Samenvatting
ontwikkelingspsychologie
Begrippenlijst met defi niti es
1. Inleidende les
1. Ontwikkelingspsychologie
Wetenschap bestaat nog niet lang
Wetenschappers zich specialiseren in een thematisch gebied
Thematische gebieden
o Fysieke ontwikkeling
o Cognitieve ontwikkeling
o Sociale ontwikkeling
o Emotionele ontwikkeling
o Persoonlijkheidsontwikkeling
Leeftijdscategorieën (overal verschillend: biologisch, sociaal, cultureel bv. in Polen school
vanaf 7jaar)
o Prenatale periode
o Babytijd (0-1 jaar)
o Peutertijd (1-2 jaar)
o Kleutertijd (3-6 jaar) Lagere school (6-11 jaar)
o Puberteit (11-14 jaar)
o Adolescentie (14-18 jaar)
o Jongvolwassenen (18-21 jaar)
o Volwassenen (21+)
o Ouderen (65+)
1. Belang van psychologische ontwikkelingstheorieën
Via leeftijden theorieën ontstaan
Voorzien kader menselijk gedrag observeren, interpreteren, voorspelen
Gefundeerd door wetenschappelijk onderzoek
o Kijken wat moet een kind nu al kunnen
Combinatie van verschillende theorieën is nodig
Stevige basis voor interventie
o Basis begrijpen wat is er aan de hand
2. Manier van kijken op kinderen maakt dat ze zich anders gaan
ontwikkelen
1. Vroege denkbeelden over kinderen
Voor 1600: geen aparte kindertijd, kinderen = miniatuurvolwassenen
Middeleeuwen: kinderen krijgen eigen status
18de Eeuw: babybiografieën (mijlpalen kinderen vastleggen) & Darwin
o Fylogenese (ene soort komt voort uit ander) & ontogenese (iets is in groei/ proces)
de
19 Eeuw: eerste boek kinderziekten
20ste Eeuw: ontwikkelingspsychologie als wetenschap
1
, John Locke
Tabula Rasa: kind als ongeschreven blad, van nature niet goed/slecht
Omgeving belangrijk in ontwikkeling
Kinderen passief (ondergaan opvoeding)& beschreven door anderen
Ontwikkeling als continu proces
Elementen in leertheoretische principes
Jean-Jacques Rousseau
Natuurlijke ontwikkeling zijn gang laten gaan
o Opvoedingsfilosofie gebaseerd op eerbied voor natuurlijke ontwikkeling: Emile
Kind van nature goed + neigen tot positieve ontwikkeling
Volwassen als receptief kind als actief
o Kind actief wezen, heeft zijn opvoedingsproces in zijn hand
Ontwikkeling = discontinu proces
Maturatie: genetisch bepaald & natuurlijk ontwikkelingsverloop
o = nodig voor bepaalde handelingen te kunnen uitvoeren
o Bv. motorisch ontwikkeld zijn om pipi op potje te doen
3. Visies op kinderen
Het psychodynamisch perspectief: focus op innerlijke krachten
Behavioristisch perspectief: focus op waarneembaar gedrag
Cognitief perspectief: kijk op ons begripsvermogen
Evolutionair perspectief: wat onze voorouders bijdragen aan ons gedrag
Systemisch perspectief: systemen rond het kind
Behoefteperspectief: psychologische basisbehoeften als motor voor ontwikkeling
1. Psychodynamisch perspectief
Sigmund Freud
Grondlegger persoonlijkheidstheorie
Psychoanalytische theorie over (ontwikkeling van) persoonlijkheid
Tripartite persoonlijkheid
o = biologische behoeftes (driften) & maatschappelijke waarden/ normen (hoe
gedragen) hier evenwicht in vinden
o Ouders moeten kind helpen dunne lijn bewandelen zo niet: littekens
o ID: driften
o EGO: persoonlijkheid (schipperen tussen ID & SUPER-EGO
o SUPER-EGO: morele principes
Biologische genotsfasen (orale, anale & oedipale): seksuele interpretatie (kritiek hierop)
Onbewuste krachten bepalend
Psychoseksuele ontwikkeling
o = theorie over manier waarop die persoonlijkheid zich tijdens kindertijd vormt
o Fasetheorie: in elke fase biologisch genot gericht ander deel lichaam
o Regulatie van aangeboren driften door opvoedding cruciaal voor gezonde
persoonlijkheidsontwikkeling
Hervertaling van seksuele interpretatie naar sociaal gedrag kinderen
Erik Eriksen
o Psychosociale theorie & benadrukt sociale interacties
o Kind moet stadia door waar steeds conflict is maar sociaal georiënteerd
2
, John Bowlby
o Grondlegger hechtingstheorie
o Sociaal gedrag als noodzaak tot overleven
o Bv. later trouw ik met mijn mama: behoefte kind om dichtbij hechtingspersoon te
zijn & zo ontwikkeling garanderen (Freud zou zeggen: seksuele behoefte)
Freud nooit kinderen gezien
Sterktes & zwaktes
Sterktes
o Bestudeert persoonlijkheidsontwikkeling
o Belevings- en gedragsproblemen komen voort uit (onbewust) psychologisch conflict
o Vroege aandacht voor ouder-kindrelaties
o Introductie fase-model
Zwaktes
o Over-interpreteren kinderlijk gedrag in seksuele termen (bv oedipuscomplex)
o Lange tijd minder wetenschappelijke onderbouwing (kinderen?)
