In dit document heb ik het vak Context 3: Politiek en Actualiteit uit het 2de jaar communicatiemanagement aan Arteveldehogeschool samengevat. Het bevat alles wat te kennen is: de lessen, de zelfstudie en de extra teksten die we moeten kennen. Gegeven door Eric Van De Casteele. Veel succes!
Inhoud
GASTLES: De vrijheid van meningsuiting en de beperkingen daarop..................................................................4
1. Het ontstaan van de vrijheid van meningsuiting: het Verlichtingsdenken.........................................................5
1. Waar en Wanneer? ........................................................................................................................................5
2. Wie? ...............................................................................................................................................................5
3. Waarom? .......................................................................................................................................................5
4. Wat? ...............................................................................................................................................................5
2. Het natuurlijk recht op individuele vrijheid voor iedere burger en de daaruit voortvloeiende fundamentele
rechten....................................................................................................................................................................5
3. De 4 doelstellingen/grondslagen van de vrijheid van meningsuiting................................................................6
1. Waarborgen democratie................................................................................................................................6
2. Persoonlijke ontwikkeling/ontplooiing individu ............................................................................................6
3. Draagt bij tot achterhalen waarheid: "factchecking".....................................................................................6
4. Voorkomen onderdrukking "foute" of "gevaarlijke" opinies = tegengaan frustraties...................................6
4. De toepassing van de vrijheid van meningsuiting..............................................................................................7
1. Aanvankelijk: de nagenoeg absolute vrijheid van meningsuiting..................................................................7
2. De problematische toepassing van de vrijheid van meningsuiting tijdens het interbellum (periode tussen
2 WO)..................................................................................................................................................................7
3. De toepassing tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw en de 21ste eeuw..............................................7
3.1 Het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens = EVRM (1950) en het Europees Hof van de
Rechten van de Mens.....................................................................................................................................7
3.2 De beperkingen op de vrijheid van meningsuiting: "De hate speech".....................................................7
4. De antiracismewet van 1981: aanleiding, inhoud en toepassing...................................................................7
4.1 Aanleiding................................................................................................................................................7
4.2 Inhoud......................................................................................................................................................8
5. De kentering: de aanklacht en de veroordeling van het Vlaams Blok (1999-2004).......................................8
6. De doorbraak van extreemrechts in Europa en de bescherming van de democratie door het EVRM..........9
7. De nieuwe Belgische wetgeving in 2007 en een drietal voorbeelden van rechtspraak................................9
8. Het Vlaams belang en de strategie van de indirecte communicatie..............................................................9
5. Enkele besluiten..................................................................................................................................................9
1. Hoe de wetgeving in verband met strafbaar stellen van "hate speech" toepassen?....................................9
2. Argumenten contra beperking op de vrijheid van meningsuiting en pro absolute vrijheid van
meningsuiting.....................................................................................................................................................9
HOOFDSTUK 1: De kenmerken van het ancien regime en enkele historische verbanden..................................10
Vooraf: situering...................................................................................................................................................10
1. Ruimtelijk......................................................................................................................................................10
2. Tijdsindeling .................................................................................................................................................10
1. De grote aanwezigheid van geweld..................................................................................................................11
1. Het criminele geweld....................................................................................................................................11
2. De onmenselijke folteringen........................................................................................................................11
3. Het katholieke-religieuze geweld tegenover de heidenen of de "ongelovigen".........................................11
3.1 Het religieuze geweld tegenover de moslims en vice versa...................................................................11
3.2 Het religieuze geweld tegenover de Joden............................................................................................11
3.2.1 De complexe relatie tussen de Joden en de katholieken: het religieuze antisemitisme................11
3.2.2 De discriminerende maatregelen tegenover de Joden en de gevolgen daarvan: de aanzetten tot
haat en geweld........................................................................................................................................11
3.2.3 De complottheorieën of de samenzweringstheorieën tegenover de Joden...................................12
4 Enkele historische en actuele verbanden......................................................................................................13
1
, 4.1 De discriminerende maatregelen van de nazi's tegenover de Joden in de tweede helft van de jaren
1930.............................................................................................................................................................13
