarde blijft niet constant maar verandert doorheen de tijd: afschrijvingen
Er zijn nog andere manieren waardoor de waarde verandert: herwaarderen of afwaarderen maar
behoort niet tot de cursus (is bv als je je huis verkoopt)
• Toerekeningsaanpak (accrual basis)
o Onder de toerekeningspak worden kosten van een actief geboekt als het actief wordt
gebruikt/verbruikt om opbrengsten te genereren volgens het matchingprincipe
o → kosten spreiden over gebruiksduur (= periode waarin opbrengsten worden
gerealiseerd)
o Je koopt een vrachtwagen aan voor 30 k en je kan dit als kost boeken maar zo werkt
het niet. Je wil die 5j gebruiken en de kost over die 5 j moet je spreiden. Moet
gespreid worden over looptijd, gebruiksduur. Cash heb je dit betaald (30k) maar in
resultatenrekening wil je die kost spreiden. Omdat je elk jaar daar opbrengsten mee
genereerd
o
• Kasaanpak (cash basis)
o Onder de kasaanpak worden kosten van een actief geboekt als het actief wordt
betaald
o →Voldoet niet aan het principe van de overeenstemming (matching)
o Je betaalt meteen 30 k en boekt dit als schuld
1e doel afschrijving= kost spreiden
2de doel= je wil die waarde laten afnemen overheen de jaren zodat de gebruiker van de JR ziet dat die
ooit 30 k waard was maar na 3 j bv maar 15 k waard is.
Op balans: je koopt vrachtwagen en links stijgt en bank (schulden rechts) daalt
JR: kost spreiden op RR, de waarde willen we ook laten zakken want wordt minder waard. Dus een
stuk gaat naar RR als kost en intussen daalt de waarde op je balans. Hoeveel is die nog waard op
einde?= restwaarde
6
,Boeking
• Hier is hetzelfde maar een boeking!
• Dt: debit Ct: credit
• T rekening: per rekening een t met wat er gebeurt
• Afschrijving is tweeledig: het is een kost (30k) maar die wil je spreiden dus 30/5= elk jaar
5000, 2 de doel is waarde laten zakken
• Debet kost: 5000 altijd op einde jaar en dit 5 jaar
• Je mag MAR gebruiken op je examen!
• 6302: kost in RR 5000 euro
• Waarde zakken: bezit gaat weg aan de credit zijde, zie 2400 rollend materieel maar dit kan
lijken op verkoop dus hebben ze iets nieuw op gevonden: de rekening 2409 = dezelfde
rekening maar met 9 achter. Je moet ze dus samen zien, het is een contrarekening van de
hoofdrekening. Daar laat je dus je waarde zakken.
Deze rekeningen horen dus samen, het lichtblauwe doen we dus niet maar wel op de
contrarekening. Op balans zie je enkel de netto boekwaarde. (30k)
• Dit doe je altijd op het einde van het jaar: BADVOLK, dit zijn de eindejaar boekingen zie
hieronder:
• Enkel materiële vaste activa met beperkte gebruiksduur worden afgeschreven
o Bijvoorbeeld: gebouwen, machines (onderhevig aan slijtage en/of technische
veroudering)
o Niet: terreinen
▪ Enkel terreinen schrijven we niet af want de kans dat dit in waarde daalt is
klein. Tenzij waardevermindering is mogelijk bij bv verontreiniging van de
bodem
• Het bepalen van de afschrijvingskost vergt een aantal gegevens:
7
, o Afschrijfbare bedrag (AB)
▪ Gedeelte van de aanschaffingswaarde dat gedurende de gebruiksduur van
het goed als kost wordt geboekt in de RR
▪ Aanschaffingswaarde nieuwe vrachtwagen minus restwaarde gebruikte VW
• Restwaarde (RW): het bedrag dat de vennootschap kan verkrijgen
uit de verkoop van het goed aan het einde van zijn gebruiksduur
▪ AB: bedrag dat je wil afschrijven. Bereken je door aanschaffingswaaarde
(30k) en op dat moment moet je al inschatten wat de restwaarde zal zijn
(inschatting waarde na x jaar als je die zou verkopen) en zo bepaal je het
bedrag dat je zal afschrijven
o Waarschijnlijke gebruiksduur (n)
▪ Aantal periodes waarover we het goed afschrijven
▪ Afschrijvingen dienen op systematische wijze te gebeuren
2.1.2.1 Afschrijvingsmethodes
2 manieren om af te schrijven:
• lineair: elk jaar even veel
o Afschrijvingen gelijk in elke periode
o Filosofie: Vaste activa genereren in elke
periode zelfde opbrengsten
• degressief: begin veel en einde minder
o Afschrijvingen afnemend
o Filosofie:
▪ Vaste activa genereren in eerste periodes meer opbrengsten
▪ Compensatie voor hogere kosten van onderhoud en herstelling in latere
periodes
o Eerste jaar verliest een auto bv veel meer aan waarde, moment dat je uit garage rijdt
is je auto minder waard
of: in begin heb ik niet veel kosten aan mijn auto maar tegen einde moet ik vaker
naar onderhoud en neutraliseren de kosten zich
o Fiscaal gezien is dit niet toegestaan!
