DEEL I. INLEIDING TOT HET RECHT
HOOFDSTUK 1: WAT IS RECHT?
Men wordt dagelijks geconfronteerd met recht, heel ons functioneren als zowel
privépersoon, maar ook als student wordt geconfronteerd met recht.
Vb. Juridische regels universiteit
1. Definitie van het recht
⇨ Men spreekt van recht bij aanwezigheid van 3 componenten
1) Recht wil de samenleving ordenen (regels)
2) Recht moet afdwingbaar zijn, d.w.z. zeggen dat regel die u wilt ordenen
afgedwongen kan worden met een gerechtelijk apparaat.
Vb. Waarom mondmasker dragen als er geen boete is om het niet te doen?
3) Regels nodig die de bestaande regels aanpassen of zelf afschaffen.
Objectief recht vs. Subjectief recht
= Recht zoals het bestaat vs. Rechten die u ontleent aan het objectief recht
= Regels vs. Rechten die u mag uitoefenen
HOOFDSTUK 2: INDELING VAN HET NATIONAAL RECHT
Nationaal recht heeft een nationale bron: opgemaakt door bv federaal parlement
Internationaal recht heeft een internationale bron: opgemaakt door bv Europees parlement
1) Privaatrecht: Regels die van toepassing zijn op relaties tussen burgers.
Vb. Regels tussen verhuurder en huurder
2) Publiekrecht: Regels die van toepassing zijn op relaties tussen burgers en de
overheid of van overheden t.o.v. elkaar.
Vb. Betalen van belasting op aankoop van een huis
Vb. Vlaamse gemeenschap heeft een conflict met Waalse gemeenschap over
bepaalde bevoegdheden zoals corona maatregelen.
Privaatrecht
1. Burgerlijk recht: Regelt de relaties tussen burgers. Zorgt voor technieken die het
functioneren van de burger bevorderen. Deze regels kan men grotendeels
terugvinden in het burgerlijk wetboek (BW), maar er zijn ook vele bijzondere wetten.
Binnenkort komt er een nieuw burgerlijk wetboek, ingevoerd door minister van
justitie Koen Geens. Het NBW zal stapsgewijs opgevuld worden met wetten van het
oud-BW en hervormd worden.
Vb. Huwelijkscontracten, erfrecht, aansprakelijkheid, ...
Vb. Bewijsrecht is hervormd, de regels van het oude wetboek zijn hervormd en
treden nu in werking.
,2. Het ondernemingsrecht: Is grotendeels parallel aan het burgerlijk recht, maar
toegepast op ondernemingen. Men bepaalt wie onderneming is, om zo het verschil
te bepalen tussen burgers en ondernemingen. Ondernemingsrecht wordt vaak
soepeler toegepast dan burgerlijk recht, om bijvoorbeeld transacties sneller te laten
verlopen. Bepaalde wetten om handel te drijven. Als een onderneming failliet gaat
zijn er ook regels, ongeveer zoals het overlijden recht. Deze regels vindt men
hoofdzakelijk in het WER (Wetboek van Economisch Recht), maar er zijn ook
bijzondere wetten.
3. Gerechtelijk recht: Hier vindt men de regels van afdwinging terug, welke procedure
er gehanteerd wordt. Deze procedures en regels vindt men terug in het gerechtelijk
wetboek, maar ook afzonderlijke wetten.
Publiekrecht
1. Het grondwettelijk recht: De grondwet regelt de meest fundamentele inrichting van
de staat, de basisstructuren van de machtsuitoefening en de scheiding der machten.
Eén van de discussiepunten is de hervorming van onze staatsstructuur door o.a. de
moeilijkheden met het vormen van een regering en de versnippering van
bevoegdheden. De macht van de overheid moet wijken voor deze fundamentele
rechten en vrijheden. In de grondwet staan ook een groot aantal rechten en
vrijheden van de mens.
