samenvatting van aardrijkskunde 1 in de opleiding leerkracht secundair onderwijs. De delen: inleiding, cartografie, kosmografie, weer & klimaat zijn samengevat.
Inhoudsopgave
1. Inleiding .............................................................................................................................. 4
1.1 het vak Aardrijkskunde ................................................................................................ 4
1.2 De onderwijskundige driehoek.................................................................................... 4
1.3 De geografische kubus (vraag proefexamen) .............................................................. 5
1.3.1 De horizontale lijn: bestaansdimensies ............................................................... 6
1.3.2 Verticale lijn: bronnengebruik en –onderzoek..................................................... 7
1.3.3 Dieptelijn/ diagonale lijn: de geografische zienswijze ......................................... 7
1.4 Het aardrijkskundig stappenplan................................................................................. 8
1.5 CONCEPTEN = BIG IDEAS (vraag proefexamen) .......................................................... 8
1.6 het geografisch besef .................................................................................................. 8
1.7 landschappen............................................................................................................... 9
2. cartografie ........................................................................................................................ 10
2.1 Inleiding ..................................................................................................................... 10
2.1.1 Wat is cartografie ............................................................................................... 10
2.1.2 historisch overzicht ............................................................................................ 10
2.2 de wereld op kaart: van 3D naar 2d .......................................................................... 12
2.2.1 de vorm van de aarde ........................................................................................ 12
2.2.2 het voorstellen van de aardbol .......................................................................... 13
2.2.3 Geografische coördinaten .................................................................................. 13
2.2.4 kaartprojecties ................................................................................................... 14
2.3 de kaart: ruimtelijk gebonden informatie ................................................................. 21
2.3.1 terminologie ....................................................................................................... 21
2.3.2 kaartenschalen ................................................................................................... 21
2.3.3 symbolen ............................................................................................................ 23
2.3.4 Reliëf op kaart .................................................................................................... 23
2.3.5 Soorten kaarten en cartogrammen .................................................................... 26
2.4 De topografische kaart van België ............................................................................. 28
2.4.1 Constructie ......................................................................................................... 28
2.5 Kaartgebruik .............................................................................................................. 33
2.5.1 Oriënteren op het terrein................................................................................... 33
3. kosmografie ...................................................................................................................... 35
3.1 Inleiding ..................................................................................................................... 35
, 2
3.2 De waarneming van het heelal .................................................................................. 36
3.3 Het zonnestelsel ........................................................................................................ 39
3.3.1 Ontstaan van het zonnestelsel ........................................................................... 39
3.3.2 De structuur van het zonnestelsel ..................................................................... 40
3.3.3 De zon: elementaire steekkaart ......................................................................... 40
3.4 De aarde: bewegingen en gevolgen .......................................................................... 41
3.4.1 De aardrotatie .................................................................................................... 41
3.4.2 De gevolgen van de aardrotatie ......................................................................... 41
3.4.3 De aardrevolutie ................................................................................................. 43
3.4.3.2 Duur van een jaar ................................................................................................. 43
3.4.4 De gevolgen van de aardrevolutie ..................................................................... 44
3.4.5 Afwijkingen in de beweging van de aarde ......................................................... 47
3.5 De maan ..................................................................................................................... 47
3.5.1 Elementaire steekkaart ...................................................................................... 47
3.5.2 Ontstaan van de maan ....................................................................................... 48
3.5.3 De maanbewegingen.......................................................................................... 49
3.6 De getijdewerking ...................................................................................................... 50
3.6.1 Begrippen ........................................................................................................... 50
3.6.2 Ontstaan van het astronomische evenwichtsgetij ............................................. 50
3.6.3 Soorten getij ....................................................................................................... 51
3.7 De verduisteringen .................................................................................................... 52
3.7.2 De zonsverduistering .......................................................................................... 53
4. Weer en klimaat ............................................................................................................... 55
4.1 Inleiding ..................................................................................................................... 55
4.2 De atmosfeer ............................................................................................................. 55
4.2.1 Definitie .............................................................................................................. 55
4.2.2 De samenstelling van de atmosfeer ................................................................... 56
