Sociaal recht: powerpoint en lesnotities
Collectief arbeidsrecht
Ze gaat vertellen wat je niet moet kennen. Dus
niet alles van boek kennen!!!!! Eind december
zal er op ufora een doc staan wat er moet
gekend zijn uit het boek. Alles wat ze niet
behandeld, moet niet gekend zijn. Bepaalde
stukken uit het boek gaan dieper dan in de les; je moet enkel kennen wat ze in de les heeft
gezegd dus eigenlijk. Examen: 15/20 is meerkeuze, 5/20 is toepassing.
VAAK VOORBEELDEN OP EXAMEN DIE UIT DE LES KOMEN!!!!!
We werken vooral met de wet op arbeidsovereenkomsten – codex arbeidsrecht – 3 juli
1978; HEEL NUTTIG, PRINT AF! → Of kijk of dit in je codex staat de wet op
arbeidsovereenkomsten
Wettekst mag uitgeprint meegebracht worden voor examen: website: FOD-justitie →
geconsolideerde wetgeving. Daar heb je databank met wetten.
Sociaal recht = arbeidsrecht & sociaal zekerheidsrecht
DOC: COLLECTIEF ARBEIDSRECHT IN EEN NOTENDOP IS DE EERSTE LES
1
, Sociaal recht
= arbeidsrecht + sociaal
zekerheidsrecht (en sociale
bijstand)
= ruime vangnet in onze
samenleving dat een breder
standpunt heeft dan
werknemer en werkgever
Arbeidsrecht: de regels die
van toepassing zijn op een
werkgever en zijn werknemer,
welke regels gelden als je gaat solliciteren, hoeveel moet je verdienen, wanneer heb je recht
op overloon, hoeveel uren moet je werken… !! we hebben het niet over zelfstandigen !!
→ verhouding tussen werkgever en werknemer
Sociaal zekerheidsrecht: wanneer, hoe, hoeveel werkloosheidsuitkering krijg je, welk
pensioen krijg je, wat als je ziek bent welke vergoeding krijg je dan, hoe wordt die uitkering
gefinancierd ….
→ Regelt de rechten van burgers, dus eigenlijk verhouding tussen burgers en
overheidsinstellingen
Kenmerken van het arbeidsrecht:
We gaan kijken naar de relatie tussen werknemers en werkgevers daar zullen we kijken naar
de relatie tussen de contractuele werknemers en hun werkgever (kan uit private sector: BV,
vzw, OF publieke werkgevers: stad gent,…)
WE BESPREKEN NIET DE REGELINGEN VAN DE STATUTAIRE PERSONEELSLEDEN (dit zijn
mensen die werken voor de overheid en zijn vast benoemd)
Arbeidsrecht is een onderdeel van privaatrecht, want gaat over verhoudingen tussen
burgers, ook als contractuele werknemers van overheidsdiensten (stel als je bijvoorbeeld in
dienst treedt voor stad Gent want dan heb je een arbeidsovereenkomst, dus dan heb je een
burgerrechtelijke overeenkomst met de stad gent, je moet dit dan zien als een
burgerrechtelijke relatie)
➔ Sociaal zekerheidsrecht behoort tot het publiek recht
De relatie tussen werkgever en werknemer wordt op dwingende wijze geregeld, hier zijn
heel veel regels over wat moet en wat niet mag. De overheid regelt dit meestal in
bescherming voor de werknemer. Men gaat ervanuit dat de werknemer in een zwakkere
positie staat dan de werkgever.
Veel van de regels worden gemaakt door de vakbonden (= de sociale partners: ACVV… ) die
dingen afspreken met de vakbonden van de werkgevers (werkgeversorganisatie, meest
bekendste: VBO, vereniging voor Belgische ondernemingen)
2
,ALS JE IETS MOET ONTHOUDEN VAN SOCIAAL RECHT IS HET DEZE SLIDE
Werknemer bevindt zich in een zwakkere positie dan de werkgever
Arbeidsrecht is dwingend ten voordele van de werknemers. We kunnen als werknemer, zelfs
niet met het akkoord van de werkgever, geldige afspraken maken waardoor de rechten van
de werknemers worden verminderd ten opzichte van hun wettelijke rechten. We kunnen
geen afspraken maken waarbij de verplichtingen van de werknemers zwaarder worden
gemaakt dan dat de wet voorziet. Als dergelijke afspraken worden gemaakt zijn deze
ONGELDIG.
Meestal kan een werknemer tijdens zijn tewerkstelling geen afstand doen van rechten die
hen zijn toegekend door het arbeidsrecht dat dwingend is ten voordele van de werknemer.
Voorbeeldjes van dwingend arbeidsrecht!!!
Regeling maximaal aantal uur; raakt de openbare orde
Recht op vakantiedagen: 24 dagen in een 6-daagse werkweek → met andere woorden:
recht op 4 weken vakantie. Iemand die in 2019 een volledig jaar voltijds heeft gewerkt,
heeft in 2020 recht op 4 weken vakantie. 24 dagen in een 6-daagse werkweek, 20 dagen
in een 5-daagse werkweek.