4.2 De complottheorieën tegenover de Joden vanaf het einde van de 19de eeuw, de toenmalige
ingrijpende veranderingen en het politieke antisemitisme.........................................................................13
4.3 De huidige complottheorieën, ingrijpende veranderingen en het gebruik van sociale media..............13
2. De standenmaatschappij..................................................................................................................................14
1. De indeling van de maatschappij in standen/groepen, de rechtsongelijkheid en de organische visie op de
maatschappij ....................................................................................................................................................14
2. De 3 bevoorrechte standen/groepen...........................................................................................................15
2.1 De clerus.................................................................................................................................................15
2.2 De adel...................................................................................................................................................15
2.3 De stedelijke burgerij (middenklasse) en de stadsstaten......................................................................15
3. De 4 kenmerken van een samenwerking tussen kerk en staat.........................................................................16
4. De Moderne Tijden (1550-1750).......................................................................................................................16
1. De 3 kenmerken van het humanisme..........................................................................................................17
2. De doorbraak van de wetenschappen, de uitvinding van de boekdrukkunst: een technologische,
intellectuele en vormelijke revolutie ...............................................................................................................17
3. Christoffel Plantijn, de Verenigde Nederlanden en de ontwikkeling van de Nederlandse standaardtaal. .18
5. De overgangsperiode van het AR naar de Hedendaagse Tijd (HT): 1648-1789...............................................18
1. De herverdeling van Europa in overwegend katholieke landen en overwegend protestantse landen......18
1.1 Aanleiding: de kritiek op de katholieke kerk + de daaropvolgende godsdienstoorlogen 1550-1630. . .18
1.2 De Vrede van Westfalen in 1648 en de scheiding der Nederlanden......................................................19
2. De doorbraak van het vorstelijk absolutisme (het principe van een absolute leider).................................20
2.1 Alle machten verenigd in 1 persoon......................................................................................................20
2.2 De vorst staat boven de wet..................................................................................................................20
2.3 Het vorstelijk absolutisme aangeprezen door de toenmalige moderne politieke filosofen..................20
3. De opkomst van de Europese nationale/unitaire staten.............................................................................21
4. De eerste Industriële revolutie (IR, 1750) & het industriële kapitalisme: een universeel verschijnsel met 4
weerkerende opeenvolgende ontwikkelingen.................................................................................................21
5. Het economische liberalisme of het pleidooi voor een vrijemarkteconomie..............................................22
6. Het politieke liberalisme en de 4 universele principes van de rechtstaat/democratie...............................22
6.1 Principe 1: Natuurlijk recht op individuele vrijheid................................................................................22
6.2 Principe 2: Rechtsgelijkheid...................................................................................................................23
6.3 Principe 3: Het volk is soeverein.............................................................................................................23
6.4 Principe 4: De scheiding der machten....................................................................................................23
6.5 Hedendaags voorbeeld Polen dat de principes wilt overtreden............................................................23
6. Het Verlichtingsdenken.....................................................................................................................................24
1. De kritiek van de verlichtingsdenkers op het AR..........................................................................................24
1.1 Op de standenmaatschappij..................................................................................................................24
1.2 Op de autoritaire vorsten, de autoritaire kerk en het samengaan van kerk en staat...........................24
1.3 Op het bijgeloof.....................................................................................................................................24
2. De 4 algemene kenmerken van het Verlichtingsdenken vs. die van het conservatieve denken.................24
3. Enkele actuele en politieke verbanden in verband met het Verlichtingsdenken........................................25
3.1 Het liberalisme.......................................................................................................................................25
3.1.1 Partijen...........................................................................................................................................25
3.1.2 Kenmerken liberalisme...................................................................................................................25
3.2 Het socialisme........................................................................................................................................28
3.2.1 Partijen...........................................................................................................................................28
3.2.2 Kenmerken socialisme....................................................................................................................28
3.3 Het nationalisme....................................................................................................................................29
3.3.1 Partijen...........................................................................................................................................29
3.3.2 Kenmerken nationalisme (pg 5-12)................................................................................................29
3.4 Het hedendaagse populisme en de huidige tijdsgeest..........................................................................32
