Hoofdstuk 24: Gentechnologie, GGO en
CRISPR
• GGO: Genetisch gemodificeerd organisme
→ Organisme dat nieuwe genetische info heeft door moderne biotechnologie, de manier
waarop is van nature niet mogelijk
• Recombinant DNA technologie: voordien → niet mogelijk ome aparte genen te bestuderen
→ Restrictie-enzymen + DNA-ligasen: knippen en aan elkaar zetten van DNA-fragmenten
→ Ligase: Maakt fosfordiësterbinding tussen 5’- en 3’-uiteinden
▪ Complementaire, kleverige eindjes van restrictiefragmenten
▪ Stompe eindjes (minder efficiënt)
→ Klonen: gewenst DNA geïnsereerd in vector1 →in grote hoeveelheid geproduceerd
→ Plasmiden: circulair DNA, zelf-replicerend
→ Plasmide met te bestuderen DNA: recombinant DNA molecule (bacterie deelt zich veel)
→ Kloningsvectoren: voor elk gastheersysteem specifieke vectoren
▪ Relatief klein
▪ ORI aanwezig
▪ Hoog aantal kopieën per cel
▪ Selecteerbaar merkergen bezitten (zoals antibioticumresistentie)
▪ Kloneringsplaats (vaak multicloningssite MCS of polylinker)
• Gen dat van organisme veranderd wordt: voorzien van geschikte expressiesignalen
→ Chimere genen: gemaakt door stukken DNA aan elkaar te zetten, bv.
▪ Coderende sequentie voor herbicideresistentiegen2 + plantenpromotor
▪ Coderende sequentie van menselijk insulinegen + bacteriële promotor, Shine
Dalgarno en transcriptieterminator (bacteriële)
• Uitschakelen genexpressie
→Via RNAi: expressie v/e dsRNA → dsRNA en overeenkomstig mRNA verknipt in siRNA
→ Mutatie inbouwen die gen volledig kan uitschakelen: knock-out
• Genome of gene editing: (zoals CRISPR-CAS3, ZFN4, TALEN5)
→ Vooraf gekozen sequentie in genoom knip geven die hersteld wordt door DNA-
herstelsysteem in de cel
→ ZFN: zinkvingernuclease + knip module v/e restrictie-enzym met DNA-bindingsdomein v/e
transcriptiefactoren => specifieke sequentie in genoom als doel
→ TALEN: TAL-transcriptiefactor + endonuclease
→ CRISPR: RNA-molecule herkent DNA, geassocieerd CAS-eiwit knipt op die plaats in
▪ CAS-enzym + gids-RNA-moleculen (bacterieel complex)
▪ Geknipte sequentie hersteld door enzymen, vaak kleine mutaties in herstelling
▪ Toevoeging overeenkomstig donor-DNA → exacte wijzigingen in genoom
→ Vb. chinees tarwe: (via TALEN) resistent tegen meeldauw
1
Zoals een plasmide (gemakkelijk via transformatie in bacteriën binnengebracht)
2
Codeert voor eiwit dat herbicide inactiveert
3
Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats
4
Zinkvingernucleasen
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ameliakirkov. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.