4.2.3 Indeling van de atmosfeer........................................................................................... 56
4.2.3 Stralingsbalans van de aarde.............................................................................. 58
4.3 Temperatuur .............................................................................................................. 60
4.3.1 Algemeen............................................................................................................ 60
4.3.2 Temperatuur op aarde: beïnvloedende factoren .............................................. 60
4.3.3 Het meten van de temperatuur ......................................................................... 61
, 3
4.4 Luchtdruk en winden ................................................................................................. 62
4.4.1 Luchtdruk............................................................................................................ 62
4.4.2 Wind ................................................................................................................... 63
4.5 Algemeen circulatiepatroon ...................................................................................... 66
4.5.1 Theoretisch ......................................................................................................... 66
4.5.2 Het werkelijke patroon....................................................................................... 66
4.6 De Oceaanstromingen ............................................................................................... 68
4.7 Klimaten ..................................................................................................................... 69
4.7.1 Klimaatverschillen .............................................................................................. 69
4.7.2 Het klimatogram................................................................................................. 69
4.7.3 Classificatie van klimaten en determinatie ........................................................ 69
4.8 Luchtvochtigheid ....................................................................................................... 69
4.8.1 De absolute luchtvochtigheid ............................................................................ 70
4.8.2 De relatieve luchtvochtigheid ............................................................................ 70
4.8.3 Het dauwpunt..................................................................................................... 70
4.8.4 Natteboltemperatuur ......................................................................................... 70
4.8.5 Heatindex ........................................................................................................... 70
4.8.6 Droge en vochtige adiabatische afkoeling ......................................................... 70
4.8.7 Meting van de luchtvochtigheid......................................................................... 70
4.9 Condensatie, wolken en neerslag.............................................................................. 71
4.9.1 Wolken ............................................................................................................... 71
4.9.2 Neerslag .............................................................................................................. 72
4.10 Het weer................................................................................................................. 74
4.10.1 Luchtmassa’s ...................................................................................................... 74
4.10.2 Fronten ............................................................................................................... 75
4.10.3 Gegevens weerkaart........................................................................................... 76
4.10.4 Weersvoorspelling.............................................................................................. 77
4.10.5 Bespreking van een weerkaart ........................................................................... 77
4.11 Opwarming van de aarde ....................................................................................... 77
, 4
AARDRIJKSKUNDE 1
1. INLEIDING
• Wetenschappelijke geletterdheid
o = ruimtelijk, geografisch besef
➢ De wisselwerking tussen mens en omgeving
➢ Vanuit sociaaleconomische als fysische invalshoek
• Een steeds grotere maatschappelijke relevantie
o Kenmerken van educaties
➢ Naar het niveau van een kritisch mens- en maatschappij vak
1.1 HET VAK AARDRIJKSKUNDE
• Hoe kan ik leerlingen iets nieuws leren? → Vakdidactiek
• Welke leerlingen? → Pedagogiek
• Wat is iets? → Inhoud (kennis, inzichten, vaardigheden, attitudes)
• Wat is aardrijkskunde?
1.2 DE ONDERWIJSKUNDIGE DRIEHOEK
• Samenspel van 3 hoofdfactoren
o Pedagogiek – inhoud – didactiek
o Leerkracht = vormgever, regisseur en uitvoerder
o → Vormen onderwijskundige driehoek
• Wat is aardrijkskunde?
o Vindt haar bestaansrecht in de verscheidenheid
van ruimtelijk voorkomende feiten
o Geografische elementen
➢ Natuurlijke elementen
➢ Menselijke elementen
o Ruimtelijk systeem
➢ Ingewikkelde netwerken waarbij de verandering van één element invloed op
vele andere uitoefent
➢ Ze zijn verbonden zijn door relaties
o Ruimtelijke processen
➢ De op elkaar inwerkende elementen (systemen) ondergaan veranderingen
➢ Vb. bevolkingsevolutie, de productieveranderingen in landbouw en industrie,
de verstedelijking van het platteland, de uitbouw van het wegennet, de
toeristische bewegingen, …
, 5
• Definitie aardrijkskunde: de geografie bestudeert verschijnselen, systemen en
processen die gebonden zijn aan het aardoppervlak en voor hun verwezenlijking
ruimte opeisen. Het is een systeemwetenschap, ze legt de nadruk op de verbanden
tussen de verschijnselen.
• Specialisaties:
o Aardrijkskunde bestudeert de wereld en de mensen die daar wonen
o Er zijn twee hoofdrichtingen
➢ Fysische geografie
- De natuurkundige aardrijkskunde en de betekenis daarvan voor de mens.
➢ Sociale geografie
- Hoe mensen leven, waarom ze juist op een bepaalde plaats wonen, wat
de middelen van bestaan zijn.
- Vanuit verschillende invalshoeken: economisch (werk en geld verdienen),
demografisch (bevolking), cultureel, politiek, …
1.3 DE GEOGRAFISCHE KUBUS (VRAAG PROEFEXAMEN)
• Relatie tussen inhoud en didactiek van het vakgebied aardrijkskunde
• Om inzicht te krijgen in de ruimtelijke spreiding en ruimtelijke samenhang van
relevante verschijnselen op het aardoppervlak op diverse schaalniveaus
o Wat is die ruimte?
o Hoe groot is die ruimte?
o Wat zijn de grenzen van die ruimte?
• De inhoud van de geografische kubus.
o Staat voor een stuk ruimte op het aardoppervlak.
o Dit kan een klein stukje zijn
o Vb. een straat, een wijk, grote stad of een regio
of de wereld als geheel.
• Microgeografie: de relaties van het individu met zijn lokaal milieu.
• Macrogeografie: de gehele mensheid en haar betrokkenheid met het globale
wereldmilieu
• Schoolaardrijkskunde
o Bevat naast de zuivere geografie ook sterrenkunde, bodemkunde, geologie, …
• De kubus bestaat uit drie soorten lijnen
o De horizontale lijn (de bestaansdimensies)
o De verticale lijn (bronnengebruik en –onderzoek, van omgeving tot teksten)
o De dieptelijn (de geografische zienswijze, van waarnemen tot waarderen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper celine1020. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
