15 jaar geleden begon E. Rozendaal met onderzoek naar dit thema. Toen was de context helemaal anders.
Men richtte zich vooral naar reclamewijsheid op televisie (denk maar aan reclameblokken).
Sinds dan is al gigantisch veel veranderd. We maken ons ook zorgen met andere zaken. Dit is omdat er sinds
toen gigantisch veel veranderd is. Momenteel leven we in een gemediatiseerde samenleving waar iedereen
met elkaar gebonden is?
We moeten in rekening nemen dat media/ games enzo heel veel positieve effecten hebben. Maar er is ook een
keerzijde. Denk maar aan facke news, of alles rond privacy en online veiligheid. Heb je je eigen gegevens nog in
de hand en hoe worden ze beschermd? We hebben ook de gezondheid: verslavingen, Fear Of Missing Out.
MEDIAWIJSHEID
Om deze problemen te voorkomen heben we mediawijsheid. Er zijn tal van definities. De volgende definitie is
de favoriet van professor Rozendaal.
Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit,
dat nodig is om bewust, kritisch en actief te participeren in een
complexe, veranderlijke en fundamenteel gemediatiseerde
samenleving.
MEDIA-EDUCATIE
Media-educatie is iets wat eigenlijk in alle scholen ingebed zou moeten worden. Er zijn heel wat campagnes
lopende om mediawijsheid te creëren. Media-educatie wordt vaak gezien als een interventie om ongewenste
media-effecten tegen te gaan en de positieve effecten in de verf te zetten. Wat opvalt is wanneer je naar
wetenschappelijke literatuur kijkt, dat de focus vaak ligt op het stimuleren van bewustzijn (rond de negatieve
kanten van media: fake news, privacy schennis) en kennis (dit gaat
over reclame, reclamewijsheid).
1
Gastles Dr. Rozendaal Internationale Communicatie
, De aanname daarachter is dat wanneer je media-educatie inzet, dat je bewustzijn en kennis kan vergroten, en
dat dit ervoor zorgt dat mensen veel kritischer gaan reflecteren rond wat ze gaan doen met media, en dat dit
er automatisch toe leidt dat men zich ook mediawijzer gaat gedragen. Dit gedrag uit zich dan in het nadenken
over een foto wanneer je deze gaat posten.
Die aanname komt natuurlijk ergens vandaan. Maar toch vinden we er weinig wetenschappelijk bewijs voor.
Mediawijsheid of media-educatie is lang niet enkel voor tieners, maar ook voor volwassenen. Dit onderzoek
toont het aan. Ze hebben een vragenlijst uitgestuurd naar Nederlandse volwassenen en hebben naar hun
kennis rond cyberbeiligheid gepeild. Dit resultaat was redelijk goed. Maar het gedrag dat ze stelden (klikken op
random links enzo) lag helemaal niet in lijn met hun kennis.
Wat dit laat zien is dat er een kloof is tussen mediawijze kennis (het hebben van de kennis) en het stellen
van mediawijs gedrag.
MEDIAWIJS GEDRAG?
Er zijn verschillende verklaringen voor die kloof tussen het hebben van de kennis, en het al dan niet stellen van
gedrag. Een van die verklaringen moeten we zoeken in de eigenschappen van de media die we gebruiken.
Heel wat media die we gebruiken gaan om plezier en onmiddelijke bevrediging. We willen nu geëntertaind
worden. We willen nu iets kopen, we willen nu iets lezen. Dit geeft ons een goed gevoel.
Het kritische denken/ reflecteren is een heel ander proces. Daarom winnen vaak onze impulsieve reacties.
Een andere verklaring voor die kloof zit hem in de eigenschappen van jongeren. Met name de ontwikkelingen
van het brein. Dit gaat over jonge kinderen en tieners waar ons brein dan nog heel klein is. Onderzoek toont
aan dat onze prefrontale cortext maar ontwikkeld is rond 25 jaar. Hierdoor zijn bepaalde vaardigheden die we
nodig hebben om die mediawijze kennis om te zetten in gedrag nog niet ontwikkeld zijn.
Brein in ontwikkeling
Wat je eigenlijk zou moeten kunnen doen, is het loskoppelen van die impulsieve reactie, om door te kunnen
gaan met die zelfregulatie. Dit noemen we stoppen en denken.
Waarom is die zelfregulatie zo moeilijk? Elke prikkel die we van buitenaf op ons krijgen zal een emotie,
gedachte of gedrag opwekken. Daarvoor hebben we impulscontrole nodig. Dit vraagt veel cognitieve
inspanningen.
Plots kan er een situatie van cognitive overload
ontstaan. De media kan ons brein zo overspoelen met
2
Gastles Dr. Rozendaal Internationale Communicatie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mariederick1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.