Kunst Algemeen Samenvatting Cultuur van het Moderne (VWO)
- Opgedeeld in paragrafen en geordend met tussenkopjes voor lees- en leerbaarheid
- Bekijk ook mijn andere samenvattingen van KUA
Luuk Lemmens V6a Kua Hoofdstuk 8 Cultuur van het Moderne
Hoofdstuk 8 Cultuur van het Moderne
De eerste helft van de twintigste eeuw
Periode 1900-1950; Twee wereldoorlogen die leiden tot massale vernietiging en
ontwrichting van de wereld (samenleving)
- Kunstenaars zetten zich af tegen tradities uit de vorige eeuw en
experimenteren met nieuwe vormen
-> er ontstaan nieuwe stromingen onder de verzamelnaam Modernisme
- Modernistische kunst sluit aan bij moderne maatschappij die snel is
veranderd door industrialisering en technologische vernieuwingen
Thema’s in dit hoofdstuk:
- Expressie
- Oorlog
- Techniek
- Abstractie
- Utopie
8.1 Expressie (P. 160)
Europese jongeren verleggen hun aandacht van weergave van de werkelijkheid
naar expressie van het innerlijk.
- Volgens Sigmund Freud laat de mens zich niet alleen leiden door zijn verstand,
maar ook onbewust door zijn driften en gevoel.
- Door opvoeding en cultuur worden driften beteugeld; masker voor expressie
- Sommige kunstenaars laten zich juist door deze gevoelens inspireren;
bestaande kunstregels zijn te beredeneerd en zitten daarom expressie in de weg
-> Kunstenaars stappen daarom van de kunstregels af; avant-garde
Nachtmerrie
In het expressieve opera Erwartung (1909) is een voorbeeld van het doorbreken
van de kunstregels: De opera is een onbegrijpelijke luisterervaring
- Het acteerwerk is vaag, onlogisch en speelt met emoties van de kijker
- De muziek is verwarrend en schiet alle kanten op met uitbarstingen van
emoties
- De compositie heeft geen gangbare opbouw en verklankt meer emoties van het
acteerwerk
- De melodie is lastig te herkennen omdat tempowisselingen elkaar snel
opvolgen
Schönberg heft het ordeningsprincipe in de muziek op. Hij kiest zijn tonen
voortaan uitsluitend op hun expressieve kracht en niet langer op basis van hun
plaats in de harmonie.
Traumdeutung
Het verhaal Erwartung is gebasserd op de hysterieaanvallen van een patiënt van
Sigmund Freud. Voor hem is het in de behandeling belangrijker te achterhalen
wat de patiënt niet meer weet in plaats van wat hij zich wel herinnert;
- Volgens Sigmund passen we ons aan naar wat van ons wordt verlangd;
dierlijke driften en verlangens worden vakkundig weggedrukt; hij is
,geïnteresseerd in momenten waarop deze controle wegvalt
-> een wereld zonder controle boeit hem als kunstenaar (het pure)
Eigentijds interpretatie
Aanvankelijk was Erwartung met zijn weerstand tegen de kunstregels niet
populair. Tegenwoordig wordt het als een bekend meesterwerk gezien.
- Het stuk wordt in verschillende ensceneringen uitgevoerd; eigentijdse
interpretatie
Hoekig (P. 162)
Impressionisten uit negentiende eeuw waren vooral gericht op registratie van
wat je ziet of hoort. Expressionisten gaat het vooral om het naar buiten brengen
van innerlijke gevoelens en emoties. Expressionisme is een stroming van
eigenzinnige individuen; nadruk ligt op het individu, het persoonlijke.
Expressionisme [Beeldende Kunst]
Die Brücke (1905) is een expressionistische kunstenaarsgroep die afscheid
neemt van geldende regels in de kunst en een brug wil slaan naar de moderne
tijd.
- In het expressionisme ligt de nadruk op het rechtstreeks tot uitdrukking
brengen van innerlijke drijfveren die worden bepaald door het onbewuste
- Expressionistische kunstenaars trekken zich weinig aan van de bestaande
kunstregels; die staan namelijk directe uitdrukking in de weg
- Expressionisme kenmerkt zich door persoonlijke en chaotische stijlen die niet
altijd aansluiten bij de smaak van het publiek; het is wat de kunstenaar als
persoon/individu voelt; ritmische lijnen en hoekige vormen bv. (Ernst Ludwig
Kirchner; oprichter Die Brücke, 1905)
Stampende voeten [Dans]
Expressieve dans is ook hoekig in plaats van sierlijk.