Stel je bent jong en je wilt gewoon geld verdienen, je hebt weinig vrienden, slechte
thuissituatie,… & Stel dat je werkgever zegt: ik weet dat je binnen 1 jaar graag een huis
zou kopen laten we afspreken dat (en je hebt vorig jaar voltijds 12 maand gewerkt) u dit
jaar geen 4 weken vakantie neemt, maar 2 weken vakantie. Ik zal u zelfs bijkomend
betalen omdat u dat wilt. De werknemer tekent dit, er wordt een afspraak op papier
gezet dat door beiden ondertekend wordt. Achteraf krijgt de werknemer een vriendin,
en heeft die terug vrienden. Die vrienden willen samen graag 3 weken op vakantie. En je
denkt: oei, ik heb die afspraak ondertekend???. Maar toch kan jij naar de werkgever
gaan en zeggen, ik heb recht op 4 weken vakantie en ik neem die. Want de afspraak die
gemaakt was, is ONGELDIG!
Andere case: een werknemer kreeg een loon lager dan het minimumloon, dit was zo
afgesproken en ondertekend in de arbeidsovereenkomst. De werknemer kreeg dit loon 4
3
, jaar lang, zonder te protesteren. Maar zijn loon is te laag, er is een bepaling in het sociaal
recht die zegt dat hij een hoger loon moet krijgen. Hij kwam na 4 jaar in protest en eiste zijn
gemiste loon op. Je zou kunnen zeggen, ja maar we hadden een afspraak? NEEN, de
werkgever zal dat achterstallig loon toch moeten betalen (met interesten bovenop). De
afspraak die gemaakt was, was in strijd met dwingende wetgeving uit het sociaal recht en
dus ONGELDIG. Dit was een ongeldig afspraak omdat arbeidsrecht dwingend is ten voordele
van de werknemer en er geen afspraken gemaakt kunnen worden in strijd met het recht.
Iets is van openbare orde als de werkgever vindt dat wat hij wil beschermen belangrijker is
dan alleen de werknemer in kwestie. Voorbeelden:
1) Maximum arbeidsduur: men mag maximum gemiddeld gewoonlijk 38 uur per week
werken in de regel: meer werken daardoor wordt de gezondheid van de werknemers
geschaad. Een werkgever toelaten om werknemers systematisch meer te laten werken is
schadelijk voor de gezondheid → die werknemers zullen ziek worden → ten laste van sociale
zekerheid → dat willen we niet. Hiermee beschermen ze dus een hele bevolking in de plaats
van 1 werknemer
2) Sociale verkiezingen: hebben tot doel om in grote ondernemingen, onder de werknemers,
werknemersafgevaardigden/werknemersvertegenwoordigers aan te duiden. Dit is om de 4
jaar, en vindt dit jaar plaats. De werknemers die zich als kandidaat
werknemersvertegenwoordiger stellen, worden beschermd door een ontslagbescherming.
Voor zowel kandidaten als degene die al werknemersvertegenwoordigers zijn. Indien ze je
toch ontslaan kan je een schadevergoeding krijgen die gelijk is aan 8 jaar loon. Dat is de
ontslagbescherming (hiervoor moet je wel minstens al 20 jaar in dienst zijn van de
onderneming). Die ontslagbescherming raakt de openbare orde, want dat overstijgt het
individuele belang van de werknemer. Als iets de openbare orde raakt, kan je er geen
afstand van doen. Ook niet na de tewerkstelling!!! In principe kan je na de tewerkstelling
(bijvoorbeeld via contract) afstand doen van je rechten MAAR NIET WANNEER DEZE DE
OPENBARE ORDE RAKEN! Je kan dus geen afstand doen van je ontslagbescherming.
In een bepaalde onderneming, man ontslagen, zeer hoge beschermingsvergoeding maar
schriftelijke overeenkomst afstand bescherming tegen ontslag. Maar achteraf was hij niet
meer akkoord. Dus Hof van Cassatie heeft besloten dat dat niet kan want raakt regel van
de openbare orde. Je kan dus hierover niets afspraken, zelfs niet voor als na het ontslag.
Of vb in contract tekort in kassa wordt gecompenseerd door aftrek loon, maar is in strijd
met het arbeidsrecht dus is niet geldig. “Geen inhouding van het loon bij
schadeloosstelling”. Of 1800 euro loon maar niet in lijn met het minimumloon kan je daar
achteraf ook aanspraak op maken dat hij recht heeft volgens het arbeidsrecht op een
hoger loon
Overeenkomsten die worden gesloten en in strijd zijn met de openbare orde, mogen dus
niet. Als werknemer kan je dus je akkoord terug intrekken. Dit hierboven waren nu 2
voorbeeldjes, maar bijna alle andere bepalingen zijn gewoon dwingend. Eens de werknemer
dan dus niet meer in dienst is, kan hij wel afstand doen van rechten.
4