Samenvatting
Samenvatting Het strafrechtelijke gebeuren
- Vak
- Strafrecht
- Instelling
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
Alles over het strafrechtelijke.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 55 pagina's
Voorbeeld 4 van de 55 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Elvira Vander Elstraeten 1 REC B Semester 1Samenvatting strafrecht
Deel I: Algemeen strafrecht
Hoofdstuk 1: Belangrijke begrippen
1. Wat is strafrecht
Rechtsregels die bepalen welke gedragingen, onder welke voorwaarden & in welke omstandigheden, tegenover
welke personen misdrijven uitmaken.
→ Sociaal verweer: mensen beschermen
→ Is een tak van het publiekrecht
1.1. Belangrijke elementen in deze definitie
Publiek recht:
De overheid stelt bepaalde gedragingen strafbaar & bepaalt de sancties.
Een strafzaak gaat niet over een conflict tussen 2 of meer rechtsonderhorigen, het is de overheid die bij monde
van het Openbaar Ministerie een persoon ter verantwoording roept. Doordat de normen in de maatschappij in
het strafrecht overtreden zijn.
Het slachtoffer is geen partij in het strafproces, maar is het burgerlijke luik van de strafzaak, als de partij die
schadevergoeding eist. De eis van het slachtoffer blijft privaatrechtelijk.
→ Seponeren= niet vervolgen
Welke gedraging zijn strafbaar:
Enerzijds:
Een gedraging die op zich strafbaar gesteld werd: een actieve gedraging (vb. slagen & verwondingen, diefstal) of
het nalaten om een bepaalde gedraging te stellen (vb. nalaten van hulp te bieden aan een persoon in nood).
Anderzijds:
Gedragingen die op zich niet strafbaar zijn, maar die strafbaar worden door het ongewilde vervolg (vb.
onopzettelijke slagen & verwondingen bij een verkeersongeval), maar het gaat altijd om gedragingen van mensen;
dieren zijn niet strafbaar in ons rechtsstelsel & hun gedragingen kunnen eerder uitzonderlijk een strafrechtelijk
gevolg hebben voor de mensen die erbij betrokken zijn.
Strafwetboek afkomstig van Napoleon uit 1867.
Voorbeeld:
Een nv houdt zich al jaren niet aan de milieuwetgeving, hoewel ze al verschillende waarschuwingen &
aanmaningen van de overheid kreeg. De nv kan als nv gestraft worden (geldboete, sluiting, …) maar dat sluit niet
uit dat ook individuele personen in de nv gestraft kunnen worden als de rechtbank oordeelt dat ze individueel ook
verantwoordelijk zijn.
Onder welke voorwaarden:
De wet bepaalt welke elementen aanwezig moeten zijn opdat een bepaalde gedraging een misdrijf zou uitmaken.
Al de elementen uit de wet moeten aanwezig zijn opdat er van een misdrijf sprake kan zijn.
Voorbeeld:
Als iemand, zonder bedrieglijke bedoelingen, in een ondertekende factuur een aantal gegevens verandert die
daar blijkbaar per vergissing fout instaan, is hij niet strafbaar wegens valsheid in geschriften. Doet hij dat
integendeel om de prijs te verlagen, zodat hij minder moet betalen & de verkoper benadeeld wordt, dan is hij wel
strafbaar.
In welke omstandigheden:
Zwaarder of minder zwaar strafbaar naargelang van de omstandigheden waarin ze zich voordoen.
1
,Elvira Vander Elstraeten 1 REC B Semester 1
Een misdrijf gepleegd door iemand met een blanco strafregister zal dikwijls aanleiding geven tot toepassing van
verzachtende omstandigheden & dus een lagere straf, terwijl vroegere veroordelingen herhaling kunnen
uitmaken & de straf zullen verhogen.
Er zijn ook verzwarende omstandigheden die de straf zwaarder maken:
Diefstal met geweld
Diefstal met braak &/of inklimming
Slagen & verwondingen met de dood als gevolg
Strafbaarheid & de zwaarte van de straf worden bepaald door de omstandigheden, zoals poging & samenloop.
Tegenover welke personen:
De hoedanigheid van de dader & het slachtoffer maken dikwijls een verschil uit. Ook de hoedanigheid van de
dader & de verwantschapsbanden of affectieve banden tussen dader & slachtoffer zijn soms belangrijk. (art.410)
Sancties &/of maatregelen:
Het onderscheid tussen strafrecht & moraal ligt in het feit dat het strafrecht gedragingen bevat die door de wet
als strafbaar bepaald werden. Er zijn meerdere gedragingen die in deze maatschappij moreel afgekeurd worden,
terwijl ze niet strafbaar zijn (vb. prostitutie, sommige gedragingen in de sociale zekerheid)
Sancties zijn gericht op preventie & herstel.
Voorbeeld:
Vroeger kon je rustig overal roken op publieke plaatsen, in restaurants, in de school zelfs. Nu is dat strafbaar
omdat de overheid dat zo beslist heeft. Vroeger kon je je daarentegen niet op het strand vertonen in monokini,
langer geleden zelfs niet in bikini of een sexy badpak. Dat is nu ook helemaal veranderd. De zeden zijn veranderd
& de wetgeving & rechtspraak passen zich daaraan aan.
Welke publiekrechtelijke organen bevoegd zijn & op welke manier:
Een onderscheid tussen materieel & formeel strafrecht.
Het materieel strafrecht is het geheel van rechtsregels die de strafbare gedragingen beschrijven & de sancties die
daarop van toepassing zijn: het strafwetboek & de bijzondere strafwetten.
Het formeel strafrecht of het strafprocesrecht beschrijft wie bevoegd is om over deze gedragingen te oordelen &
op welke manier, volgens welke procedure dat moet gebeuren. Het formeel strafrecht wordt voornamelijk
beschreven in het wetboek van strafvordering.
