Samenvatting van Psychische stoornissen, vak gegeven door Dominique Mertens in 3 Sociaal Werk aan KdG. Geschreven aan de hand van handboek, powerpoints en notities uit lessen. Geschreven in academiejaar .
Hoofdstuk 1: Introductie
Psychische problemen vs psychiatrische diagnose (DSM):
➔ Psychische problemen: link met contextfactoren en psychologische processen
◆ Biopsychische benadering van psychische moeilijkheden
◆ Niet enkel voor groep die diagnose krijgt
➔ Psychiatrische diagnose vanuit medisch model
◆ Voldoen aan vastgelegde en onderzochte symptomen uit DSM
1. Psychische problemen in maatschappelijke context
Veerkracht of ‘resilience’:
➔ Definitie: de mate waarin het individu het hoofd kan bieden aan negatieve life events
en spanning.
➔ Veerkracht = resultaat van complex samenspel tss individuele determinanten en
bredere sociale, context- en maatschappelijke factoren
1.1 Prikkelrijke omgeving
➔ Snelheid van leven beïnvloed psychische draagkracht en functioneren
➔ Focus op kortdurende resultaten: meer en beter
➔ Tijd als commercieel product vb: yoga, mindfullness
1.2 Geluksmaatschappij (Dirk de Wachter)
➔ Geluk als doel op zich (vb: sociale media) vs momenten van geluk
◆ Schijnidentiteit: door sociale media beeld voorhouden dat niet reëel en
realistisch is
➔ ‘Borderline times’:
◆ Maatschappij is context waarin iemand borderline ontwikkeld: opgejaagd,
onrustige samenleving
● Iedereen is patiënt, iedereen omvat categorie van borderline
Psychische stoornissen nemen toe: kenmerken van gewone
leven ‘psychiatriseren’ → ongelukkig zijn zien als ziek zijn
◆ Stemmingswisselingen: extreem geluk → diep ongelukkig
◆ Erbij willen horen vs angst en verdriet bij afwijzing
● Meer mensen vallen uit de boot door succesmaatschappij
(competitief, snel)
1.3 (Ontbreken van) zingeving
➔ Wegvallen religie: opdracht om zelf zin van het leven te vinden
➔ Focus op ‘ik’: zingeving individueel bepaald (niet collectief zoals bij religie)
Gevolgen:
➔ Illusie: we moeten zelf alles kunnen en we zijn verantwoordelijk voor alles wat ons
overkomt (beter je best doen)
➔ ‘De maakbare mens’:
◆ Voedingssupplementen
◆ Prestatiegericht sporten
◆ Plastische chirurgie
Impact op mentale gezondheid individu:
➔ Als het niet lukt, ligt het aan jezelf
◆ Vb: brun-out: ‘ik ben te zwak’
➔ Overdiagnosticering van normale emoties en reacties
◆ ‘Er is iets mis met u, je moet er iets aan (laten) doen’
◆ Vb: ‘lastig’ gedrag → ADHD, oppositioneel, gedragsstoornis, niet
gelukkig → depressief, persoonlijkheidsstoornissen
2. Psychiatrische problemen
➔ Psychische problemen → psychiatrische stoornissen
➔ Grote economische kost: wereldwijd 43% ziektedagen opgenomen als gevolg van
niet-besmettelijke ziektes
➔ Het onbekende:
◆ Taboe en stigmatisering
● Bevraging Vlaanderen:
○ 80% weet niet hoe ze op psychiatrische patiënten moeten
reageren
○ 70% geeft toe op hoede te zijn in nabijheid van psychiatrische
patiënten en vreest voor onvoorspelbare reacties
○ 64% is bang voor psychiatrische patiënten
◆ Vooroordelen:
● Psychiatrische aandoeningen bestaan niet (het zit tussen je oren)
● Mensen met ernstige mentale ziekte zijn doorgaans gevaarlijk en
gewelddadig
● Mentale ziekten zijn een gevolg van een slechte opvoeding
● Depressie is het gevolg van een zwakke persoonlijkheid
● Mentale ziekten kunnen overwonnen worden met voldoende
wilskracht
● Verslaving is een keuze van levensstijl
2.1 Afwijkend gedrag
Wanneer is gedrag afwijkend? 2 benaderingen
Psychopathologie (= psychologie van het pathologische):
➔ Definitie: wetenschap/studie van het psychisch lijden
➔ Vertrekpunt: pathologische fenomenen, vanuit psychologie gerichte analyse van
psychische stoornissen