Vb. vrijheid van meningsuiting (ook beperkt, racisme niet toegelaten)
2. Het bestuursrecht: Alle regels die betrekking hebben op de uitvoerende macht, dit
omvat het statuut van ambtenaren, de werking van ministeries, gemeenten en
provincies, de onteigening, ruimtelijke ordening, ...
3. Het fiscaal recht: Regelt de staatsinkomsten. Dit omvat inkomstenbelasting,
vennootschapsbelasting, registratierechten, successierechten, accijnzen, ...
4. Het strafrecht: Gaat om het behouden van de openbare orde en goede zeden. De
overheid bepaalt bepaalde gedragingen die niet aanvaardbaar zijn, wanneer deze
feiten zich voordoen krijgt u een straf, dit is strafrecht. Dit strafrecht vindt u terug in
het strafwetboek, maar er zijn ook talrijke bijzondere wetten voor misdrijven en
straffen.
Vb. Slagen en verwondingen
5. Strafprocesrecht: Heeft betrekking op het afdwingen van de verboden gedragingen
uit het strafrecht. Wanneer u zich schuldig bevindt aan bepaalde misdrijven zal het
strafprocesrecht bepalen hoe men deze straffen effectueert.
Vb. Betrapt op cocaïne dealen. Hoe lang mag u aangehouden worden? Etc.
2
,Onderscheid + relativering
⇨ In het privaatrecht zijn heel veel regels van aanvullend of suppletief recht. Dit wil
zeggen dat er regels zijn, maar men hiervan kan afwijken.
Vb. Koop-verkoop overeenkomst, men kan in de overeenkomst iets anders afspreken dan in
het wetboek. Wanneer men niets voorzien heeft komt het wetboek tussen en kan het
aanvullend werken.
Vb. Huwelijksvermogensstelsel: er moet bepaald worden welke goederen tot wie behoren
en/of gemeenschappelijk zijn. Het burgerlijk recht zorgt ervoor dat wanneer u niets
afspreekt, alles wat u bezit van u is en wat u na uw huwelijk aangeworven heeft
gemeenschappelijk is, tenzij u trouwt met scheiding van goederen. Hierdoor bezit elke
partner zijn eigen goederen.
⇨ In het publiekrecht zijn heel veel regels van dwingend recht of openbare orde. Dit wil
zeggen dat men hier in principe niet van kan afwijken. Men probeert bij deze regels
bepaalde belangen veilig te stellen waar niet van afgeweken mag worden.
Dwingend recht = Private belangen veiligstellen (belangen van mensen)
Openbare orde = Publieke belangen veiligstellen (belangen van de overheid)
Onderscheid tussen privaat- en publiekrecht moet gerelativeerd worden:
Men stelt in heel wat rechtstakken vast dat er zowel regels van zowel privaat als publiek
recht zitten.
1) Economisch recht bevat twee componenten:
- Ondernemingsrecht = bestaan van de onderneming (privaat recht)
- Marktrecht = markt regulerend (publiek recht)
2) Sociaal recht bevat meerdere componenten
Arbeidsrecht = recht voor werknemers
= Individueel arbeidsrecht; relatie van u t.o.v. uw werknemer (privaatrecht)
= Collectief arbeidsrecht; geldt voor groepen van werknemers (publiekrecht)
3) Er zijn problemen waar de oplossing uit beide domeinen komt
Familievennootschap
= Fiscaal recht; hoe worden inkomsten belast
= Sociaal recht; wat zijn de gevolgen voor de jobs en lonen van werknemers
= Verbintenissen; talrijke overeenkomsten met leveranciers en klanten
4) Europees recht
- Heel wat nationale wetgeving vindt de oorsprong in Europees recht
3
, 5) Overheid past technieken toe die komen uit het privaatrecht
- Ambtenarenapparaat: vroeger werden mensen die in dienst kwamen van de
overheid ambtenaren (publiek recht). Men sluit meer en meer contractuele
overeenkomsten (privaatrecht)
- Vroeger onteigende men iemand van een grond als men dit wou (publiek recht), nu
wordt er meer gewerkt met aankoop van gronden (privaatrecht).
4