1.2. Het legaliteitsbeginsel
Is een fundamenteel beginsel in het strafrecht. Het misdrijf moet gekend zijn. (art. 2)
1.2.1. Nullum crimen sine lege: geen misdrijf zonder wet
Een gedraging is maar strafbaar als ze als dusdanig in de wet beschreven staat. In het strafrecht is geen ruimte vrij
voor vrije of analoge interpretatie als daardoor het toepassingsgebied van de wet uitgebreid wordt.
1.2.2. Nulla poena sine lege: geen straf zonder wet
De rechter kan in het kader van de autonome probatiestraf of de opschorting of uitstel onder voorwaarden, wel
vrij probatievoorwaarden opleggen.
1.2.3. Het legaliteitsbeginsel heeft een aantal gevolgen
→ De bronnen van het strafrecht zijn enkel terug te vinden in de wet; de gewoonte kan geen bron van
strafrecht zijn.
→ De strafwet moet strikt geïnterpreteerd worden; er is geen ruimte voor analoge of vrije interpretatie.
2
,Elvira Vander Elstraeten 1 REC B Semester 1
→ De strafwet kan niet terugwerken in de tijd: enkel de wet die op dat ogenblik bestaat kan toegepast
worden op strafbare gedragingen. Men kan niet na de feiten een wet maken om sommige gedragingen te
bestraffen.
→ De Belgische strafwet is van toepassing op het Belgisch grondgebied & soms op Belgen in het buitenland.
Het legaliteitsbeginsel heeft als voornaamste reden de bescherming van het individu, de rechtsonderhorige, tegen
de willekeur van de overheid.
2. De bronnen van het strafrecht
De bronnen van het strafrecht zijn enkel wetten in formele zin.
2.1. Wetgeving
Internationale bronnen:
→ Het Europees verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM)
→ Internationaal verdrag inzake Burgerrechten & Politieke Rechten (BUPO)
Nationale bronnen:
→ De grondwet
→ Het strafwetboek; basis van het strafrecht
→ De complementaire wetten: wetten die het strafboek aanvullen
2.2. Rechtspraak
→ De vonnissen van rechtbanken & hoven zijn geen bindende bron van recht, wel gezaghebbend.
→ In specifieke zaken zal de uitspraak van het Hof van Cassatie soms bindend zijn (bevorderd procedure)
Voorbeeld:
In een arrest oordeelde het Hof van Cassatie dat een opgedrongen tongkus geen verkrachting uitmaakt. Deze
interpretatie zal gevolgd worden door de rechtbanken & hoven.
2.3. Rechtsleer
Addendum: de interpretatie van het strafrecht
→ De gewoonte kan geen bron van recht uitmaken in het strafrecht.
→ De strafwet moet strikt geïnterpreteerd worden.
→ De analoge interpretatie:
Niet volgens de regels van de strikte interpretatie
Wil zeggen dat men omstandigheden die van toepassing zijn op een misdrijf, ook gaat toepassen
op een ander misdrijf, zonder dat dat uitdrukkelijk in de wet voorzien is.
3
, Elvira Vander Elstraeten 1 REC B Semester 1
3. De strafgerechten: organigram
Hoog HOF VAN CASSATIE (1)
Sociale zaken Handelszaken Burgerlijke zaken Strafzaken
HOF VAN BEROEP (5)
HOF VAN ASSISEN (11) ARBEIDSHOF (5) Handelszaken Burgerlijke zaken Strafzaken
RECHTBANK VAN EERSTE AANLEG (13)
ARBEIDSRECHTBANK (9) ONDERNEMINGSRECHTBANK (9) Burgerlijke zaken
Jeugdzaken Familiezaken Strafzaken
VREDEGERECHT (187) POLITIERECHTBANK (15)
Laag
= Hiërarchische structuur van de hoge & lage rechtbanken
Grondwettelijk hof= bijzonder rechtscollege; oorspronkelijk opgericht om taken van bevoegdheidsconflicten
tussen federale & regionale niveaus op te lossen. Toetst ook aan het gelijkheidsbeginsel & het non-discriminatie
beginsel.
4. Werking in de tijd: de niet-retroactiviteit van de strafwet
De strafwet kan niet terugwerken in de tijd.
→ Een strengere strafwet kan niet retroactief toegepast worden. Het is onmogelijk feiten te bestraffen die
op het ogenblik dat ze begaan werden nog niet als misdrijf omschreven & dus niet strafbaar waren.
Er zijn een aantal uitzonderingen waarop het beginsel van niet-retroactiviteit niet van toepassing
is. Omdat het in deze uitzonderingen om procedureregels gaat, kan deze wet terugwerken in de
tijd.
→ Een mildere strafwet kan wel retroactief toegepast worden.
“ Indien de straf, ten tijde van het vonnis bepaald, verschilt van die welke ten tijde van het misdrijf was bepaald,
wordt de minst zware straf toegepast.”
Indien dit toch het geval is zal men in de praktijk zijn toevlucht nemen tot een genadeverzoek aan de Koning.
5. De werking van de strafwet in de ruimte
“ Het misdrijf, buiten het grondgebied van het Rijkdoor Belgen of door vreemdelingen gepleegd, wordt in België
niet gestraft dan in de gevallen bij de wet bepaald.”
Voor alle misdrijven, gepleegd op Belgisch grondgebied, geldt dus de Belgische strafwet; hierbij maakt het niets
uit of de dader Belg is of vreemdeling. De Belgische wet beperkt tot het Belgisch grondgebied.
5.1. Misdrijven gepleegd in België
Wat is het grondgebied van het Rijk?
De landsgrenzen
De territoriale zee
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoniempje123546. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67474 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen