~1~
Hoofdstuk 1
Communicatiemodel
Wat heeft het verhaal van de kleine beer te maken met orthopedagogie
Als hulpverlener hebben we veel te maken met zaken waar we geen oplossing voor hebben We kunnen niet alles oplossen maar
ons rol houdt niet op. Ons rol begint pas. We houden niet op hulpverlener te zijn wanneer we geen oplossing te bieden hebben, we
bieden onszelf aan via geduld, liefde, inzet, … Wij kunnen echt het verschil maken.
‘Pas Als je een band hebt, kan je een impact hebben op iemand. En die persoon op jou’. Leg uit.
De kwaliteit van de therapeutische relatie is één van de verschillende factoren die belangrijk zijn. Welke behandeling je ook toepast,
ze zullen pas goed werken Als de relatie tussen jou en de cliënt goed zit!
Wat wordt bedoeld met opvoeden is een tweevoudig dialogaal gebeuren en volgens welke auteur?
Volgens Wim ter Horst is een agogische relatie een relatie van samenspraak. M.a.w. een dialoog waarbij het gaat om elke vorm van
uitwisseling tussen mensen
Met een tweevoudige dialoog bedoelt hij dat het doel van de agogische relatie niet de relatie is tussen hulpverlener en cliënt. Maar
gericht is op het bevorderen van de dialoog tussen
Enerzijds de cliënt en zijn dichte omwereld: de omgeving waar de cliënt nu mee in relatie staat.
en anderzijds de cliënt en de volle werkelijkheid of de wereld : de omgeving waar hij In de toekomst mee in relatie zal staan.
Het doel van de dialoog tussen client en begeleider situeert zich in de dialoog tussen client en de wereld.
Wanneer er een verstoorde begeleidingssituatie ontstaat wat is volgens Ter Horst de belangrijkste te ondernemen
stappen?
Bij een verstoorde begeleidingssituatie is het belangrijk eerst en vooral te kijken of het alledaagse in orde is en kan gebracht worden.
Pas dan kijken we voor gespecialiseerde interventies.
(boek ‘het herstel van het gewone leven’.)
Wat zijn de 5 grondhoudingen van de begeleider?
De basishouding van de begeleider kenmerkt zich door 5 grondhoudingen.
Liefhebben: zijn we bereid lief te hebben en met liefde ons opvoedend werk te doen? Liefde is gratis, onvoorwaardelijk, helderziend,
kringsgewijs.
- Liefde is gratis
- Liefde is onvoorwaardelijk - ook als het moeilijk gaat toch nog de cliënt verder helpen
- Liefde is helderziend - niet persoonlijk nemen maar dwars doorkijken.
- Liefde is kringsgewijs - in een kring van Mensen die liefdevol betrokken zijn.
Overschot: hebben we voldoende reserves en vitaliteit of levenskracht? Staan we zelf als sterk genoeg in onze schoenen of hebben
we steeds bevestiging nodig? Kunnen we ons voldoende openstellen voor de cliënt Als we een slechte dag hebben?
Bijtanken: Het is belangrijk als begeleider om voldoende tijd te kunnen nemen en maken om bij te tanken. Hoe kan jij bijtanken?
Openheid: je wordt verwacht emotioneel beschikbaar te zijn voor je cliënten door je open te stellen. Dit kan als je voldoende
overschot hebt en als je bewust bent van je eigen pedagogische vooroordelen.
Intentionaliteit: jouw handelen wordt gerecht afgestemd op de cliënt waarbij ja congruent communiceert, initiatief neemt of niet,
de hulpvraag van de cliënt ziet. Wat een cliënt van jou vraagt en niet aan jou vraagt.
,~2~
Geef de pedagogische vooroordelen.
Wie een cliënt met vooroordelen benadert kan zich niet openstellen voor de cliënt. Dit vormt een ernstige belemmering voor de
behoefte van de cliënt.
De autoritaire opvoeder: gebieden en gehoorzamen
De anti-autoritaire opvoeder: de wens van het kind is zijn behoefte!
De politieke: Het is de fout van de maatschappij
De godsdienstige: We moeten ons bekeren
De technicus: gewoon een kwestie van conditioneren
De freudiaan: Oedipus complex
De intuïtieve opvoeder: ik doe wat mijn hart mij ingeeft.