Le sacre du printemps van Les Ballets Russes
- Abstracte choreografie met veel dansexpressie; dans reageert namelijk op
muziek en beeld nauwelijks een verhaal uit; dit is een breuk met academisch
klassiek ballet
- Primitief geklede dansers; innerlijke drijfveren
-> Geen ronde vormen en sierlijke bewegingen of danseressen die gewichtloos
over de dansvloer zweven
-> Hoekige danspassen met ingedraaide beenposities, stampende voeten en
lichamen die zich ter aarde storten; de zwaartekracht wint
Igor Stravinski componeert muziek voor Le sacre du printempts;
- Geïnspireerd door Russische volkslied
- In tegenstelling tot westerse muziek wordt de nadruk niet gelegd op melodie,
maar op complexe, onregelmatige ritmes
- Vernieuwende akkoorden en uitbarstingen van geluid
- Eerste uitvoering van toneelstuk een schande; publiek komt nauwelijks boven
rumoer van muziek uit
, Heksendans [Dans]
Expressionisten hebben een voorkeur voor de duistere kant van het bestaan.
- Heksendans van Mary Wigman (1914) laat dit zien door gevoelens van verdriet
en woede tot uitdrukking te brengen met onder andere gezichtsexpressie en
dansbewegingen die zwaartekracht verbeelden (knielen, hurken, vallen en
kruipen; laag bij grond);
- Dit is tegen de regels van de academie in
- De muziek in het stuk speelt een ondergeschikte rol en beperkt zich tot
slagwerk waar de dansers op reageren met hun eigen uitdrukken; Ausdruckstanz
-> hierdoor optimale bewegingsvrijheid
Schots en scheef [Film]
De expressionistische film Das Cabinett des Dr. Caligari van Robert Wiene heeft
een chaotische indruk door de vele flashbacks. Er is geen moeite gedaan het
decors er realistisch uit te laten zien.
- Licht-donker-contrasten en het overdreven spel bepalen het expressionistisch
karakter.
-> duidelijk is dat expressionistische film een verhaal wil vertellen maar vooral
uiten (gevoel en indruk erbij weergeven)
Niet-westerse kunst als inspiratiebron (P. 164)
Begin 20e eeuw raken expressionisten geïnteresseerd in volkskunst uit verre
landen (exotische kunst);
- Mee in aanraking gekomen om dat reizen makkelijker is geworden
- Musea geopend waar kunst uit kolonies te zien is
-> ‘Primitieve kunst’ genoemd; geeft aan dat de westerse cultuur superieur is
Maskers [Schilderkunst]
Het primitieve spreekt veel expressionistische kunstenaars aan.
- Volkskunst heeft een oorspronkelijkheid die ze missen in moderne cultuur
-> Veel kunstenaars leggen verzamelingen met exotische kunst aan; Afrikaanse
maskers en beelden bv. ; Pablo Picasso (1907)
-> exotische kunst wordt gebruikt als voorbeeld en inspiratie;
- Uitdagende onderwerpen worden gecombineerd met een gewaagde
schilderstijl; hoekig, vaag, sterk vereenvoudigde anatomie;
-> alle gangbare schilderregels gaan overboord
- Sterke contrasten door middel van hoekige en ronde vormen en botsende
kleuren en onderscheid tussen achtergrond en voorgrond
- Vereenvoudigd
- Niet meer anatomisch correct: ledenmaten verliezen logische plaats
In het Kubisme worden schilderijen opgedeeld in losse, hoekige fragmenten,
waardoor meerdere perspectieven tegelijk kunnen worden belicht.
Schepping
Tijdens Eerste Wereldoorlog worden elementen uit de Afro-Amerikaanse cultuur
populairder bij een groot publiek;
- Blanke Amerikanen imiteren zwarte jazz; wordt verspreid over Europa wanneer
Amerikaanse soldaten het Franse leger bijstaan in de oorlog
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lluuk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €0,00. Je zit daarna nergens aan vast.
