Dit is een samenvatting van de powerpointslides van het vak oculaire farmacologie aangevuld met de notities genomen tijdens de hoorcolleges. Gegeven door Liesbeth Boriau
Inhoudstafel:
1. Het oog als toedieningsweg
2. Het correct toedienen van oogpreparaten
3. Werking van oculaire geneesmiddelen
4. Bijwerken van geneesmiddelen
5. Geneesmiddelen voor de oogleden
Jade Leroy 2e bachelor oogzorg 2021-2022
,H1. Het oog als toedieningsweg
1.1 Oculaire barrière
Het toedienen van GM gebeurt lokaal (oogdruppels) en/of systemisch. (eerst in bloed om daarna het
oog te bereiken).
Het is niet eenvoudig om het oog te bereiken omdat je moeilijk in diepere structuren van je oog
geraakt.
UITDAGING OOGZIEKTEN!
*Biobeschikbaarheid
Oog is sterk afgeschermd (lichaam & buitenwereld)
Lage biobeschikbaarheid* DOOR veel oculaire barrières (er zal zeer weinig Deel van GM dat bij
GM de interne structuren van het oog bereiken). zijn doelwit terecht
komt
Bijvoorbeeld: Muscarinereceptoren in musculatuur van de iris (invloed pupilgrootte)
4 oculaire barrières (SMID)
1. DYNAMISCHE (= kan met de tijd veranderen) TRAANFILM en TRAANPRODUCTIE
2. STATISCHE (=opbouw van het oog) CORNEA, CONJUNCTIVA
3. METABOLISCHE (= metabolisatiestap door cyp-enzymen in lever + in oog)
4. INTRAOCULAIRE (= in het oog zelf)
Niet simpel om systemisch het oog te bereiken door die bloed-retina barrière!
barrière algemene circulatie en het oog.
1. De traanfilm als DYNAMISCHE barrière:
3 lagen tranenfilm:
Functie
Lipidenlaag De verdamping van de waterlaag tegenhouden. Geproduceerd door klieren van
Meyboom in ooglidranden. Als die verstopt zitten kan je last hebben van droge
ogen. Deze laag vormt meestal geen probleem voor toedienen GM.
Deficiëntie lipidenlaag kan last van droge ogen geven omdat waterige laag snel
verdampt.
Waterige laag Geproduceerd door de traanklieren
Mucuslaag Slijmlaag tegen cornea. Zet de tranenfilm vast op de cornea. Geproduceerd door
slijmbekercellen in conjunctiva
Barrière voor geneesmiddelen bij lokale toediening.
Waterige laag Mucine laag
Verdunnen het GM Capteren (weghalen) GM door gelachtige
Proteïnen, mucines (slijmstoffen & enzymen consistentie op cornea
kunnen GM afbreken of binden) ( blijven erin kleven)
= Biobeschikbaarheid daalt
Jade Leroy 2e bachelor oogzorg 2021-2022
,Proteïnen Lactoferynen (ijzerbindend eiwit). Zorgt dat bacteriën geen kans krijgen te groeien.
(afremmen bacteriële groei)
Enzymen lysozymen = vernietigen bacteriën
Mucinen Lange moleculen die water vasthouden en er slijm van maken. GM blijven kleven
Traanreflex:
Er zijn veel vrije zenuwuiteinden in cornea: irriterende stof traanreflex spoelt GM weg ☹
DUS we moeten werken met niet-irriterende GM
Er is ook snelle nasolacrimale drainage (traanvocht stroomt richting neus) via traankanaal met zeer
korte precorneale verblijftijd GM (in de traanfilm)
DIT WIL ZEGGEN:
Tijd dat het GM voor de cornea (precorneaal) bevindt gebeurt heel snel.
Enkele minuten na het indruppelen is er reeds herstel normaal volume traanfilm door
drainage via traankanaal via neusslijmvlies (veel bloedvaten in de neus) komt GM in
bloedstroom
systemische bijwerkingen elders in het lichaam
Bijvoorbeeld: bètablokkers kunnen ook problemen geven aan het hart
Nadeel We verliezen deel GM omdat in onze neus veel BV zitten en die zorgen voor die
systemische bijwerkingen in ons lichaam!
KORT SAMENGEVAT:
We werken met een GM dat niet-irriterend is omdat ze anders worden uitgespoeld
Zo is er een snelle drainage via het traankanaal (tijd dat GM voor cornea bevindt)
Het nadeel hiervan is dat er een deel van het GM verloren gaat omdat er veel BV in de neus
zijn en dus in de bloedstroom komen en dit geeft ergens anders in het lichaam bijwerkingen
Wat kan je doen om dit te verminderen? (druppeltechniek):
= Altijd na het druppelen het dichtdrukken van de traanpunten met vinger (1minuut) om snelle
lacrimale drainage te verhinderen en die systemische bijwerkingen zo te voorkomen. (DOEL)
verbetering biobeschikbaarheid, vooral belangrijk als er een geneesmiddel in zit, dus minder
relevant bij kunsttranen
Jade Leroy 2e bachelor oogzorg 2021-2022
, 1.1. De traanfilm als dynamische barrière: volume-toename traanvocht
Een oogdruppel is gemiddeld 25-75 µl. Onze conjunctivale zak kan zo’n 30 µl vasthouden.
De gemiddelde oogdruppel heeft dus een te groot volume om vastgehouden te worden door de
conjunctivale zak.
VERLIES DRUPPEL = VERLIES GENEESMIDDEL
+ het heeft geen zin om 2 druppels in 1x te druppelen (5à10min tussen). Omdat de 2 e druppel er
gewoon zou uitlopen
Geven we dan niet gewoon beter een kleinere druppel? NEE
Een kleinere druppel is sterker geconcentreerd geeft irritatie!
Patiënt merkt druppel niet op
2. De cornea als STATISCHE barrière
Epitheel van de cornea heeft een groot regeneratievermogen.
Bij beschadiging tot in het stroma krijgt je littekenvorming.
Het probleem is dat je te maken hebt met verschillende milieu’s in de cornea.
1. Cornea epitheel (= moeilijk voor hydrofiele geneesmiddelen)
Het epitheel bestaat uit cellen celmembranen dubbele laag fosfolipiden lipofiel
(vetaantrekkend) milieu.
Tussen de epitheelcellen bevinden zicht tight junctions amper ruimte tussen cellen.
Probleem voor hydrofiele (wateraantrekkend) GM want die worden hier afgestoten.
Dankzij ‘tight junctions’ gebeurt de passieve diffusie van geneesmiddel
voornamelijk transcellulair (enkel mogelijk bij lipofiele stoffen)
paracellulaire diffusie voor hydrofiele stoffen beperkt door klein moleculair gewicht
MAAR gunstige beïnvloeding paracellulair transport door toevoegen Na EDTA aan oogdruppel
tight junctions komen losser te zitten en daardoor is er meer intercellulaire ruimte.
verhogen biobeschikbaarheid.
2. Corneaal stroma moeilijk voor lipofiele geneesmiddelen
Collegeenvezels creëren een hydrofiel milieu doorlaatbaar voor hydrofiele
GM MAAR moeilijk voor lipofiele verbindingen.
Door de parallel geschikte collageenvezels grote moleculen raken moeilijk door
dus moeilijk voor lipofiele GM
3. Corneaal endotheel moeilijk voor hydrofiele geneesmiddelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jadeleroy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
