Dit is een samenvatting die de volledige syllabus van Paul Phillips beschrijft over de modellen en referentiekaders van de ouderdom. Het is een onderdeel van het vak gereontologie die gegeven wordt door drie proffen.
Gereontologie: Paul Phillips
Inleiding ontwikkelingspsychologie
- Inzicht in de normale ontwikkeling
- Basis van behandelingsmethodieken
Kernvraag:
Past dit gedrag bij de ontwikkelingsfase die dit individu doormaakt of spreken we van een
alarmsignaal?
Wat moet je kennen van ontwikkelingspsychologie?
- Life-span spychology/ levenslooppsychologie
o Leeftijdsfasen
o Ontwikkelingsdomeinen
Algemene referentiekaders over ouderdom
Hoofdstuk 1: modellen over ouderdom
- In onze maatschappij = duidelijke beelden over verschillende leeftijdsgroepen
o Typische jonger, volwassene en oudere kan iedereen zich iets bij voorstellen
o Stereotypische beelden over de jeugd, volwassenheid en de ouderdom
- Media = belangrijke rol bij deze beeldvorming
- We vormen ook beelden over ouder worden en oud zijn op basis van:
o Persoonlijke ervaring
o De omgang met onze ouder wordende ouders en grootouders
o Andere ouderen in onze omgeving
- Proces van beeldvorming begint op zeer jonge leeftijd
1. impliciete en expliciete ouderbeelden
Impliciete beelden
- Mensen zijn niet helemaal bewust van hun ouderen- of ouderdomsbeelden
Op basis van het onderscheid tussen impliciete en expliciete kunnen we
een indeling maken in 3 categorieën
- Het impliciete ouderenbeeld = het geleefd ouderenbeeld
o Beeld (= geheel van opvattingen, verwachtingen en normen) over hoe oudere
mensen zijn en zouden moeten zijn manifesteert zich in de manier waarop
mensen zich tegenover ouderen gedragen
o Steunt vaak op stereotypen en daaraan koppelde vooroordelen
Zelden is men zich daarvan bewust
Men zal iets anders beweren wanneer men over het ouderenbeeld
wordt ondervraagd
, - Het expliciete gesproken ouderenbeeld
o De ideeën die bij het impliciet ouderenbeeld nog latent zijn, worden nu met
anderen gedeeld daardoor expliciet gemaakt = wat mensen vertellen wat
hun opvattingen over ouderen zijn
Via intervieuws, enquetes, …
o Men hoort allerlei uitingen, die zowel positief als negatief van karakter
kunnen zijn
- Het expliciete, wetenschappelijk verantwoorde ouderenbeeld
o Grondig stilstaan bij de opvattingen over ouderen ontstaan van opnieuw
een ander beeld
o Vertoont samenhang waardoor het mededeelbaar wordt en bewust als
leidraad kan gebruikt worden voor de omgang met ouderen
Goed doordacht en coherent
o Via onderzoek uitgeklaard en getoetst
Conclusie
- Logisch = deze 3 beelden samenhangen en enkel verschillen in de mate waarin ze
verwoord of expliciet zijn, NIET HET GEVAL
o Het meer expliciete beeld valt niet noodzakelijk samen met het impliciete,
geleefde beeld
o In gesprekken en teksten = een vrij positief beeld op na houden maar in
sommige concrete situaties wordt er nog gehandeld vanuit een negatief
vooroordeel
Soms denken we over ouderen doordachte uitspraken te doen, maar
komt het eigenlijk neer op vooroordelen
Oudere mens = heeft eigen beeld over hoe het is om oud te zijn en te
worden
- Veel gedifferentieerder dan de beelden van de anderen over hen
- Typisch menselijk fenomeen
uitgroephomogeniteitseffect
In onze samenleving zijn er uitgroepen en ingroepen
- Ingroepen
o Groep waartoe wij behoren
- Uitgeroepen
o “al die anderen”
o “niet wij, maar zij”
sterke tendens om de wereld in “wij” en “zij” op te delen gevolgen
o Mensen trekken vaak hun eigen groep voor
o Het is soms te merken aan het taalgebruik
o Gevolg
Persoonlijke voornaamwoorden die refereren ingroep-
voornaamwoorden (wij, onze, ons)