Som de verschillende grondvormen van menselijk contact op
Aanraken:
- Bewust en gedoseerd.
- Bijzonder waardevol en noodzakelijk.
- Met aandacht voor de cliënt > veiligheid of bedreiging.
Verzorgen:
- Diepe manier van in dialoog gaan met de ander.
- Kans op persoonlijk aandacht.
- Valkuil = het routinematig handelen.
- Samen de zorg voor iets of iemand opnemen. (bv planten)
- Ontstaan vertrouwensrelatie.
Spelen: in functie van de activiteit zelf en niet in functie van het resultaat.
Eten en drinken:
- Moment van ontmoeten, samenzijn en van verbondenheid.
- ook de activiteiten die hiermee gepaard gaan zijn betekenisvol binnen een leefgemeenschap.
Feestvieren:
- Het gewone doorbreken.
- Verschillende grondvormen aan bod.
- Structuur > seizoensgebonden.
Erop uit trekken:
- Nieuwe ervaringen opdoen
- Elkaar op een andere manier leren kennen.
Werken:
- Arbeidsvreugde
- Verhoogt het zelfwaarde gevoel, trots.
- Resultaat belangrijk, niet de activiteit zelf.
- Werken kan je leren door klein te beginnen en samen te groeien.
Leren: leren als grondvorm hoort thuis en elk leefsituatie. Een breed proces van elkaar perspectief bieden.
Praten en luisteren:
- Fundamenteel voor het in relatie treden met elkaar.
- Uiterst belangrijk bij een cliënt die zelf geen verbaal respons kan geven.
- Humor is onmisbaar.
- Gebruik van varianten van praten.
- Ondersteunen door lichaamstaal.
Wat is het doel van de grondvormen van menselijk contact volgens ter Horst?
Het herwaarderen van andere wijzen van in een relatie staan met de cliënt dan enkel d.m.v. taal. Deze bewust en gericht inzetten.
En deze aan te leren aan cliënt om ook te gebruiken in dialoog met anderen.
Hoe kunnen bepaalde grondvormen problemen opleveren bij cliënten?
1. aanleiding bij cliënt. bv aanraking.
2. aanleiding bij opvoeder. bv vermoeidheid, onhandig, onzeker.
3. aanleiding bij situatie. bv omstandigheden.
,~3~
Wat zijn de 3 polariteiten In de professionele grondhouding?
- Afstand en nabijheid
- Openheid en geslotenheid
- Houvast en ruimte
Wat kan je vertellen over afstand?
- Rationeel
- Nodig om deskundig te kunnen zijn.
+ Objectiveren, systematisch, planmatig, doelgericht, Methodisch werken, deskundigheid
+ Je kan onderbouwen wat je als hulpverlener aan het doen bent
+ Eigen nood, drang herkennen, hoofd koel houden, onkunde toegeven ( < beroepsfout)
+ Betrouwbaar en stabiel blijven, mandaten en verantwoordelijkheid
- Te weinig aandacht voor de relatie
- Negatief effect op de resultaten
>> Cliënt voelt zich onvoldoende begrepen.
Wat kan je vertellen over nabijheid?
- Gevoelsmatig
- Een vereiste om contact te leggen
+ eenheid, verbondenheid, intimiteit, respect, empathie, aandacht en liefde, medeleven en begrip
+ inzet, beschikbaarheid, bereidheid
- weinig transparantie in motiveren en handelen
- de grote onafhankelijkheid, te veel binding, grensoverschrijdend contact
- overbelasting, te veel doen, zich Laten meeslepen
>> geeft de cliënt veiligheid en vertrouwen
Wat kan je vertellen over respect en intimiteit binnen de afstand-nabijheid polariteit? Benoem de auteur.
Volgens P. Winkelaar (methodisch werken)
Respect vormt de morele basis voor methodisch en agogisch werken. Het is de actieve betrokkenheid die de zelfbeschikking van de
ander bevordert.
Intimiteit verwijst naar onderlinge veiligheid waar alle kwetsbaarheid aanwezig mag zijn.