4. Enkele actuele en politieke verbanden in verband met het conservatieve denken....................................32
2
, 4.1 De christendemocratie en het socialisme..............................................................................................32
4.2 De huidige impact van het maatschappelijk middenveld......................................................................32
5. De 4 kenmerken van de scheiding van kerk en staat en de actuele toepassing van de
levensbeschouwelijke neutraliteit: Het passief vs. het actief pluralisme........................................................32
HOOFDSTUK 2: Het interbellum 1918-1939..................................................................................................... 33
1. De Naoorlogse sociale politiek en de sociale democratie.................................................................................33
1. De voorgeschiedenis.....................................................................................................................................33
1.1 De opkomst van de sociale democratie tijdens het interbellum............................................................34
1.2 De afbraak van de sociale democratie tijdens WOII en de discrete plannen van de werkgevers en de
werknemers voor een naoorlogse sociale politiek.......................................................................................35
2. Het herstel en de uitbouw van de sociale democratie.................................................................................36
2.1 De 5 basisprincipes voor een naoorlogse sociaaleconomische politiek.................................................36
2.2 De ondertekening van het sociaal pact op 24 april 1944......................................................................39
2. Zelfstudie handboek pg 87-96...........................................................................................................................40
1. De Nieuwe Orde...........................................................................................................................................41
2. De Nieuwe Orde en de partijen....................................................................................................................43
HOOFDSTUK 3: De werking van de Belgische federale staat.............................................................................44
1. De grondwettelijke vastlegging van de taalgrens in België (1961) en de indeling van het land in 4
grondwettelijk vastgelegde taalgebieden (1963-1970)........................................................................................44
1. Het Nederlandstalig taalgebied: een korte geschiedenis.............................................................................44
2. Het Franstalig taalgebied..............................................................................................................................45
3. Het Duitstalig taalgebied en een korte geschiedenis...................................................................................45
4. Het tweetalig hoofdstedelijk gebied Brussel................................................................................................46
4.1 Korte geschiedenis: de verfransing en de uitbreiding van Brussel........................................................46
4.2 De afbakening van Brussel tot de 19 gemeenten en het officieel tweetalig statuut.............................46
4.3 De officiële toepassing van de tweetaligheid in Brussel: de tweetaligheid van de diensten en de
tweetaligheid van de persoon (pg 141-142)................................................................................................46
4.4 De Brusselse paradox (pg 207-209).......................................................................................................47
2. Van een unitaire staat naar een federale staat via de 6 staatshervormingen.................................................49
1. Een uitleg bij het federaliseringsproces.......................................................................................................49
1.1 De staatshervorming van 1970..............................................................................................................49
1.2 De bijzondere financieringswet, het systeem van dotaties en de bestedingsautonomie (pg 172-174)51
1.3 De geldstromen, de fiscale autonomie en de zesde staatshervorming (pg 185-187)...........................52
2. De oprichting van de 3 gemeenschappen bevoegd voor persoonsgebonden materies (pg 192-193) en de
tweeledige gemeenschapsvorming in Brussel.................................................................................................54
3. De oprichting van de 3 gewesten bevoegd voor de grondgebonden materies (pg 190)............................54
3. De inrichting van de Belgische federale staat .................................................................................................55
1. Het Belgische labyrint: de verschillende instellingen van ons land: zie illustratie digitale bijlage .............55
1.1 De federale regering, het federale tweekamerstelsel en de bevoegdheden van de federatie (pg 189)
.....................................................................................................................................................................55
1.2 De parlementen en de regeringen van de deelstaten...........................................................................56
4. Het versnipperde federalisme of de versnipperde bevoegdheden...................................................................57
1. Enkele voorbeelden......................................................................................................................................57
2. De oplossing: homogene bevoegdheden.....................................................................................................58
HOOFDSTUK 4: De jaren 1963-1975................................................................................................................ 58
1. Een culturele evolutie........................................................................................................................................58
2. Leuven 1966......................................................................................................................................................59
3. Enkele maatschappelijke en sociale ontwikkelingen in de jaren 1960-1975....................................................59
1. Het Tweede Vaticaans Concilie....................................................................................................................60
2. De ontkerkelijking.........................................................................................................................................60
3
, 3. De linkse tijdsgeest en de postmateriële waarden......................................................................................61
