DEEL 1: algemene inleiding op de
pedagogiek.
1. Kinderen: ( geen) gewone mensen
1.1. Inleiding
Iedereen heeft een bepaald beeld van wat kinderen horen te zijn.
Hangt samen met onze eigen ervaringen en hoe we onze eigen rol als opvoeder bekijken.
Vaak komen er in de actua beelden waarbij we denken “ jongeren horen dit niet te doen”
wanneer men spreekt over opvoeding moet men beseffen dat er steeds een bepaald idee over
kinderen is.
1.2. De stellingen van Ariès
Vraag die in de historische pedagogiek van groot belang is:
- Vanaf wanneer ziet men kleine mensen als “ kinderen” en behandelt men hen op een eigen
specifieke wijze die verschillend is van de volwassenen.
Franse zondagshistoricus Philippe Ariès publiceerde in 1960 zijn boek “ ‘L enfant et la vie familiale
sous l’ Ancien régime”
- Ontwikkelde 2 stellingen over de ontdekking van het kind.
- Zijn werk is toonaangevend in de studie van het kind
Tijdens de middeleeuwen was er geen sprake van ‘het kind’
1ste stelling: tijdens de middeleeuwen heeft het kind als afzonderlijke antropologische categorie niet
bestaan.
De middeleeuwse samenleving had weinig oog voor het kind en nog minder voor de adolescent.
Speciale aandacht voor de kledij en spel van kinderen en jongeren.
Kleine kind riep een gevoel op: periode van fysieke hulpeloosheid werd erkend maar was niet zo
diepgaand.
Jonge kind = soort aapje zonder schaamte waarmee men zich vermaakte
Andere bewijzen om aan te tonen dat aan kinderen weinig waarde werd gehecht:
- Kindermishandeling en kindermoord
- Geweld, dood, seksualiteit werden niet voor kinderen verborgen
- Iets oudere kinderen arbeidskrachten namen al snel volwassen leven in
, - Gezin als affectief milieu bestond niet, gezin = economische eenheid waarin uitoefenen
beroep en overdracht erfgoed centraal stond. Affectieve contacten waren vooral buiten het
gezin in middeleeuwse gemeenschap geen verschil tussen privé en openvaar leven
17de eeuw: de ontdekking van het kind
2de stelling: de grote omslag, brengt de ontdekking van het moderne kind zijn.
Kind wordt belangrijk en krijgt stilaan aparte plaats toegewezen.
Hogere maatschappelijke klassen zijn eerst aan de beurt, rest volgt.
Ariès situeert in deze context ‘ sentiments de l’enfance’ onvertaalbare aanduiding van het
bewustzijn van het kind en het gevoel voor het kind.
Dit sentiment toont zich in een affectief geladen houding van spelen en knuffelen: mignotage door
moeders, voedsters en vroedvrouwen in het bewustzijn van eigene van het kind.
Privatisering van het gezin: ouder-kind relatie werd meer van de buitenwereld afgeschermd.
Affectie stond meer centraal, ook typische gezinsproblemen:
- Uitgestelde volwassenheid: op economisch vlak blijven jongeren afhankelijk van ouders
- Communicatiestoornis tussen generaties
- Verborgen leed naar aan leiding van gezinsproblemen ( verwaarlozing, mishandeling,..)
In het gezin ontstond een toenemende scheiding tussen de wereld van volwassenen en die van de
kinderen.
Institutionalisering van scholen leidt tot disciplinering:
- Onderricht werd aan de school toevertrouwd en gebeurde niet langer alleen in het gezin.
- Scholen evolueerden tot echte, gespecialiseerde onderwijs- en opvoedingsinstituten.