= uitlokken van positieve emoties
Uitgroep-woorden (zij, hun, hem
= uitlokken van negatieve emoties
,Conclusie
- Sommige mensen hangen sterk aan dat “wij” gevoel vast omdat ze daarmee hun
zelfbeeld en zelfwaardering kunnen opkrikken
Uitgroephomogeniteitseffect
- Het feit dat mensen vinden dat tussen leden van uitgroepen veel minder verschillen
bestaan dan tussen de leden van hun eigen ingroepen
o Maw: tussen ‘ons’ kunnen er subtiele verschillen zijn, maar ‘zij’ zijn allemaal
gelijk
2. modellen over ouder worden
2.1 ageism: de kwalijke uitwassen van een op hol geslagen economisch
model
- Modellen over oud zijn en oud worden = kunnen onjuist zijn
- In sommige beelden worden enkel negatieve aspecten van de ouderdom zo
uitvergroot dat een massief negatief beeld ontstaat
o Er is dan niets goed aan de ouderdom
o De grotere kans op ziekte en op de fysieke achteruitgang wordt veralgemeend
tot de basiskarakter van oudere mensen
- Negatieve beeld wordt in onze samenleving steeds dominanter
Ageism
- Het steeds meer in de verdomhoek plaatsen van oudere mensen
wordt overgewaaid uit de Verenigde Staten samen met de opvattingen dat “de overheid
moet ontvet worden” en dat besparingen nodig zijn bij publieke en sociale voorzieningen =
kwalijke fenomenen
Wat is ageism?
- Confronteert ons met de variëteit aan opvattingen en beelden over ouderdom over
alle tijden en in alle culturen
- Beeld over ouderen in het verleden en beeld over ouderen in verschillende culturen
Vergelijkingen: beeld over ouderen in verschillende culturen
- Vergelijken van de huidige tijd met andere perioden in geschiedenis = heel wat
verschillen zowel positief als negatieve beelden
o Aristoteles had een negatief beeld en Cisero had een positief beeld
- Vergelijking tussen culturen:
o Voorouderverering is in sommige delen van de wereld nog sterk aanwezig
terwijl die in onze cultuur bijna volledig verdwenen is
vergelijkingen stellen ons in staat om de typische kenmerken van het Westers denken
over ouderdom te plaatsen naast kenmerken van andere tijdsperioden en culturen
, 4 kenmerken van ageism = negatief beeld over ouderen in het Westen
= worden aangegeven in de vorm van stellingen/ beweringen die men hoort bij mensen die
zich schuldig maken aan ageism
- Ouderen vormen een last voor de maatschappij
o Men omschrijft ouderen in termen van zorgbehoevendheid
Ze worden voorgesteld als personen die hoofdzakelijk dingen vragen
van de maatschappij (zorg, pensioen, aandacht, aangepaste
huisvesting)
Vergrijzende bevolking: grote uitgaven in sociale zekerheid
o Ouderen en pensioen worden niet langer als een recht of een
verantwoordelijkheid van de samenleving naar deze bevolkingsgroep toe
beschouwd
o Ouderen worden als een kostenfactor beschouwd
De maatschappij moet opdraaien voor deze kosten en krijgt er weinig
voor terug
o Participatiemaatschappij in het Active-Ageing-Model
- Oudere mensen hebben (ver)oude(rde) ideeën
o De veranderingen en vernieuwingen gaan aan veel ouderen voorbij
Sommige hebben nog nooit op het internet gezeten
Smartphone is hen helemaal vreemd
Over veranderingen in het onderwijs weten ze niets
achter op technologisch gebied
Voorouderverering:
Afrika: afwezige God en de rol van de voorouders
Japan: Mitama Matsuri (Shintoïsme), Obon festival
(boeddhisme)
o Oud zijn = ouderwets zijn
Ze volgen niet meer wat vandaag actueel is, wat modern is
o Ouderen zijn niet meer mee in onze tijd = inferieur
Ze vertegenwoordigen een periode uit het verleden die bijna verloren
gaat
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elisegesquiere. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,89. Je zit daarna nergens aan vast.
