Woordenlijst : Verbintenissen- en Contractenrecht
Publiekrecht:
Het publiekrecht geeft regels ten aanzien van de verhouding tussen de burger en de overheid. Ook
omvat dit rechtsgebied de verhouding tussen overheidsinstanties onderling. Dit is tevens het
onderscheid met het andere grote rechtsgebied, het privaatrecht.
Het publiekrecht bestaat uit de volgende onderdelen:
staatsrecht, ook wel constitutioneel recht geheten
bestuursrecht
fiscaal recht, soms ook gerangschikt onder het bestuursrecht
strafrecht
Privaatrecht
Burgerlijk recht, ook civiel recht of in Nederland privaatrecht, is het geheel van de regels voor de
onderlinge verhoudingen tussen personen, i.h.b. het personen- en familierecht en vermogensrecht.
Het burgerlijk recht alsmede het arbeidsrecht, het sociaal zekerheidsrecht, het handels- en
vennootschapsrecht en het civiele aansprakelijkheidsrecht vormen samen het materieel privaatrecht.
Het formeel privaatrecht beschrijft de civiele rechtspleging, dit is het burgerlijk procesrecht of
gerechtelijk recht.
Verbintenis
Een verbintenis (Latijn: obligatio) is in de rechtswetenschap een rechtsverhouding krachtens welke de
ene partij (schuldenaar of debiteur) een prestatie verschuldigd is aan de andere partij (schuldeiser of
crediteur). De verbintenis heeft een actieve en een passieve kant: zij is zowel vorderingsrecht van de
schuldeiser of crediteur als schuld van de schuldenaar of debiteur. Met schuld wordt hier bedoeld een
rechtsplicht. Het gaat dan om een afdwingbare plicht, in tegenstelling tot een morele of godsdienstige
plicht. Het kan gaan om een plicht tot doen, nalaten, geven of dulden.[1]
Vorderingsrecht
Een vorderingsrecht of een obligatoir recht is het recht van een crediteur (of schuldeiser) tegenover de
debiteur (of schuldenaar). Een alledaags voorbeeld is een positief banksaldo.
Schuldvordering
De schuldvordering is volgens het burgerlijk recht in België en Nederland het recht van de schuldeiser
om een prestatie te eisen van zijn schuldenaar. Deze prestatie kan bestaan uit iets te doen, iets niet te
doen of iets te geven. Het omgekeerde van een schuldvordering is een schuld. De schuldvordering
kan zowel het gevolg zijn van een contractuele als een buitencontractuele relatie.
Zakelijk recht
Met een zakelijk recht wordt een recht bedoeld dat de titularis ervan een aanspraak verleent op een
zaak of een ander goed. Een zakelijk recht staat hiermee in tegenstelling tot een persoonlijk recht, dat
een persoon een aanspraak verleent op een prestatie.
Natuurlijke verbintenis
Een natuurlijke verbintenis (Latijn: naturalis obligatio) is in het continentaal recht een verbintenis die
niet in rechte afdwingbaar is, maar die – nadat zij vrijwillig is nagekomen – niet als onverschuldigde
betaling kan worden teruggevorderd.[1] Uit het laatste kenmerk volgt dat de voldoening van een
natuurlijke verbintenis moet worden onderscheiden van een schenking: de eerste is een verschuldigde
betaling, de schenking is onverschuldigd.[2] Over de vraag of een natuurlijke verbintenis gelijkgesteld
moet worden aan een civiele verbintenis wordt in de doctrine getwist. Sommige juristen zijn van
mening dat de natuurlijke verbintenis ligt tussen de zuivere gewetensplicht en de civiele verbintenis,
, anderen zien natuurlijke verbintenissen als niets anders dan een morele plicht, weer anderen nemen
een tussenpositie in.[3]
Schuldeiser / Crediteur
Een schuldeiser (soms ook accipiens genoemd) is een rechtssubject dat een prestatie (iets doen, iets
niet doen of iets geven) kan eisen ten opzichte van een ander, de schuldenaar.
Schuldenaar / Debiteur
Een debiteur, juridisch schuldenaar, is een persoon die een verplichting heeft ten opzichte van een
ander. Na het sluiten van een tweezijdige overeenkomst, maar voordat er prestaties zijn geleverd, zijn
beide partijen meestal zowel schuldeiser als schuldenaar. Nadat de ene partij haar prestatie heeft
geleverd en de andere nog niet, is de eerstgenoemde partij alleen schuldeiser en de andere alleen
schuldenaar.
Resultaatsverbintenis
Een resultaatsverplichting is een contractuele verplichting om een bepaald resultaat te bereiken.
Resultaatverplichtingen worden veelal gesteld in de handel in materiële producten en producenten.
Inspanningsverbintenis
Een inspanningsverplichting is een contractuele verplichting om de nodige inspanningen te leveren of
om bepaalde middelen aan te wenden om het bedongen resultaat te bereiken.
Intuitu personae
Een overeenkomst is intuitu personae wanneer het wordt afgesloten omwille van de persoon of de
persoonlijke kwaliteiten van de tegenpartij, meestal de schuldenaar. Daartegenover staan de
contracten intuitu pecuniae, waarbij alleen de prestatie en niet de persoon die de prestatie moet
leveren, van belang is. Het intuitu personae-karakter blijkt uit de aard van de overeenkomst ofwel uit
de bedoeling van de contractanten.
Crediteur
Een crediteur is een leverancier (een persoon of bedrijf) aan wie moet worden betaald voor het
leveren van een goed of een dienst.
Debiteur
Een debiteur, juridisch schuldenaar, is een persoon die een verplichting heeft ten opzichte van een
ander. Na het sluiten van een tweezijdige overeenkomst, maar voordat er prestaties zijn geleverd, zijn
beide partijen meestal zowel schuldeiser als schuldenaar. Nadat de ene partij haar prestatie heeft
geleverd en de andere nog niet, is de eerstgenoemde partij alleen schuldeiser en de andere alleen
schuldenaar.
Exoneratieclausule
Een exoneratiebeding of exoneratieclausule is een beding waarmee getracht wordt een wettelijke
verplichting tot schadevergoeding, ontstaan door een toerekenbare tekortkoming of onrechtmatige
daad, uit te sluiten of te beperken.
Deelbare verbintenis
Het principe van de deelbaarheid van de verbintenissen betekent dat van zodra er meerdere
schuldeisers en/of schuldenaars zijn, de verbintenis deelbaar wordt. Men spreekt ook van
gezamenlijke verbintenissen, wat ietwat verwarrend is, of van samengevoegde verbintentenissen. Dit
principe vindt men niet terug in het Burgerlijk Wetboek. Wel heeft men de regel van deelbaarheid in
artikel 1220 BW uitdrukkelijk vermeld voor de erfgenamen van een partij.