HOOFDSTUK 5: 2 kantelmomenten: Vlaanderen haalt Wallonië in en mei 1968 (pg 143-147)...........................61
1. De expansiewetten............................................................................................................................................61
HOOFDSTUK 6: Het huidige Belgische kiessysteem (pg 201-206)......................................................................63
HOOFDSTUK 7: De werking van de Belgische parlementaire democratie: de indirecte of vertegenwoordigende
democratie..................................................................................................................................................... 66
1. Wetgevende macht...........................................................................................................................................66
1. Omschrijving.................................................................................................................................................66
2. De taken........................................................................................................................................................67
Taak 1: het nemen van wetgevende initiatieven.........................................................................................67
Taak 2: de eindstemming.............................................................................................................................67
Taak 3: de aanstelling van ministers: de vertrouwensstemming................................................................68
STAP 1: regering van lopende zaken.......................................................................................................68
STAP 2: consultaties................................................................................................................................68
STAP 3: de aanstelling van een informateur...........................................................................................69
STAP 4: de aanstelling van een formateur..............................................................................................69
STAP 5: partijcongres..............................................................................................................................69
STAP 6: de aanduiding van de ministers.................................................................................................69
STAP 7: de vertrouwensstemming..........................................................................................................70
Taak 4: de controle op uitvoerende macht..................................................................................................70
2. Uitvoerende macht............................................................................................................................................71
1. De instellingen die tot de uitvoerende macht behoren...............................................................................71
2. De taken........................................................................................................................................................71
Taak 1: wetten uitvoeren.............................................................................................................................71
Taak 2: dagelijks bestuur.............................................................................................................................71
Taak 3: het algemeen beleid........................................................................................................................72
Taak 4: het beheren van de openbare diensten..........................................................................................72
Taak 5: het opstellen van een begroting (zeer belangrijk)..........................................................................72
Taak 6: indienen van wetsvoorstel in het parlement...................................................................................72
3. Het democratisch tekort...................................................................................................................................73
4. De 7 normen van alternatieve inspraak of burgerdemocratie.........................................................................74
1. Momenteel 5 alternatieve vormen van inspraak op lokale niveau.............................................................74
2. De mogelijkheid van de burger om te beslissen dankzij burgerbegroting...................................................75
GASTLES: De vrijheid van meningsuiting en de beperkingen daarop
4
, 1. Het ontstaan van de vrijheid van meningsuiting: het Verlichtingsdenken
1. Waar en Wanneer?
Het ontstaan van de vrijheid van meningsuiting wordt gesitueerd bij het ontstaan van het
Verlichtingsdenken:
Engeland: midden 17de eeuw
Frankrijk: midden 18de eeuw
2. Wie?
De burgerij pleitte voor de vrijheid van meningsuiting
3. Waarom?
In de standenmaatschappij was de vrijheid van meningsuiting verboden. Als je voor je mening
opkwam, kon je ervoor gestraft worden en zelfs gedood worden in opdracht van de katholieke kerk en
de absolute (op absolute wijze regeren, alle macht in handen) vorsten (= koningen).
Indien men in pamfletten of boeken kritiek uitten op de katholieke kerk of het beleid van de vorsten
dan dreigde men vervolgd te worden. Die vervolging gebeurde door beroepsrechters. Beroepsrechters
werden benoemd voor het leven door de koning, maar enkel rechters die koningsgezind waren
werden benoemd. Met als gevolg dat de rechter altijd partij koos voor de absolute koning.
4. Wat?
Verlichtingsdenken = een levensbeschouwing die aan de basis ligt van het Westerse denken, mijlpaal in
de filosofie
Nadruk gaat meer op individuen gaan liggen dan op gemeenschappen
2. Het natuurlijk recht op individuele vrijheid voor iedere burger en de daaruit
voortvloeiende fundamentele rechten
De vrijheid van godsdienst, gedachte en geweten
De vrijheid van meningsuiting
De drukpersvrijheid
Vanaf midden 19de eeuw bevestigen tal van Europese staten deze principes. Als staat moet je ervoor
zorgen dat deze principes beschermd worden, dat ze toepasbaar zijn.
Hoe deze rechten beschermen/waarborgen?
Als grondrechten vastleggen in een grondwet
*Naleving grondrechten/grondwet gerechtelijk afdwingbaar maken: hof van assisen +
Grondwettelijk Hof bevoegd gemaakt
Belgische Grondwet opgesteld in 1831, burgerij had sterke en belangrijke impact: 198 artikelen
2 opmerkingen bij Grondwet:
Indien men een artikel van de Grondwet wilt veranderen of wilt toevoegen, dan moet 2/3 van
het aantal parlementsleden het daarmee eens zijn.
De grondwetten moeten ook nageleefd worden door de overheid.
Klassieke grondrechten = de burgerlijke en politieke rechten, dit zijn onder andere het kiesrecht,
vrijheid van meningsuiting, recht op privacy, godsdienstvrijheid en het discriminatieverbod
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukcommunicatie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