➔ Ontstaan, voorbestaan, behandeling
Pathologie van het psychologische:
➔ Vertrekpunt: algemene (normale psychische processen van waarneming, denken,
bewustzijn…), van daaruit analyse van pathologische varianten
Begrippen:
➔ Psychiatrie:
◆ Definitie: de toegepaste wetenschap: de empirische toepassing van de studie
➔ Psychotherapie:
◆ Definitie: behandelmethode, interviews gericht op afname van psychische
klachten en bevorderen van welzijn
2.2 Definiëren van afwijkend gedrag
➔ ‘Normaal’ gedrag onderscheiden van ‘abnormaal’ gedrag is moeilijk
➔ Iedereen kent periodes van lichte depressie (moe, apathisch…)
➔ Wanneer emoties ontsporen en in dagelijkse leven hinder opleveren is er sprake van
psychische ziekte
2.2.1 Kubusmodel
= visuele voorstelling waarbij individu
zich op 3 assen situeert
➔ As 1: Maatschappelijk
conformisme
◆ ‘Vreemd’ gedrag vs
‘normaal’ gedrag
◆ Niet alle ‘bizar’ gedrag is
pathologisch
➔ As 2: Zelfbeleving
◆ Niet omdat je jezelf
slecht voelt dat je aan
een stoornis lijdt
➔ As 3: Psychische integratie
◆ Werken alle psychische
functies samen
Stoornis, afwijkend gedrag en negatieve zelfbeleving geen synoniemen:
➔ Bepaalde vormen afwijkend gedrag maatschappelijk niet aanvaard maar niet perse
stoornis
◆ Vb: op blote voeten in de supermarkt rondlopen
➔ Niet elke stoornis leidt tot sociaal afwijkend gedrag
➔ Negatieve zelfbeleving hoeft niet te betekenen dat persoon een stoornis heeft
➔ Sommige personen met stoornis beleven zichzelf niet als afwijkend
2.2.2 Criteria
➔ Uitzonderlijk: kan etiket afwijkend krijgen
◆ Vb: weinig mensen beweren dat ze dingen zien die er niet zijn
● OPGELET: impact cultuur
➔ Sociaal afwijkend: als samenleving zijn er bepaalde normen die bepalen welk gedrag
acceptabel is in een bepaalde context (afhankelijk van culturele - en
generatieverschillen)
◆ Vb: homoseksualiteit werd pas in 1973 uit de DSM gehaald
➔ Foute perceptie of interpretatie van realiteit: prikkels opnemen via zintuigen en
omzetten via cognitieve processen gebeurt niet altijd juist (wanen/hallucinaties)
➔ Aanzienlijk emotioneel lijden: heftige emoties op zich zijn niet afwijkend tenzij ze lang
nav emoties nog altijd dagelijks functioneren belemmeren
➔ Ongepast of contraproductief gedrag: gedrag dat persoon belemmert in dagelijks
functioneren
◆ Vb: alcoholgebruik
➔ Gevaar: gedrag dat gevaar oplevert voor persoon zelf/anderen
2.2.3 Culturele aspecten
➔ Concepten gezondheid/ziekte kunnen verschillende betekenis hebben afhankelijk
van culturen
◆ Vb: Indianen, ziekte van witte man (alcohol) of indiaanse ziekten,
● Het ene is in hun ogen gevolg van invloeden van buiten cultuur terwijl
ander ontstaat door verstoorde relatie met traditionele stamleven
● Bij indiaanse ziekten: hulp van sjamanen en medicijnmannen
● Bij witte ziekten: hulp van geneeskunde van de witte man
➔ Abnormale gedragspatronen kunnen zich op verschillende manieren uiten
◆ Vb: Angst
● Westen: ervaren angst in vorm van bezorgdheid over bv verliezen job
● Afrika: angst in vorm van vrees zich niet te kunnen voortplanten/angst
voor tovenarij en boze geesten
◆ Vb: Depressie
● Azië: sterke nadruk op fysieke symptomen depressie (vb:
vermoeidheid)
● Westen: focus op psychologische symptomen (vb: schuldgevoel en
somberheid
➔ Termen waarmee psychische stoornissen beschreven worden hebben niet in elke
cultuur dezelfde betekenis / bestaan niet
2.3 Historische visies van afwijkend gedrag
2.3.1 Griekse Oudheid
Hippocrates:
➔ Verstoring evenwicht in lichaamssappen
➔ 3 categorieën van ‘abnormaal’ gedrag:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper olivia1galle. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