2. Behavioristisch perspectief
I. Pavlov: klassieke conditionering (hond van Pavlov)
J. Watson: conditionering van emoties (kleine Albert)
B.F Skinner: operante conditionering (Skinner box)
A. Bandura: social learning theory
o Consequenties gedrag niet zelf ondervinden om te leren
Iets leren door het te zien, horen, … van iemand
Zelf meemaken groter leereffect
o Ontwikkelen door imitatie (modeling of observationeel leren)
o Cognitief aspect: kinderen zijn selectief in wat ze imiteren
Bv. twee kinderen & mama trekt ze weg van grote hond, ene kind dit gezien
ander niet
Sterktes & zwaktes
Sterktes
o Belang van leren!
o Continue ontwikkelingsmodel
o Sterk wetenschappelijk onderbouwd
o Belang omgeving: grote stempel op opvoeding
o Basis voor gedragstherapie en onderwijstechnieken
Zwaktes
o Traditioneel behaviorisme: geen aandacht voor innerlijke processen (enkel gedrag)
o Hervertaald naar ‘cognitieve gedragstherapie
3. Cognitief perspectief
Jean Piaget
Leren door actieve manipulatie en exploratie van de omgeving
Menselijk denken opgebouwd uit schema’s
o = georganiseerde mentale patronen die bepaald gedrag vertegenwoordigen
Assimilatie & accommodatie
3
, Informatieverwerkingstheorie
Beschrijft hoe mensen informatie opnemen, opslaan en gebruiken
Menselijk brein= symbolisch gemanipuleerd systeem waarin informatie verwerkt (digitaal-
technologisch tijdperk, computers)
Meer continue veranderingsprocessen: Kwantitatieve i.p.v. kwalitatieve verandering
Ontwikkeling naar ‘Developmental Cognitive Neuroscience’
o Hersenen- cognitieve processen- gedrag
Sterktes & zwaktes
Sterktes
o Belangrijke inzichten over intellectuele groei
Nagaan hoe cognitieve vermogen veranderen
Verwerken van info en invloed hiervan op gedrag
o Wetenschappelijk gefundeerd
Zwaktes
o Onderschatting tijdstip waarop vaardigheden zich ontwikkelen
o Piaget:
Universaliteit van de stadia wordt in twijfel getrokken
Vermoedelijk minder discontinue dan Piaget het voorstelde
4. Evolutionair perspectief
Bepaalde vaardigheden nodig om zich te kunnen beschermen/ leven/ ontwikkelen
Relateert sociale gedragspatronen & persoonlijkheidseigenschappen aan genetische erfenis
Focus op adaptieve waarde van cognitief-emotionele en sociale competenties zoals deze
veranderen met de leeftijd
Evolutietheorie: C. Darwin
Ontwikkeling als proces
Ontwikkeling verloopt niet doelgericht
Ontogenese i.p.v. fylogenese
Ethologische theorieën
= biologische basis gedrag dieren
Voorbeeld: Konrad Lorenz
o Imprinting bij ganzen
o Introductie concept “kritieke periode”
= periode ontvankelijk want genetisch geprogrammeerd, hierna gedaan
<-> gevoelige periode
Sterktes & zwaktes
Sterktes
o Snelst groeiend gebied binnen ontwikkelingspsychologie: de gedragsgenetica
o Aandacht levenslange ontwikkeling
Zwaktes
o Te eenzijdige focus op biologische erfenis
5. Systematisch perspectief
Relaties tussen individuen en sociale wereld
Kind niet in isolatie ontwikkelen
Ontwikkeling kind binnen zijn complexe, sociale en culturele context
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Naiodenoose. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.