→Fiscaal mag je enkel lineair!
Voorbeeld lineair:
8
, • Je begint rechts met netto boekwaarde
• Op jaar 1 schrijf je 5000 euro af
• Op 31/12 is netto boekwaarde nog maar 25k
o Zo blijf je dit doen
• Gec= gecumuleerd (opgetelde afschrijving)
Voorbeeld degressief:
• Afschrijving ervan wel kennen bedrijfseco wel toegestaan! Enkel niet fiscaal
• Verschillende methodes: wij doen enkel de dubbel degressieve methode!!!
• Dubbel degressief: dubbele van percentage nemen dan bij lineair dus hier niet 20% maar
40%. En dit van de netto boekwaarde dus van 30k. In jaar 1 schrijven we 40% van 30 k af dus
12 000. netto boekwaarde op einde jaar 1 is dan 18 000
• Jaar 2 opnieuw 40% van NBW dus van 18 k en dan is dat 7200 nieuwe NBW is 5800.
• Jaar 3: 40% van 10800 is 4320 maar zo kun je oneindig doorgaan dus van zodra je afschrijving
< dan wat je zou afschrijven in lineaire methode, dan moet je afschrijven naar lineair
methode en ga je dus 5000 afschrijven.
• Je zou op een restwaarde uitkomen van 8000 maar die moest 5000 zijn dus in jaar 4 moet je
niet meer lineair afschrijven maar enkel het bedrag afschrijven tot je restwaarde!!!!!!!
2.1.2.2 Fiscale aspecten rond afschrijvingen
• Fiscus staat enkel lineaire methode toe
9
, • Degressieve afschrijvingsmethoden zorgen voor een sneller (maar niet meer!)
belastingvoordeel
• Als bedrijfseconomische afschrijvingen > fiscaal toegestane afschrijvingen
o Vennootschap wordt belast volgens wat fiscaal is toegestaan
o Fiscus legt minimum afschrijfperiodes op
Deze methoden naast elkaar:
→In begin betaalt degressieve methode minder belastingen
maar op einde meer dus het is niet zo dat je in het algemeen
minder betaalt. Maar denk aan de tijdswaarde van geld, dan
is het eig wel een beetje voordeliger. Daarom is deze
methode niet meer fiscaal niet toegestaan
2.1.2.3 Aanpassingen van het afschrijvingsschema
• Stel je realiseert je dat je wagen minder waard is dan wat je afschrijving zegt. Dan kan je dit
aanpassen en moet je een bijkomende afschrijving doen. Je boekt een uitzonderlijke en niet
recurrente afschrijving.
• Tweede aanpassing mogelijk: je boekt die recurrente maar je herstelt de wagen dus eig is die
meer waard. Dan moet je die afschrijving terug nemen door die tegen te boeken.
• Ander probleem: je schrijft vrachtwagen af maar je realiseert je dat je die toch langer gaat
gebruiken dan 5 jaar. Je gaat je afschrijvingsplan aanpassen en dan herbereken je je
afschrijvingstabel en zie je dat die meer waard is na aantal jaar. Dan heb je teveel geboekt en
moet je dit opnieuw oplossen
Voorbeeld Smart Photo
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elysevandersande. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