- Programma oversteeg de loutere beroepsopleiding, beoogde meer en meer disciplinering
van de kinderen
- orde, regelmaat, classificatie, hiërarchie en organisatie = kern school programma
1.3. De ontdekking van het kind, een grote omslag? Kritiek op Ariès
Verschillende kritiek op zijn stellingen:
- 1ste stelling:
o onderzoek toont aan dat de middeleeuwen niet zo duister waren als ze klassiek
worden voorgesteld.
o Mediëvisten maken zich sterk dat er wel sprake was van liefde tussen kinderen en
ouders. toenmalige gezin had dus wel een affectieve functie
- Praktijk van de kindermoord:
o Zou hebben bestaan maar niet veralgemeend.
, o Geslacht kind + sociaal- economische toestand van gezin bepaald of het tot
kindermoord werd overgegaan.
- 2de stelling:
o De plotse grote omslag lijkt eerder een geleidelijke evolutie.
o Pedagogische belangstemming nam toe, beginnend bij de sociaal hoogste klassen, en
zo verder uitdeinend over de hele bevolking.
Ariès gebruikt zeer weinig en eenzijdige bronnenmateriaal om zijn veronderstellingen te staven.
Hij basseert zich voornamelijk op een beschrijving van beeldinterpretatie van amper 61 schilderijen.
neemt de beeldaspecten letterlijk: symboliek ontsnapt en dus ook de betekenis van het schilderij
Aanvulling op Ariès:
Ariès onderkend zelf te weinig de plaats en functie van de school.
17e – 18e eeuw kind zijn Scholier zijn
In de moderne samenleving stijgen de verwachtingen t.o.v. de school:
- Opvoedingsdoelen werden uitgebreid en het vertrouwen in de opvoedingsmethoden groeide
- Onderwijs stond niet alleen meer in functie van de beroepsopleiding. Gezien als middel tot
moralisering en als weg tot maatschappelijke hervorming.
- Politieke taak: aanleren van burgerplichten en vaderlandsliefde waarborgde de heersende
klasse het voortbestaan van de staat.
- Existentiële opdracht: toekomst van de mensheid verzekeren.
Institutionaliseringsproces:
De school kwam centraal te staan omslag in de pedagogische praktijk:
Zwaartepunt van de opvoeding verlegt zich geleidelijk van het gezin naar de school.
Niet de ontdekking van ‘ het kind’ maar wel van ‘ het onschuldige kind’
, 2. De paradox van het opvoeden: grootbrengen door
kleinhouden.
2.1. Lea Dasberg over kinder- en jeugdland
Ariè’s onderzoek heeft ons getoond dat de wereld van de kinderen en jongeren en de wereld van de
volwassenen sterk uit elkaar is gegroeid.
Beide werelden hebben in de voorbije eeuwen een eigenheid gekregen.
Proces dat zich 1st bij de hoogste sociale klassen toonde en later naar een ruimer publiek.
Grootbrengen door kleinhouden: wijst op het paradoxale in de opvoeding: kinderen grootbrengen
(emanciperen) door ze klein te houden ( bevoogden).
1250 – 1750: kind als een volwassene in zakformaat.
kinderen en volwassenen geen aparte categorie van mensen.
1750-1945: evolutie naar kinder- en jeugdland
kind moest kind kunnen zijn, wilde het uitgroeien tot een goede volwassene.
Kinderen moesten bevrijd worden van volwassen fysieke en mentale lasten.
Belang van kind: spel, zorg, onmondigheid en uitgesloten worden van
volwassenmaatschappij.
Jeugdland:
- Bepaalde verschijnselen in het leven van een kind nam andere vormen aan:
o Spel en school: kinderlijke aangelegenheden waar volwassenen geen deel meer van
zijn.
- Ontstaan van kinder- en jeugdlectuur, specifieke kinderkleding en de jeugdbeweging.
Infantilisering:
Volwassenen creëerden zich een ‘ kinderlijk” beeld van het kind en koesterden dit.
kind was voor hen hulpeloos, klein, onschuldig,…
kenmerkend: de evolutie van sprookjes
alle volwassen en rauwe elementen zoals moord, toespelingen op erotische en seksuele, de
dood,… werden herschreven.
Elk verhaal moest een happy end hebben
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yelinejanssens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.