2V Functioneren binnen een team: Religie Zingeving Levensbeschouwing
(RZL):
Algemene informatie:
- RZL-vervolgverhaal
- Doelen: cultuursensitief handelen + levensbeschouwelijke geletterdheid.
- 1V: gezonde mens: jodendom en islam
- 2V: lijden als invalshoek (pathologie): oosterse visie (boeddhisme), vrijzinnige
levensbeschouwing, christendom (katholicisme), jodendom, islam
Praktijkgericht: oa afscheids-, begrafenis-, rouwrituelen
Studentgericht: confrontatie met eindigheid
- RZL is geen psychologie (hoevraag), maar stelt de waaromvraag. RZL = existentiële
vraagstelling.
- Attitude: openheid met respect voor iedere levensbeschouwing
- Praktijkles RZL: ziekenzalving. Hier volgt ook een examenopdracht over. Deze staat
op 5/20.
- Cursus staat op canvas.
- Journaalschrift is een optie. Kan op 7/20 staan. Dan staat het examen op 8/20. Indien
je dit niet doet staat het examen op 15/20.
Wat: een persoonlijke levensbeschouwelijke reflectie in dialoog met de
thema’s in de cursus.
Minimumvereisten per les die de opbouw van de cursus volgen.
Surplus-suggesties staan in de canvascursus.
Deadline: 27/12
Les 1: Sacrament van de ziekenzalving:
Katholieke afscheidsrituelen:
- Functie en belang van rituelen:
overgang bewerkstelligen (rites de passage/knooppunten van het leven)
intense gevoelens uiten met behulp van symbooltaal (bv: een ring cadeau
geven)
sociale aangelegenheden
overstijgend (sacraliserend) karakter
vormgeving vanuit traditie maar ook evolutief en met ruimte voor
persoonlijke elementen
Verdere uitwerking in hfdst 5 Zingemis en zingeving vandaag
- Katholieke sacramenten en zegeningen:
sacramenten: heilsmiddelen om de gelovige te heiligen, vindplaatsen voor de
ontmoeting met God, hulpmiddel om de innerlijke ruimte te openen voor het
goddelijke
, gave (genade) en overgave (engagement)
7 sacramenten: doopsel, eucharistie, vormsel, biecht, ziekenzalving, huwelijk
en priesterwijding
zegeningen: Gods zegen vragen over personen, voorwerpen, dieren, ... vb.
palmwijding, dierenzegening St. Hubertus, ...
- sacrament van de ziekenzalving:
Bijbelse elementen:
o Jezus draagt zorg voor zieken en mensen in de marge.
o Ook de apostelen staan zieken bij met handoplegging en hanteren
olijfolie om te zalven wat een algemeen verspreid gebruik is.
o Brief van Jakobus (Nieuwe Testament, voor jaar 100) beschrijft praktijk
van de ziekenzalving als ritueel om zieken te genezen naar lichaam en
geest met zondenvergeving. Gemachtigden: de oudsten van de
gemeenschap.
Accentverschuivingen in de loop van de kerkelijke geschiedenis:
o eerste eeuwen: zalving als wondermiddel voor lichamelijke genezing
voor alle zieken
o Middeleeuwen: zalving voor zondevergeving, toediening in extremis
sacrament voor stervenden: laatste oliesel als toegangskaartje voor de
hemel. Enkel de priester als bedienaar.
de
o protestantisme (16 eeuw) verwerpt sacrament van de ziekenzalving
Hervorming 20e eeuw (2e Vaticaans Concilie 1962-1965):
o bij ernstige ziekte of afnemen van levenskrachten door ouderdom
o voorkeur: volle bewustzijn van de zieke
Hedendaagse betekenis: getuigenis pastor GZA:
o genezing als heling vanuit holistische mensvisie, vinden van nieuwe
zingeving/harmonie ondanks de verminderde mogelijkheden
o nabijheid van mensen en van God
Liturgie:
o gemeenschappelijk of individueel
o rituele handoplegging en zalving met gewijde olie in de vorm van een
kruisje op voorhoofd en handen
, o duiding
o bedienaar zalving: priester, handoplegging door diaken/pastorale
werk(st)er, familie, vk
- Vaticum/laatste communie: ontvangen van de hostie om in verbondenheid met
Christus de dood in te treden bedienaar: priester, diaken, pastoraal werk(st)er, vk,
vrijwilliger
- Verzoeningsrituelen: zondenvergeving, verzoening met zichzelf en met anderen,
herstellen van de relatie met de hogere orde, met God. (levens)biechtsacrament met
gesprek en vergiffenisuitspraak door priester
- Stervenswijding: zegening van de stervende
mogelijke elementen: wijwater, wierook, kaars, gebed, handoplegging,
afscheidswoorden van de naasten, kruisje geven door aanwezigen
- Rituelen na het sterven:
opbaren en groeten
avondwake aan de vooravond van de begrafenis
verrijzenisviering
graflegging/uitstrooiing
gedachtenisvieringen met intentie voor de overledene/ jaargetijde
Allerzielenviering 2 november vanuit de parochie (vaak op 1/11 Allerheiligen)
- Graflegging of uitstrooiing:
Een kort ritueel waarbij het graf gezegend wordt, een gebed volgt en tot slot
bekruisen de aanwezigen de kist.
Wanneer de kist onmiddellijk gezonken wordt (aan te bevelen voor de
rouwverwerking), kan elke aanwezige een handvol aarde op de kist werpen.
Een gelijkaardig ritueel kan voltrokken worden bij het columbarium of bij de
uitstrooiing waarna aanwezigen bloemen kunnen leggen op de strooiweide.
- Gedachtenisviering:
In sommige families bestaat nog het gebruik 6 weken na elkaar een
gedachtenismis bij te wonen, niet toevallig een rouwperiode van 40 dagen (in
jodendom en islam is dat ook zo, wijst op periode van inkeer en voorbereiding
op ommekeer)
Daarna jaarlijks komt de familie samen.