Wat is integer handelen? Benoem de auteur.
Volgens van Wezel (weerbaarheid voor zorgprofessionals)
Integer handelen is wanneer het handelen van de hulpverlener niet voortkomt vanuit de eigen behoefte aan … of niet uitblijft door
de angst voor… .
Voor integriteit is zelfkennis en zelfrespect nodig. Heb jij als begeleider liever afstand of nabijheid? De achterliggende motieven
moeten zuiver zijn.
Wat kan je als conclusie formuleren bij de afstand-nabijheid polariteit?
Verschil met andere schept afstand, overeenkomsten brengt nabijheid. Nabijheid vormt een belangrijk element als het gaat om
contact en vertrouwen tussen Mensen, maar in het deskundig werken is tegelijk afstand nodig.
Conclusie: Voor deskundigheid is afstand nodig. Maar voor het toepassen van deskundigheid is nabijheid vereist.
- Oog hebben voor de verschillen
- Oog hebben voor de overeenkomst
Wat is belangrijk bij openheid- geslotenheid?
Is je openheid in functie van de noden van de cliënt (= tot de ander gericht) of uit zelfbehoefte en eigen noden?
Is je geslotenheid dienstbaar?
Wat is het belang van open / gesloten zijn en wat zijn de risico's ervan?
Creëert het nabijheid of afstand? (Jaloezie, verschillen, …)
, ~4~
Wat zijn de parameters voor openheid-geslotenheid? Benoem auteur.
Hoe weten hoe open of gesloten we moeten zijn? Volgens Leijenhorst:
- De hulpverlener moet een congruente houding hebben (handelen en spreken = daden)
- Echtheid – authenticiteit
- Respect
- Onvoorwaardelijke acceptatie
- Discretie
Wat wordt begrepen onder selectieve authenticiteit? Benoem auteur.
Volgens Cohn
Selectieve authenticiteit is het selecteren wat je wel/niet vertelt/toont.
Wat je wel verteld/toont moet echt en authentiek zijn!
Wat begrijp je onder houvast? Benoem auteur.
Volgens Adriaansens
Houvast = veiligheid. Te veel vrijheid geeft een gevoel van onveiligheid.
Grenzen en regels zijn nodig om veiligheid en ruimte te creëren. Door begrenzing kan de ruimte worden benut!
- Duidelijke grenzen en regels
- Opbouwen eigenwaarde en identiteit
- Consequent
- Moet redelijk zijn
- Kort op de bal spelen
Wat begrijp je onder ruimte?
Ruimte = uitdaging.
- Ruimte is nodig om ervaringen op te doen (ook negatieve).
- Nodig om te ontwikkelen, de groeien, zijn leven in handen te nemen, experimenteren.
- Begeleider moet gepast kunnen loslaten.
Wat wordt bedoeld met de relatie tussen begeleider en cliënt is asymmetrisch?
De relatie tussen begeleider en cliënt is asymmetrisch omdat dezen niet gelijk zijn. Ze verschillen in macht, in kwetsbaarheid en in
rechten. Maar er is wel gelijkwaardigheid. Dit gebeurt door middel van acceptatie.
Wat is acceptatie?
- Het is een actief proces van zich voortdurend in andermans belevingswereld in te stellen
- Respect, kameraadschap, onderlinge verbondenheid en empathische houding
- Interesse tonen, laten voelen dat de ander erbij hoort
- Waardering tonen in wat de ander kan, denkt, zegt, doet en in zijn overtuigingen
- Complimenteren
De begeleiding driehoek?
Sinds 1993 al 28 jaar als basis voor het pedagogische zorg.
Brengt het individueel evenwicht in kaart tussen ruimte houvast en acceptatie
We kunnen op deze driehoek terugvallen
- Of we nog steeds goed bezig zijn met cliënt
- Kunnen we meer
o (Ruimte) respect voor eigenheid
o (Acceptatie) waardering uiten en laten voelen dat ze erbij horen,
o (Houvast) bieden
- Waaraan moeten we zelf nog werken? Vinden we ruimte geven moeilijk of eerder houvast?
- Bespreken van nieuwe cliënten welke acceptatie / houvast / ruimte heeft die cliënt nodig
