Samenvatting van het vak ethologie
Gegeven in 1e bachelor diergeneeskunde door prof. Christel Moons
Rassenleer en dierenethiek zit hier niet bij!
Geslaagd 1e zit!
- Wetenschappelijke methoden
- Vergelijkende studies
- Evolutieleer als achtergrond
“Triune-brain”-theorie van MacLean
- Steunt op de vergelijkbare functionele neuro-anatomie van het CZS doorheen evolutie
- 3 grote delen vormen één functioneel geheel
➔ de primitieve reptiliaanse hersenen (hersenstam): sterke stimulus-reactie band, vb. eten
➔ de paleocortex (limbisch systeem): geheugen en genuanceerde emoties
➔ neocortex: verbeelding, vb. gastronomie
alle drie ongeveer gelijk limbisch systeem, maar minder
neocortex bij konijn dan bij aap bv.
hebben wel allemaal een deel van een van de drie lagen
Gedrag
= iedere uitwendig waarneembare activiteit van het organisme
= een eigenschap v/h dier waarmee het zijn relatie tot het uitwendig milieu kan veranderen
- slaat op regulatorische processen t.h.v. het volledige organisme
- kan beïnvloed worden door: alle niveaus v/h organisme en aspecten van het milieu
vb. dier heeft dorst → gaat zoeken naar water en begint te
,Vragen van de ethologie
- “Hoe ziet gedrag eruit?”
- Klassieke vragen Tinbergen
➔ 2 ultimate vragen
▪ Wat is de functie of overlevingswaarde v/h gedrag => functie
▪ Hoe is het gedrag ontstaan in de loop v/d evolutie en heeft het zich genetisch
vastgelegd => fylogenie
➔ 2 proximate vragen
▪ Welke oorzaken doen het gedrag optreden => causaliteit
▪ Hoe ontwikkelde het gedrag zich in de loop v/h leven v/e individu => ontogenie
Oefening
- Waarom zingen vogels in het voorjaar?
➔ Veroorzaking? Daglengte stijgt dus hormonale veranderingen
➔ Ontwikkeling? Zang geleerd van vader of soortgenoten
➔ Functie? Territorium verdedigen, wijfje lokken
➔ Evolutie? Zang is geëvolueerd bij voorouders van de soort
Bijkomende vragen door P. Wiepkema
- Wat is het effect van leerprocessen op gedrag? (aan/afleren)
- Zijn er modellen mogelijk die gedrag kunnen verklaren en concepten integreren?
- Kan ethologische kennis iets zeggen over welzijn?
2
, Causaliteit van het gedrag
Reflexen
Eenvoudigste vorm van gedrag veroorzaken → hier niet besproken
Soorten stimuli
- Oriënterende prikkel: prikkel die kans laat toenemen dat bepaald gedrag later zal optreden,
zal organisme voorbereiden om op dat moment (bij een deblokkerende prikkel) correct te
reageren
- Deblokkerende prikkel: gaat gedrag rechtstreeks uitlokken
- Toenemende daglengte zorgt voor toename testosteron → mannelijke dieren beginnen
baltsgedrag te vertonen als vrouwtje voor hen staat
mannelijke zebravink
- Testosteron spiegel verhoogt door toenemende
daglengte → in hersenen groeien kernen → kernen maken
zang mogelijk → wijfje lokken, baltsgedrag zal bepalen als er
al dan niet een populatie van komt
- Bovenaan grote kernen: in paar seizoen, onderaan
kleine kernen mannelijke hersenen in niet paar seizoen
Functie stimulus
- Gedrag opwekken: motorisch patroon dat opgewekt wordt
- Gedrag sturen: richting voedsel, migratierichting, partner, …
- Algemene waakzaamheid verhogen: alertheid verhogen, prikkel moet waargenomen worden
➔ Formatio reticularis: netvormige massa in hersenen die daarvoor zorgt, bv. lang niet
eten: hersenen gaan oppikken dat spiegel te laag is (verhoging/verlaging
drempelwaarde) → gevolg meer aandacht voor omgeving want op zoek naar eten
Zintuiglijke mogelijkheden
- Receptoren (prikkel enkel effect indien waargenomen) → zintuigen
- Welke zintuigen heeft een dier
- “umwelt” van elke diersoort: zintuiglijke omgeving
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper DgkUgent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
